فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

بسیاری از بررسی ها و مطالعات نشان می دهند که آگاهی و عملکرد تغذیه ای دختران نوجوان ناکافی است. مطالعات اندکی در زمینه تاثیر آموزش تغذیه بر آگاهی، نگرش و عملکرد این گروه آسیب پذیر انجام گرفته است. با این وجود، کارایی روش های مختلف در این مطالعات مقایسه نشده است. مطالعه حاضر با هدف مقایسه تاثیر دو روش آموزش تغذیه (جزوه آموزشی و بحث گروهی) بر آگاهی، نگرش و عملکرد تغذیه ای دانش آموزان دختر سال اول راهنمایی منطقه 8 آموزش و پرورش شهر تهران در سال تحصیلی 83-1382 انجام گرفت. در این مطالعه، 300 نفر دانش آموز به شکل سه گروه 100 نفری (آموزش از راه جزوه، آموزش از راه بحث گروهی و کنترل) از 11 مدرسه به طور تصادفی ساده انتخاب شدند. با استفاده از آزمون اولیه و ثانویه، قبل و چهار هفته بعد از اجرای آموزش که از طریق تکمیل سه پرسشنامه آگاهی، نگرش و عملکرد صورت گرفت، اطلاعات جمع آوری شد. آموزش بصورت ارائه جزوه و جلسات بحث گروهی طی 4 جلسه یک ساعت و نیمه در دو گروه اجرا و به گروه کنترل نیز آموزشی داده نشد. نتایج بررسی نشان داد، قبل از اجرای آموزش، سطح نمرات آگاهی، نگرش و عملکرد در سه گروه، تفاوت آماری معنی داری با یکدیگر نداشت. پس از اجرای آموزش، سطح نمرات آگاهی، نگرش و عملکرد در دو گروه تحت آموزش نسبت به قبل از آن دارای ارتقای معنی دار بود (P<0.001). میزان افزایش ایجاد شده در نمرات آگاهی و نگرش در بین گروه ها با یکدیگر دارای تفاوت آماری معنی دار بود (P<0.001) و افزایش در سطح نمرات عملکرد در بین گروه ها با یکدیگر تفاوت قابل ملاحظه ای نداشت (P=0.900) و بطورکلی مشخص گردید که هر دو روش جزوه و بحث گروهی، موجب افزایش سطح نمرات آگاهی و نگرش در گروه های تحت آموزش نسبت به قبل و نسبت به گروه کنترل و افزایش سطح عملکرد در گروه های تحت آموزش نسبت به قبل از اجرای آموزش گردید و روش بحث گروهی بدلیل مشارکت بیشتر دانش آموزان نسبت به روش جزوه آموزشی اثربخشی بیشتری در ارتقای سطح آگاهی داشت.

---

انتروویروس های انسانی در دستگاه گوارش تکثیر یافته و با دفع از طریق مدفوع وارد فاضلاب می شوند.به همین دلیل جداسازی انتروویروس ها از فاضلاب یکی از شاخص های حساس گردش ویروس در اجتماع محسوب می شود. بر خلاف نام این ویروس ها بعضی از آنها مانند: کوکساکی ویروس ها و اکوویروس ها بیماریهای تنفسی نیز ایجاد می نمایند. در نتیجه این ویروسها می توانند بیماریهای حاد و یا بدون علایم بالینی را ایجاد نمایند و در موارد ایجاد بیماری بیش از 1010 ویروس در هر گرم از مدفوع فرد بیمار دفع می شود. در این پژوهش 63 نمونه از 6 سیستم تصفیه فاضلاب اصلی شهر تهران با روش grab sample در مدت یک سال تهیه شد و با سه روش تیمار مختلف انتروویروسهای غیرپولیویی در کشتهای سلولی حساس جداسازی گردید. سپس ویروسهای جدا شده با استفاده از روش میکرونوترالیزاسیون شناسایی گردید. بیشترین فراوانی انتروویروس های جدا شده مربوط به انتروویروس های غیرقابل تیپ، E11 و E25 بود. از 63 نمونه فاضلاب مورد بررسی 13 انتروویروس با روش مستقیم (20.63%)، 25 انتروویروس با روش Pellet (39.68%) و 27 انتروویروس توسط روش تغلیظ Two-Phase (42.85%) جداسازی شد.

