فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

زمینه و هدف: استفاده از نمایه توده بدن برای مشخص نمودن وزن بدن، یکی از روشهای مورد قبول درتعیین افراد چاق است بالای 30 چاقی محسوب میشودکه یک عامل خطربرای بسیاری از بیماریهاست، که پاتوژنزآنها همراه باافز ایش رادیکالها ی آزاد مشتق از اکسیژن می باشد. این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی است و به منظور بررسی اثر کاهش وزن بر آنت ی اکس یدانهای آنزیم ی و ارتباط آن انجام شده است. (Cu, Zn, Fe, Mg, Se) باعناصر
روش کار: با اخذ رضایتنامه کتبی برای گردآوری داده ها، از پرسشنامه های اطلاعات عمومی و تن سنجی و 24 ساعت یادآمد خوراک 3 500- روز قبل وبعد از مداخله برای برآورد مقدار ریزمغذی دریافتی از غذا و توص یه رژی م غذ ایی با انرژ ی محدود به مقدار 1000 19 سال انجام شد . - کیلوکالری کمتر ازانرژی مصرفی قبل از مداخله برای کاهش وزن حدود 10 % روی 30 نفراز زنان چاق سالم 50 از نمونه ها گرفته و به روش آنز یم ی و RBC 10 میلی لیتر خون قبل و بعد از مداخله برای اندازه گیری آنتی اکسیدانهای آنزیمی در کیت آزمایش شدند. داشت (P<0/ بعد از کاهش وزن ، افز ایش معن ی داری درسطح ( 01 (CAT) و کاتالاز (GR)
نتایج: میانگینهای گلوتا تیون ردوکتاز وجود نداشت . از نظر ارتباط و همبستگی (GPX) و گلوتاتیون پراکسیداز (SOD) وتغییرمعنی داری درمیانگینهای سوپراکسید دیسموتاز دریافتی از غذا فقط همبستگ ی خط ی منف ی ب ین روی (Cu, Zn, Fe, Mg, Se) با عناصرکم مقدار GR و SOD, GPX, CAT بین وجود داشت. P<0/ و 05 r= -0/ افراد مورد بررسی قبل از مداخله با 395 (GPX) دریافتی روزانه با
نتیجه گیری: کاهش وزن حدود 10 % می تواند گام موثری در بالا بردن آنزیمهای آنتی اکسیدانی، برای به حداقل رساندن صدمه رادیکالهای آزاد جهت کاهش آسیب استرس اکسیداتیو درزنان چاق داشته باشد و توجه به ریز مغذیهای رژیم غذایی نیز که در فعالیت این آنزیمها در بدن موثرند لازم است.

---

  زمینه و هدف: عملکرد جنسی می­تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. هدف از مطالعه، بررسی همبستگی ورزش و عملکرد جنسی در زنان یائسه می­باشد.

  روش کار: بررسی حاضر یک مطالعه توصیفی – تحلیلی مبتنی بر جامعه می­باشد که بر روی 405 زن یائسه 40 تا 65 ساله انجام گرفت. نمونه­گیری به صورت تصادفی چندمرحله­ای طبقاتی بود. داده­ها از طریق مصاحبه و با استفاده از پرسشنامه FSFI و یک پرسشنامه محقق ساخته بدست آمد و با بکارگیری آزمون­های توصیفی و تحلیلی مانند مدل رگرسیون خطی چندگانه و رگرسیون لجستیک تحلیل شد.

  نتایج: شایعترین نوع ورزش، پیاده­روی (8/79%) بود. 61% از زنان یائسه دارای اختلال عملکرد جنسی بودند. نمره حیطه درد در افرادی که ورزش می­کردند، به­طور معنی­داری کمتر (نامطلوب­تر) بود (013/0= p ). نمره کلی FSFI و نمرات حیطه­های لغزنده­سازی و درد در گروهی که سایر ورزش­ها به جز پیاده­روی را انجام می­دادند، نسبت به گروهی که ورزش نمی­کردند و یا فقط پیاده­روی می­کردند، به­طور معنی­داری کمتر بود. دفعات ورزش در هفته با نمره حیطه لغزنده­سازی (014/0= ,p 18/0= r ) و ارگاسم (045/0= ,p 15/0= r ) همبستگی معنی­دار مثبت داشت. اما در بررسی عوامل پیشگویی کننده نمره کلی FSFI و نمر ات حیطه­ها، نتایج رگرسیون چندگانه معنی­دار نبود. رگرسیون لجستیک نشان داد با افزایش یکبار به تعداد دفعات ورزش در هفته، شانس کاهش تمایلات جنسی 2/80 % کم می­شود.

