فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

باتوجه به اهمیت بررسی آلودگی های فلزی در مواد غذایی، بویژه در ماهی و فرآورده های آن بدلیل پدیده تجمع پذیری و بزرگنمایی زیستی و به عنوان شاخصی از آلودگی آبها، برخی از کنسروهای ماهی تون موجود در بازار بمنظور اندازه گیری فلزات سمی جمع آوری و آنالیز گردید. پس از آماده سازی و هضم 21 نمونه کنسرو ماهی، میزان جیوه و ارسنیک بوسیله سیستم تولید هیدرید، میزان سرب و کادمیم بوسیله سیستم کوره گرافیتی و میزان قلع بوسیله سیستم شعله و با استفاده از طیف سنجی جذب اتمی اندازه گیری شد. مقادیر آلودگی به فلزات سنگین برحسب 1- µgg در وزن تر بیان شده و عبارت است از میانگین جیوه 0.057±0.117 با دامنه تغییرات 0.253-0.043، میانگین ارسنیک 0.082±0.128 با دامنه تغییرات 0.202-0.036، میانگین کادمیم 0.019±0.022، با دامنه تغییرات 0.072-0.004، میانگین سرب 0.018±0.037 با دامنه تغییرات 0.073-0.016 و میزان قلع در نمونه ها غیرقابل شناسایی بود. مقادیر فلزات سمی در کنسروهای ماهی تون کمتر از حد مجاز اعلام شده توسط FAO/WHO می باشد اما به منظور ارزیابی دقیق تر خطر، می بایست سایر منابع دریافت نیز بررسی گردد.

---

در این مطالعه با استفاده از مواد جاذب جامد، عوامل موثر بر تغلیظ و تخلیص ترانس، ترانس - موکونیک اسید مشتمل بر pH نمونه، غلظت نمونه، حجم و سرعت عبور نمونه از روی جاذب، نوع حلال شستشو (Washing solvent) و شویش (Elution solvent) و نوع جاذب مورد ارزیابی قرار گرفت. اسید مذکور به عنوان متابولیت بنزن می باشد که بعد از آماده سازی نمونه های آزمایشگاهی (Sample preparation)، با استفاده از دستگاه HPLC مجهز به ستون C18. 0.5µm) و (250 cm × 4.6 mm id و آشکارساز UV در طول موج 259 نانومتر و با به کارگیری فاز برنده (حامل): آب، متانول، اسید استیک v/v/v)؛(69:30:1 در سرعت جریان فاز برنده 1ml/min،تعیین گردید و راندمان بازیافت آن از فاز جامد به دست آمد. در این ارزیابی آزمایشگاهی، فاز جامد تبادل آنیونی قوی (SAX) در آماده سازی نمونه با جاذبهای غیرقطبی 8 C و C18مقایسه شد. راندمان بازیافت موکونیک اسید با نوع جاذب، نوع حلال شستشو، حجم نمونه، pH نمونه و سرعت عبور نمونه دارای ارتباط معنی داری بود (p<0.001). بهترین بازیافت در pH=7 و سرعت عبور 1ml/min و اسیداستیک 1% به عنوان حلال شستشو و اسیداستیک 10% به عنوان حلال شویش با استفاده از جاذب SAX به دست آمد. در این مطالعه بین غلظت نمونه و میزان بازیافت موکونیک اسید رابطه معنی داری وجود نداشت (P>0.05). بازیافت موکونیک اسید از نمونه های ادراری Spiked در غلظت 0.1-10 µg/ml بیش از 95% به دست آمد.حد تعیین (Limit of detection) این ماده با شرایط کروماتوگرافی ذکر شده فوق 0.01µg/ml (هفتاد مرتبه کمتر از استاندارد مواجهه بیولوژیکی) تعیین گردید. همچنین روش بهینه شده با استفاده از نمونه های Spiked در سه غلظت 0.1µg/ml و 1µg/ml و 10µg/ml معتبرسازی شد که قابلیت تکرارپذیری مناسب آن در شش روز متوالی (Day-to-day reproducibility) و در طول یک روز (Within-day reproducibility) مورد تایید قرار گرفت.

---

زمینه و هدف: مشارکت بخش دولتی و خصوصی نوعی خصوصی سازی است که در آن بر خلاف خصوصی سازی کامل ، مشارکت بخش دولتی در ارائه خدمات ادامه دارد. در ایران نیز در راستای مشارکت بخشهای دولتی بدنبال توافق انجام یافته بین وزارت بهداشت و وزارت تعاون ، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز در سطح استان اقدام به ایجاد تعاونی های بهداشتی نمود. در این مطالعه عملکرد فرایند های ارائه خدمات بهداشتی در تعاونی ها با مراکز بهداشتی درمانی مورد مقایسه قرار گرفته است.

