فصلنامه دانشکده بهداشت و

  زمینه و هدف: غنی­شدگی فلزات سنگین در خاک سطحی اکوسیستم شهری می­تواند سبب ایجاد خطر اکولوژیک شود. در این پژوهش، بررسی مقدماتی به منظور ارزیابی پتانسیل خطر اکولوژیک آلودگی سرب و کادمیوم در خاک بوستان ­ های شهری اسدآباد انجام شده است.

  روش کار: نمونه ­ های خاک از بوستان­های شهری اسدآباد برداشت شد و غلظت فلزات سنگین با استفاده از روش جذب اتمی تعیین شد. همچنین بر اساس غلظت کادمیوم و سرب، فاکتور آلودگی( CF )، درجه آلودگی( C_deg ) و وضعیت پتانسیل خطر اکولوژیک ( RI ) خاک بوستان ­ های شهری محاسبه شد.

  نتایج: یافته­های اولیه نشان دادند که بوستان های شهری شهر اسدآباد دارای درجه آلودگی کم هستند. همچنین ارزیابی پتانسیل خطر اکولوژیک بالقوه ( RI ) نشان داد که میزان تجمعی فلزات سنگین خاک خطر اکولوژیک قابل توجهی ندارد. همچنین کادمیوم نسبت به سرب خطر اکولوژیک بیشتری را ایجاد می ­ کند.

  نتیجه گیری: این یافته­ها نشان می­دهد که با آن که خاک بوستان­های شهری ممکن است به سبب غنی­شدگی برخی فلزات سنگین آلوده باشند لیکن به طور کلی در حال حاضر خطر اکولوژیک آنها کم و ناچیز است . نتایج حاضر برای برنامه ریزی، ارزیابی خطر و تصمیم گیری توسط مدیران محیط زیستی این منطقه بسیار مناسب است.

زمینه و هدف: گیاه‌پالایی به عنوان روشی امیدبخش برای اصلاح خاک است که به آسانی می‌تواند فلزات سنگین را جذب کرده و آلودگی را از خاک بزداید. در همین راستا پژوهش حاضر به ارزیابی توانایی گیاه­پالایی گونه عسلی (Alyssum maritimum) در پالایش خاک­های آلوده به سرب می‌پردازد.

روش کار: آزمایش در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با پنج سطح محلول نیترات سرب و گونه عسلی در شرایط گلدانی اجرا شد.  پس از رشد و گل‌دهی، غلظت سرب در اندام‌های مختلف گیاه به روش هضم اسیدی با استفاده از دستگاه جذب اتمی سنجیده شد. به منظور ارزیابی توانایی گونه انتخاب شده در پاک‌سازی محیط از فلزات سنگین، از دو شاخص فاکتور تغلیظ زیستی و فاکتور انتقال استفاده شد.

نتایج: یافته­های این مطالعه نشان داد که بیشترین تجمع سرب در اندام برگ می­باشد. با توجه به این یافته­ ها می‌توان انتظار داشت با افزایش غلظت سرب در خاک، تجمع در اندام‌های گونه عسلی نیز افزایش ‌یابد. به‌طور کلی میزان انباشت سرب در اندام‌های این گونه گیاهی از الگوی ساقه<ریشه<برگ پیروی می­کرد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص‌های فاکتور تغلیظ زیستی و فاکتور انتقال در گونه عسلی، بیان‌گر مقادیری بالاتر از 1 برای این شاخص‌ها بود که نشان دهنده پتانسیل بالا در انتقال و انباشت سرب در بخش هوایی گونه‌ی گیاهی مورد بررسی است.

نتیجه­گیری: گونه گیاهی انتخاب شده با توجه به شاخص‌های تعریف شده برای گیاهان بیش اندوز فلزات سنگین و با در نظرگرفتن ضریب تغلیظ زیستی و فاکتور انتقال، توانایی بالایی در پالایش خاک‌های آلوده به سرب را دارد و می‌توان آن را در گروه گیاهان بیش‌اندوز قرار داد.