  نتیجه گیری: به نظر می­رسد در زنان یائسه تحت مطالعه، انجام ورزش می­تواند راهی برای جبران مشکلات کاهش روابط و تمایلات جنسی و نارضایتی­های ناشی از آن باشد. آنچه که می­تواند در بهبود عملکرد جنسی زنان یائسه اثرات مثبتی داشته باشد، انجام ورزش به تعداد هفتگی بیشتر است.

---

زمینه و هدف: مراقبت­های دوران بارداری و نوزادی فرصتی برای مشاوره و کاهش عوارض مرتبط با بارداری و نوزادی را فراهم می­کند، انتظار می رود بکارگیری مجموعه مراقبت­های مادران باردار و نوزادان، منجر به بهبود این شاخص ها در این مراکز گردد.

روش مطالعه: این مطالعه مطالعه‌ای مقطعی است، نمونه پژوهش 668 مادر و کودک 2 ماهه، ابزارگردآوری داده­ها پرسشنامه وروش گردآوری داده ها در این پژوهش، مصاحبه ساختار یافته بود.

نتایج: نتایج این مطالعه نشان داد 9/35% از مادران حداقل یکی از عوارض بارداری، 1/5% حداقل یکی از عوارض پس از زایمان و 21% حداقل یکی از عوارض نوزادی را گزارش کرده اند. مدل لجستیک رگرسیون نشان داد که شانس گزارش حداقل یکی از عوارض بارداری در افرادی که سابقه بیماری طبی یا مامایی پرخطرداشته اند، بیش از دو برابر شده، در افرادی که استمرار مراقبت در دوران بارداری داشتند، 63% کاهش، در افرادی که مراقبت­های دوران بارداری را بطور کامل دریافت کرده­اند، 40% کاهش و به ازاء هر واحد افزایش در سن، 05/0% افزایش یافته است. شانس گزارش حداقل یکی از عوارض پس از زایمان به ازاء هر واحد افزایش در تراکم بهورز.70% افزایش یافته است. شانس گزارش حداقل یکی از عوارض نوزادی در افرادی که مراقبت­های دوران نوزادی را بطورکامل دریافت کرده، 48% کاهش و به ازاء هر واحد افزایش در تراکم بهورز، 50% افزایش یافته است.

نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه اهمیت نیروی انسانی بهورز در شناسایی عوارض پس از زایمان و نوزادی  و اهمیت استمرار مراقبت­های دوران بارداری و کیفیت مناسب خدمات دوران بارداری به منظور شناسایی زنان و نوزادان در معرض خطر و جلوگیری ازعوارض ناخوش بارداری و نوزادی را نشان داد.

---

زمینه و هدف: ارائه خدمات سلامتی به سالمندان از جمله مسئولیت­های مهم ﻧﻈﺎﻡﻫﺎﻱ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﻲ هر کشوری است. سازمان تأمین اجتماعی در جهت بهبود ارائه خدمات سلامت به جمعیت سالمندان تحت پوشش خود، این پژوهش را با هدف طراحی، اجرا و ارزشیابی الگوی مراقبت سرپایی به سالمندان تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی استان تهران به اجرا در آورد.
روش کار: پژوهش حاضر از نوع ترکیبی متوالی-اکتشافی است. در این مطالعه، الگوی اولیه با استفاده از روش مرور یکپارچه و الگوی نهایی با اجرای تکنیک دلفی و بحث گروهی با متخصصان، تدوین و اعتباربخشی شد. سپس برنامه آموزشی برای تیم سلامت تدوین و اجرا شد. ارزیابی اثربخشی این برنامه آموزشی با پرسشنامه محقق­ساخته دانش و نگرش نسبت به اجرای الگوی تدوین­شده، با آزمون قبل و بعد انجام شد. در ادامه، الگوی تدوین­شده در درمانگاه­ خاندان حکیم اجرا شد. برای سنجش اثربخشی اجرای الگو، از تحلیل محتوای کیفیِ مصاحبه با سالمندان و تحلیل محتوای کیفیِ نظرات تیم سلامت استفاده شد.
نتایج: الگوی مراقبت سرپایی سالمندان دربرگیرنده فرآیند بالینی سازمان­یافته متشکل از 6 مرحله بود. میانگین سن اعضای تیم سلامت 11/15±7/45 سال بود. اختلاف میانگین نمرات کل رضایت تیم سلامت قبل و بعد از شرکت­ در برنامه آموزشی معنی­دار بود (05/0p≤). همچنین طبقات اصلی حاصل از مصاحبه با سالمندان شامل "ارزیابی عملکرد شناختی، خلق و خو و رفتار"، "ارزیابی جسمی"، "بها دادن به سلامت و شأن سالمند" و "رضایت سالمند و همراهان" بود. نتایج حاصل از تحلیل نظرات تیم سلامت، بیانگر رضایت آنها از اجرای الگو بود.
نتیجه­گیری: الگوی معرفی­شده، می­تواند موجب شناخت سریع مشکلات سلامتی و مداخله به­موقع در سالمندان شود. چرا که با اجرای آن، امکان پیشگیری در سطوح مختلف فراهم می‌شود و از بروز بیماری‌ها و عوارض آنها جلوگیری به عمل خواهد آمد. نتایج این مطالعه می‌تواند ارائه­کنندگان خدمات را در ارائه بهتر مراقبت و خدمات سلامت به سالمندان یاری نماید.
 

