فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

عارضه میازیس همواره در نتیجه تخم گذاری و لاروگذاری مگس های گروه سیکلوراف و رشد متعاقب آنها در انساج بدن ایجاد می شود. با آنکه بقای لارو این مگس ها در طبیعت متکی به حضور دام های اهلی و حیات وحش می باشد ولی بالغین اینگونه مگس ها در محوطه های دامداری، پارک ها و همچنین بر روی زباله ها و شاخ و برگ برخی از گیاهان و درختچه هایی که از نظر شهد و گرده برای این گروه از حشرات مناسب می باشند، یافت می شوند و در جستجوی میزبان مناسب هستند. مطالعه حاضر در شهرستان تهران و حومه آن به انجام رسیده است. در این بررسی مگس های بالغ با استفاده از توری حشره گیری از مناطق و مکان های مختلف از قبیل باغ ها، پارک ها، دامداری ها، محل های جمع آوری زباله و مناطق مسکونی داخل شهر تهران و نیز شهر و روستاهای اطراف آن صید گردید. جمعا 22 مگس از 5 خانواده مگس های سیکلوراف با استفاده از کلیدهای تشخیص معتبر مورد شناسایی قرار گرفت که از مجموع آنها 13 گونه جزء گروه مگس های دارای اهمیت پزشکی بودند و نهایتا از میان گروه اخیر 4 گونه Sarcophaga fertoni و Sarcophaga peregrina و Calliphora vomitoria و Lucilia richardsi برای اولین بار از ایران گزارش می گردد.

---

زمینه و هدف: آفت کشها در سطح گسترده ای برای حفاظت محصولات کشاورزی و انباری از گزند حشرات آفات مورد استفاده قرار می گیرد. حشره کش های فسفره بیش از سایر آفت کش ها در کشاورزی کاربرد دارند. بنابراین از جمله آلایننده های محیط زیست از جمله آب می باشد. هر ساله تعداد زیادی از مردم دنیا با استفاده از آب آلوده به بقایای آفت کش ها در معرض ابتلا به انواع بیماری ها از جمله سرطان قرار می گیرند. استان گلستان یکی از قطب های کشاورزی کشور محسوب می شود. برای مبارزه با آفات کشاورزی در این منطقه دیازینون و آزینفوس متیل بطور گسترده مورد استفاده کشاورزان قرار می گیرد. نزدیکی زمینهای کشاورزی و باغات به رودخانه های مهم این استان یعنی گرگان رود و قره سو باعث شده است که آب این رودخانه ها نیز به شدت در معرض آلودگی به این حشره کش ها قرار داشته باشند. لذا اندازه گیری حشره کشها ذکر شده در آب دارای اهمیت ویژه ای است.
روش کار: این بررسی - مقطعی از بهار تا زمستان 85 بمدت یکسال انجام شد. در طی این مطالعه، 152 نمونه از آب رودخانه های گرگان رود و قره سو نمونه برداری شده و مورد آزمایش قرار گرفت. نمونه برداری در 3 ایستگاه تعیین شده در طول مسیر هر رودخانه انجام شد. عملیات استخراج حشره کش های فسفره دیازینون و آزینفوس متیل با استفاده از حلالهای آلی مانند متیلن کلراید و استن صورت پذیرفت و پس از طی مراحل جداسازی، تخلیص و تغلیظ ، از روش پیشرفته کروماتوگرافی لایه نازک (HPTLC) برای تعیین مقدار و نوع حشره کش موجود در نمونه های آب استفاده شد.
نتایج: بر اساس نتایج بدست آمده از لحاظ میزان باقی مانده حشره کش ها در بین فصول مختلف سال، اختلاف معنی داری بین فصل تابستان با سایر فصول وجود دارد (05/0P<) . بطوریکه بیشترین مقدار هر دو حشره کش دیازینون و آزینفوس متیل در هر دو رودخانه قره سو و گرگان رود در فصل تابستان مشاهده شد. با وجود تغییرات میزان باقی مانده این دو حشره کش در فصول دیگر (بهار ، پائیز و زمستان)، اختلاف آن از نظر آماری معنی دار نیست (05/0P<) . میزان باقی مانده آزینفوس متیل در فصل تابستان در روخانه قره سو و گرگان رود به ترتیب (59/10=SD)ppm56/14 و (67/11)ppm90/14 و همچنین مقدار دیازینون به ترتیب (62/18)ppm4/22 و (89/6)ppm74/6 اندازه گیری شد.
نتیجه گیری: مقایسه این نتایج با مقادیر استاندارد بین المللی (کشور آلمان)، نشان می دهد که میزان باقی مانده دیازینون در هر دو رودخانه قره سو و گرگان رود در فصل بهار و تابستان بیش از حد استاندارد است ولی میزان باقی مانده آزینفوس متیل فقط در فصل تابستان و در رودخانه قره سو بیش از مقدار مجاز می باشد.