روش کار: این پژوهش بصورت یک مطالعه تحلیلی انجام شد، که در آن دوگروه از مراکز بهداشتی درمانی با مدیریت دولتی و تعاونی از نظر عملکرد فرایند های ارائه خدمات بهداشتی مورد مقایسه قرار گرفتند . جامعه آماری شامل کلیه دفاتر ،پرونده ها و آمار ماهانه مراکز بهداشتی درمانی مورد بررسی در فاصله بهمن1381تا فروردین 1382بود .داده ها با استفاده از نرم افزارهای EPI INFO و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و از تستهای آماری t وx2 شد.

نتایج: درصد پوشش تنظیم خانواده، مراقبت از کودکان کمتر از یک سال، مراقبت از کودکان یک الی شش سال، مراقبت از زنان باردار و تعداد خانوارهای تحت پوشش یک رابط در مراکز بهداشتی و درمانی تعاونی بیشتر از مراکز بهداشتی و درمانی دولتی بود. در رابطه با تاخیر در مراقبت گروههای هدف، میانگین مدت تاخیر در غالب موارد در مراکز بهداشتی درمانی تعاونی نسبت به مراکز دولتی کمتر بود. میانگین تعداد ویزیت های غربالگری جمعیت تحت پوشش، ویزیت های سر پائی، مراقبت از بیماران تحت پوشش، مشاوره، تزریقات و پانسمان و پیگیری در مراکز تعاونی بیشتر از مراکز دولتی بود. میانگین ارائه خدمات تنظیم خانواده، ایمن سازی، صدور کارت تندرستی و کلرسنجی در مراکز دولتی بیشتر از مراکز تعاونی بود اما اختلاف معنی دار آماری ما بین دو گروه مذکور در رابطه با این فرایندها دیده نشد. در تعاونیهای بهداشتی در مقایسه با مراکز دولتی اطلاعات ثبت شده در فرمهای آمار ماهیانه مراقبت از کودکان زیر یک سال، مراقبت از کودکان بالای یک سال، ویزیت های دوره ای و واکسیناسیون تطابق بیشتری با اطلاعات ثبت شده در دفاتر و پرونده ها دارا بودند.

نتیجه گیری: عملکرد فرایندهای ارائه خدمات بهداشتی از طریق مراکزبهداشتی درمانی تعاونی در مقایسه با مراکز بهداشتی درمانی دولتی خوب بلکه شاخصهای موجود نشاندهنده نتایج بهتری در بیشتر زمینه‌ها می‌باشند و این بدین معنی است که یک ساختار خصوصی با نظارت بخش دولتی برنامه‌های ملی و کشوری را بمانند سایر مراکز دولتی به انجام میرساند با این تفاوت که در خصوص تامین نیروی انسانی حقوق کارکنان و مدیریت و اداره این مراکز بار کمتری به دولت وارد میشود و زمینه‌های مشارکت بخش خصوصی در حوزه بهداشت گسترش یافته و در اشتغال نیروهای انسانی تربیت شده هم بستر مناسبی را فراهم می‌آورد .

---

زمینه و هدف: شواهد نشان داده­اند که افزایش واسطه­های التهابی و کاهش اسیدهای چرب غیر اشباع در سرم خون، ممکن است با برخی اختلالات تکاملی، عصبی از جمله بیش فعالی- نقص توجه همراه باشد. هدف از مطالعه حاضر تعیین تأثیر اسیدهای چرب امگا-3 بر روی میزان بیش­فعالی- نقص توجه و واسطه­های التهابی سرم خون کودکان بیش فعال، کم­توجه می­باشد.

روش ­­کار: پژوهش حاضر با روش­کارآزمایی بالینی تصادفی دو سو کور بر روی 103 کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی، کم­توجهی انجام شده است. کودکان به صورت تصادفی به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. گروه مداخله مکمل اسیدهای چرب امگا-3 و گروه کنترل کپسول­های دارونمای تهیه شده کاملاً مشابه با کپسول­های امگا-3 را دریافت می­کردند. مدت مداخله 8 هفته بود و مقیاس شدت بیش فعالی- نقص توجه، تست کانرز 10 سؤالی والدین بوده که قبل و بعد از مداخله انجام شد و میزان سرمی پروتئین واکنش­گر C و اینترلوکین 6 قبل و بعد از مداخله اندازه­گیری شد.

نتایج: بعد از 8 هفته مداخله، کاهش معنی­داری در میزان سرمی پروتئین واکنش­گر C و اینترلوکین 6 و مقیاس درجه­بندی کانرز دیده شد.

نتیجه­ گیری: نتایج این مطالعه نشان می­دهد که اسیدهای چرب امگا-3 باعث کاهش معنا­داری در میزان بیش فعالی- نقص توجه و میزان پروتئین واکنش­گرC   و اینترلوکین 6 سرم خون کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی- نقص توجه خواهد شد.