---

زمینه و هدف: درکشور ایران از آذرماه 1379 (دسامبر 2000 میلادی) تا کنون موردی از پولیوی وحشی مشاهده نشده واز سال 2000 نیز ایران بعنوان کشوری عاری از پولیوی وحشی (Polio free) توسط WHO معرفی شده است. اما به رغم حذف پولیوی وحشی، بدلیل بالا بودن حساسیت نظام مراقبت ، سالانه تعداد زیادی از موارد Acute Flaccid Paralysis (AFP) ردیابی شده است ، بطوریکه در سال 1382 تعداد موارد AFP(شامل سندرم گیلن باره) ردیابی شده، 450 مورد بوده است. در این سال در استان آذربایجان غربی (که در حدود 1100000 کودک زیر 15 سال دارد و طبق انتظار باید در هر سال حدود 11 مورد بیمار مبتلا به AFP در این استان مشاهده شود) موارد مشاهده شده به بیش از 6 برابر موارد مورد انتظار یعنی 70 نفر رسیده است. تعداد موارد AFP در کشور بعنوان یکی از مهمترین شاخص های ارزشیابی نظام مراقبت از پولیواهمیت زیادی دارد که میزان مورد انتظار قابل قبول توسط WHO یک مورد به ازای هر یکصد هزار نفر جمعیت زیر 15 سال در نظر گرفته می شود. در این بررسی سعی شده است که عوامل انتروویروسی غیر پولیویی که در ایجاد موارد AFP در استان آذربایجان غربی نقش داشته اند مورد بررسی وردیابی قرار گیرد، لذا یکی از اهداف این پژوهش شناسایی هرچه بیشتر انتروویروس های غیر پولیویی در گردش ، در این استان با استفاده از سه رده سلولی RDوHep2وL20 و تکنیک مولکولی واکنش زنجیره ای پلی مراز_ رونویسی معکوس (Reverse Transcription-Polymerase Chain Reaction) بوده است.

روش کار: تمام نمونه های مدفوع بیماران مبتلا به AFP آماده سازی شده و به 3 رده سلولی RD,L20,Hep2 تزریق شدند. سروتیپ ویروس ها با روش تست خنثی سازی (Neutralization Test) مشخص گردید. در صورت جداسازی ویروس های پولیو، تشخیص افتراقی داخل تیپی (سوش واکسن و وحشی) با استفاده از تست های هیبریدیزاسیون و الیزا صورت گرفت و بالاخره در تمام نمونه ها تست RT-PCR با استفاده از پرایمر Pan-Ev انجام شد.

نتایج: کشت سلولی توانست 10 ویروس را جداسازی نماید که 9 ویروس توسط رده سلولی RD جدا شد و لذا بعنوان حساسترین رده سلولی شناخته شد. تست مولکولی RT-PCR نیز 16 مورد ویروس را ردیابی کرد که 7 مورد مربوط به نمونه هایی بودند که بر روی RD جدا نشده بودند.RT-PCR توانست به میزان 10% ردیابی ویروس را افزایش دهد که این امر نشان دهنده حساسیت بالای این روش می باشد. اگر چه استفاده از ترکیب دو روش کشت سلولی و RT-PCR جهت ردیابی و شناسایی انتروویروس های غیر پولیویی که در ایجاد AFP نقش دارند بسیار ارزشمند می باشد، اما بیش از 75% از بیماران مبتلا بهAFP از لحاظ ابتلا به انتروویروس ها منفی بودند .

نتیجه گیری: باید این بیماران از نظر عوامل دیگر ویروسی (فلاوی ویروس ها) و غیر ویروسی (کمپیلو باکتر ژژونی) مورد بررسی قرار گیرند

---

زمینه و هدف: استافیلوکوکوس اورئوس یکی از مهمترین عوامل بیماری زای انسانی می باشد و بعلت مقاومت روزافزون در برابر داروهای ضد باکتریایی ، بصورت یکی از نگرانیهای اصلی سلامت عمومی درآمده است. سویه های مقاوم به متیسیلین استافیلوکوکوس اورئوس به عنوان یک عامل بیماریزای مهم در سطح جامعه و بیمارستان مطرح می باشند. از اینرو ، بررسی ژنوتیپی این سویه ها در بیماران مبتلا به عفونت های استافیلوکوکوی جهت مسیریابی آلودگی ها و کنترل عفونت های بیمارستانی حائز اهمیت است.
روش کار: در این مطالعه، 103 ایزوله استافیلوکوکوس اورئوس از بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران جمع آوری شدند و از نظر ژن hvr مورد بررسی مولکولی قرار گرفتند. بررسی تنوع الگوی های آنتی بیوتیکی با انجام آنتی بیوگرام به روش دیسک دیفیوژن برای 13 آنتی بیوتیک صورت گرفت.
نتایج: بررسی الگوهای حساسیت آنتی بیوتیکی 21 آنتی بیوتایپ مجزا را نشان داد. 64 ایزوله مقاوم به متی سیلین بودند (MRSA) و بر اساس نتایج واکنش زنجیره ای پلیمراز ناحیه بسیار متغیر hvr ، ده الگوی متفاوت از این ژنوتایپ شناسایی شد.
نتیجه گیری: تنوع بالای الگوهای ناحیه hvr مشاهده شده در این تحقیق را می توان به عنوان ابزاری مناسب در کنار سایر تکنیک های مولکولی در تایپینگ این میکروارگانیسم مورد استفاده قرار داد. ضمناً بررسی مداوم الگوهای مقاومت و خصوصیات ژنوتیپی این ارگانیسم به منظور کنترل عفونت های کسب شده از بیمارستان و جامعه توصیه می گردد.