---

زمینه و هدف: برخی گونه‌های حائز اهمیت پزشکی از مگس‌ها در خانواده موسیده و فانیده وجود دارند که جزء مگس‌های سینانتروپیک (اهلی) بوده و می توانند ناقل مکانیکی بسیاری از عوامل بیماریزا به انسان باشند. شناخت و تعیین گونه‌های مگس‌ها برای آگاهی از وضعیت موجود و برنامه ریزی کنترل آنها ضروری است. با توجه به اینکه گونه‌های مگس‌های موسیده و فانیده تاکنون بطور کامل در تهران مشخص نگردیده است، لذا مطالعه حاضر برای این منظور طراحی شد.

روش کار: بررسی حاضر یک نوع مطالعه توصیفی- مقطعی و تاکسونومیک می باشد که در  دو نوبت در طی سال‌های 76-1375 و 81-1379 به مدت سه سال در شهر تهران و اطراف آن به انجام رسیده است. صید مگس‌ها در مناطق مورد مطالعه، با استفاده از توری دستی حشره‌‌گیری انجام گرفت. همچنین برای تعیین فون مگس‌ها در زیستگاه ‌های مختلف، 4 بیوتوپ شامل لاشه حیوانات ، فضولات حیوانی (دامی و پرندگان) و انسانی، زباله‌ها و مواد آلی در حال فساد و اماکن داخلی انسانی انتخاب گردید. برای صید مگس‌های فعال در این محیط ها از توری بزرگ حشره گیری (با دهانه دایره ای شکل و به قطر 95 سانتی متر) استفاده شد.

نتایج: در مطالعه حاضر جمعاً تعداد 2418 نمونه از مگس های بالغ شامل 8 خانواده Muscidae, Fanniidae, Calliphoridae Sarcophagidae,  Tachinidae, Syrphidae, Conopidae, و Anthomyiidae صید گردید که از این میان تعداد 1279 نمونه صید شده اختصاصاً از خانواده موسیده و فانیده بود. از دو خانواده اخیر، 4 جنس و 5 گونه حائز اهمیت پزشکی صید گردید.

نتیجه گیری: بر اساس مستندات علمی موجود، دو گونه موسینا استابولانس و فانیا اسکالاریس برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. البته موسینا استابولانس یک گونه با انتشار جهانی است و وجود آن در ایران محتمل بوده است.

---

زمینه و هدف: کک­ها از مهم­ترین انگـل­های خارجی بدن انسان و سایر حیوانات اهـلی هستند. این حشرات علاوه بر گزش­های دردناک، ناقل بسیاری از بیماری­ها نظیر تیفوس آندمیک، طاعـون و تولارمی به انسان می­باشند. با توجه به اینکه اطلاعـات کمی از فـون کک­ها در محیط­های روستایی و دامپروری ایران وجود دارد، مطالعـه حاضر در جهـت شناسایی گونه­های کک­ها در محیط­های روستایی و دامداری­های شهرستان بویراحمد طراحی شد.

روش ­کار: این مطالعه به صورت توصیفی- مقطعی و به مدت 6 ماه از فروردین تا پایان شهریور سال 1386 در 30 روستا از این شهرستان به انجام رسید. برای جمع­آوری کک­ها از روش­های رایج صید از قبیل تله نوری، تله کاغذی و غیره استفاده شد. نمونه­های جمع­آوری شده در داخل الکل 70 درصد کنسرو شد و پس از شفاف­سازی و آبگیری در آزمایشگاه با استفاده از کلیدهای تشخیص معتبر، مورد شناسایی قرار گرفت..

نتایج: در این بررسی در مجموع تعداد 2435 کک (54 درصد نر و 46 درصد ماده) شامل 2 خانواده پولیسیده و سراتوفیلیده 4 جنس و 7 گونه صید گردید. گونه­های صید شده شامل گزنوپسیلا باکستونی (7/24 درصد)، کتنوسفالیدس کانیس (4/21 درصد)، کتنوسفالیدس فلیس (5/18 درصد)، گزنوپسیلا آستیا (5/14 درصد)، گزنوپسیلا نوتالی (6/7 درصد)، پولکس ایریتانس (2/7 درصد) و نزوپسیلوس فاسیاتوس (1/6 درصد)  بودند. همچنین وفور به مکان برای اماکن انسانی و اماکن دامی " میانگین± خطای معیار" به ترتیب 06/0±7/0 و 2/0±4/3 تعیین شد.

نتیجه­ گیری: در مجموع وفور و تنوع گونه­های کک­ در اماکن انسانی و بویژه اماکن حیوانی مناطق روستایی شهرستان بویراحمد بالا است. با توجه به اهمیت پزشکی این حشرات، حضور و وفور آنها در مناطق روستایی می­بایست جدی تلقی شده و اقدامات کنترلی بعمل آید.