---

زمینه و هدف: رفتار زورگویی یکی از مشکلات روز افزون در بین نوجوانان بسیاری از مدارس در سطح جهان می­باشد، که ­اخیراً مورد توجه پژوهش­گران حوزه­های روان­شناسی و حتی جرم­شناسی به دو صورت قلدری­سنتی و سایبری قرارگرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان ­قلدری­سنتی و ­سایبری در بین ­نوجوانان دختر و پسر مقطع دبیرستان مدارس شهرهرات- افغانستان در سال 1396 در ­سه ­مقطع ­اول، دوم ­و سوم انجام شد.
روش کار: این مقاله با روش کمی و با شیوه نمونه­گیری تصادفی با استفاده از ابزار پرسشنامه از جمله پرسشنامه­های قلدری (BS)، پاتچین وهیندوجا، ایلی نویز وآلوئوس در بخش­های قلدری­سنتی­ و سایبری با نرم افزارspss تحلیل شدند. نمونه پژوهش360 نفر از دانش­آموزان مقاطع اول، دوم و سوم دبیرستان­های شهرهرات بودند.
نتایج: آزمون­های تعقیبی (کروسکال والیس ومن ویتنی) با سطح معنی­داری کمتر 05/0 و01/0 نشان ­داد ­که میزان قلدری­سنتی و سایبری در بین دانش­آموزان پسر نسبت به دانش­آموزان دختر بیشتر است. از طرفی­دیگر میان قلدری سنتی و بعد اجتماعی بین مقاطع دهم- یازدهم و یازدهم- دوازدهم تفاوت معنی داری وجود دارد، میانگین قلدری سنتی­کلاس یازدهم از دوکلاس دهم و دوازدهم کمتر است.
نتیجه گیری: نتایج پژوهش بیانگر این بود که دانش­آموزانی ­که پدران آن­ها کشاورز هستند قلدری بیشتری نسبت به سایر مشاغل دارند. هم چنین شیوع قلدری در دانش­آموزانی­که مادران آن­ها خانه­دارند نسبت به دانش­آموزانی­که مادران آن­ها شاغل هستند کمتر است. تحصیلات پدر در شیوع قلدری دانش­آموزان تاثیر ندارد. بعلاوه نتایج تحقیق نشان داد که شیوع قلدری سایبری در بین دانش­آموزانی­که مادران آن­ها از تحصیلات بیشتری برخوردارند نسبت به مادران بیسواد بیشتر است.

---

زمینه وهدف: احتمال مورد خشونت قرارگرفتن یک فرد در خانواده به مراتب بیشتر از بیرون خانواده اسـت. هـدف ایـن تحقیـق بررسی خشونت خانوادگی به ویژه خشونت علیه زنان در بین خانواده­های استان هرات افغانستان است.
روش کار: این پژوهش براساس روش نمونـه­گیـری در دسترس به تعداد 130 نفر از قربانیان زن مراجعه کننده به مراکز حمایتی این افراد در شهر هرات و بـا اسـتفاده از پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است.
نتایج: در بین مراجعان به مراکز حمایتی، خشونت روانی با 42% و خشونت جنسی و فیزیکی هر یک با 29% بیشترین فراوانی را داشته و در رتبه آخر نیز خشونت اقتصادی با 26% قرار می­گیرد. سن 4/65% قربانیان زیر 30 بوده و زنان بالای 40 سال نیز مراجعه­ای نداشته­اند. 4/65% در 5 سال نخست ازدواج بوده­اند و تنها 10%، عمر ازدواج بالای 10 سال داشته­اند. حدود 60% مراجعان بیسواد بوده­اند و تنها 8/13% لیسانس داشته­اند. 3/72% قربانیان خانه­دار بوده و تنها حدود 21% قربانیان دارای شغل آزاد و یا اداری بوده­اند. بیش از 2/70% قربانیان نیز در کمترین سطح درآمدی قرار داشته­اند. حدود 6/76% با رضایت ازدواج کرده­اند. از سوی دیگر، 5/88% همسران قربانیان زیر40 سال بوده­اند. 7/57% بیسواد و 2/29% دیپلمه بوده­اند. به لحاظ شغل نوعا کارمند نیستند (کارگر 8/13، کشاورز 3/22 و آزاد 8/40) 4/95% ازدواج اولشان بوده  و 7/97% تک همسر هستند. 8/83% ایشان نیز معتاد نبود و 6/76% با رضایت ازدواج کرده­اند.
نتیجه­ گیری: در بین مراجعان بیشترین فراوانی با خشونت روانی بوده است. مراجعه کنندگان نوعا زیر 40 سال و با سابقه ازدواج زیر 5 سال بوده­اند. تصویر قربانی در این پژوهش، زن جوان بیسوادی است که به لحاظ مالی در مضیقه شدید بوده و دارای همسری جوان و دارای شغل آزاد و با تحصیلات کم است که برای بار نخست ازدواج کرده و جز قربانی همسر دیگری نداشته و اعتیادی هم به مواد مخدر ندارد.