---

زمینه و هدف: برنامه مراقبت‌های ادغام‌یافته و جامع سالمندیِ وزارت بهداشت، به منظور حفظ و ارتقاء سلامت سالمندان طراحی شده و در حال اجرا است. برای تعیین اینکه چگونه این برنامه نیاز به اصلاح یا بهبود فرایند دارد؛ یک ارزیابی جامع، ضروری به نظر می‌رسد. با وجود گذشت یک دهه از اجرای این برنامه، تاکنون پژوهشی در مورد ارزشیابی آن انجام نشده است؛ لذا این پژوهش با هدف ارزشیابی برنامه مراقبت‌های ادغام‌یافته و جامع سالمندیِ وزارت بهداشت مبتنی­بر الگوی CIPP (زمینه، درونداد، فرآیند و برونداد) در استان قم انجام شد.
روش کار: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی مقطعی است. جامعه آماری، شامل کلیه کارکنان مراکز بهداشتی استان قم بود. ابزار گردآوری داده­ها، پرسشنامه دوبخشی شامل مشخصات دموگرافیک و پرسشنامه محقق­ساخته ارزشیابی برنامه جاری مراقبت سالمندان براساس چهار حیطه الگوی ارزشیابی CIPP بود. افراد دارای معیارهای ورود به مطالعه، به روش نمونه­گیری سرشماری وارد مطالعه شدند. پس از تکمیل پرسشنامه­ها، داده­ها توسط نرم­افزار SPSS 24  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج: میانگین و انحراف معیار سن شرکت­­کنندگان 98/6±92/34 سال و 140 نفر (3/84 %) زن بودند. در حیطه زمینه، میانگین نمره گویه «نیاز گروه هدف به برنامه» 01/1±71/3 و «شناسایی پتانسیل‌های سایر سازمان‌های تأثیرگذار در اجرای برنامه» 99/0±21/2 بود. در حیطه درونداد، میانگین نمره گویه «مشخص شدن مخاطبان برنامه» 95/0±70/3 و «بودجه و اعتبار لازم برای برنامه» 95/0 ± 23/2 بود. در حیطه فرآیند، میانگین نمره گویه «ارزیابی برنامه توسط مسئولان و پرسنل مجری» 90/0±16/3 و «ثبت و نگهداری مشکلات پیش‌آمده در حین برنامه» 85/0±69/2 بود. در حیطه برونداد، میانگین نمره گویه «رضایت از علاقه به کار و تعهد و وجدان کاری» 81/0 ± 65/3 و «انجام مطالعه موردی در این زمینه» 01/1 ± 64/2 بود. در ارزشیابی کلی برنامه، میانگین نمره گویه «ضرورت برنامه» 89/0 ± 88/2 و «کیفیت ارائه برنامه» 80/0 ± 12/2 بود.
نتیجه­گیری: در پژوهش حاضر، ارزﺷﻴﺎﺑﻲ برنامه مراقبت­های ادغام­یافته و جامع سالمندی وزارت بهداشت با استفاده از الگوی CIPP، منجر به شناسایی ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﺿﻌﻒ این برنامه با توجه به نقطه نظرات کارکنان مراکز بهداشتی استان قم گردید. بنابراین، سیاستگذاران و مسئولین امر می­توانند با استفاده از این یافته­ها، ﻣﻮﺟﺒﺎت ارﺗﻘﺎء هرچه بیشتر این برنامه را ﻓﺮاﻫﻢ آورند.