---

زمینه و هدف: ترکیب اسیدهای چرب پلاسما ، در افراد هیپرتری گلیسریدمیِ مبتلا به چاقی ویا افزایش وزن، افزایش می یابد. در این مطالعه ترکیب اسیدهای چرب پلاسمادر افراد هیپرتری گلیسریدمیِ چاق و یا افرادی که افزایش وزن داشتند ، با ژنوتیپهای مختلف FABP2 مورد مطالعه قرارگرفت.
روش کار: پلی مورفیسم ژنFABP2 و PPARα در46 فرد هیپرتری گلیسریدمی(33 مرد و13 زن)بین سنین 25 تا 60 سال ارجاع شده به مرکز بیماریهای غدد و متابولیسم بیمارستان شریعتی از مهرتا اسفند 1386 در تهران با روش PCR-RFLP تعیین شد. با استفاده از نمونه خون ناشتا( بعد از 14 ساعت ناشتا بودن)شاخص های چربی خون با روش آنزیمی، فتومتری و توربیدومتری وترکیب اسیدهای چرب پلاسما با روش رنگ نگاری( Gas Choromatography ) اندازه گیری شد. وزن و قد اندازه گیری و BMI محاسبه گردید.
نتایج: ارتباطی مثبت و به لحاظ آماری معنی دار بین سطوح اسیدهای چربِ اشباع (SFA) ، چنداشباع نشده ( PUFA)، ω-6 و ω-3 و اسیدهای چرب تام پلاسما با پلی مورفیسم پروتئینFABP2 وجود داشت( 001/0 p< ). به استثناء اسیدهای چربω-3 پلاسما (05/0 p< )، اختلاف معنی دار آماری ، بین ترکیب اسیدهای چرب پلاسما با پلی مورفیسم ژن PPARα وجود نداشت.
نتیجه گیری: در افراد هیپرتری گلیسریدمی چاق ویا مبتلا به اضافه وزن ترکیب اسیدهای چرب پلاسما درحاملین Thr54 نسبت به حاملینAla54 در ژنوتیپ FABP2 و در حاملین Val162 نسبت به حاملین Lue162 در ژنوتیپ PPARαمتفاوت می باشد. سطوح برخی از اسیدهای چرب در حاملین Thr54 و Val162نسبت به حاملین Ala54 و Lue162بیشتر و سطوح برخی دیگر از اسیدهای چرب کمتر می باشد. لیکن بالا بودن سطوح SFAو PUFAو ω-6وω-3 و اسیدهای چرب تام پلاسما در حاملین Thr54 نسبت به حاملین Ala54 بیشتر و نافذتر می باشد.

---

زمینه و هدف: با توجه به عدم وجود پرسش‎نامه استاندارد در زمینه مراقبت‎ مادران از نشانه های خطر در کودکان بر اساس الگوهای رفتاری، پژوهش حاضر با هدف طراحی و روان سنجی ابزار مراقبت از نشانه های خطر کودکان کمتر از پنج سال بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی صورت پذیرفته است.

روش‎ کار: در این مطالعه مقطعی که بر روی 350 نفر از مادران شهر اراک انجام شد، پس از بررسی متون، ابزار لازم طراحی، و روایی و پایایی آن بر اساس کسب نظر پانل خبرگان، محاسبه نسبت روایی محتوی، شاخص روایی محتوی، روایی صوری و نیز تعیین اعتماد ابزار با روش همسانی درونی انجام گرفت. کلیه تحلیل ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد.

نتایج: روایی 81 آیتم با شاخص نسبت روایی محتوای بالاتر از 79/0 و شاخص روایی بالاتر از 62/0 ارزیابی و در 7 عامل دسته‎بندی شدند. پایایی کلی ابزار تحقیق با محاسبه آلفا کرونباخ برابر 86/0 تایید شد. پایایی پرسش‎نامه آگاهی 66/0، حساسیت درک شده 65/0، شدت درک شده 83/0، منافع درک شده 90/0، موانع درک شده 68/0، راهنماهای عمل 56/0، خودکارآمدی 63/0 و چک لیست عملکرد با 99% تعیین گردید.

نتیجه گیری: نتایج حاصل از انجام این فرایند روان سنجی ایجاد ابزاری پایا و روا در خصوص سنجش رفتارهای مراقبت از نشانه‌های خطر در گروه آسیب پذیر کودکان بر اساس سازه‎های مدل اعتقاد بهداشتی می باشد که در تحقیقات علوم بهداشتی و کمک به حفظ سلامت کودکان جامعه موثر می باشد.

---

زمینه و هدف: ارتباط یکی از قدیمی ترین و در عین حال عالی ترین دستاوردهای بشری و زمینه ساز زندگی اجتماعی ماست. پژوهش های انجام شده نشان داده اند عواملی نظیر عزت نفس، مهارت¬های بین فردی، برقراری ارتباط مطلوب، تعیین هدف و شناسایی ارزش های فردی در پیشگیری و کاهش ابتلای افراد به انواع ناهنجاریهای رفتاری و اختلالات روانی(مانند اضطراب، افسردگی و ...) و افزایش سلامت روان نقش موثری دارند. بدین منظور برآن شدیم تا رابطه مهارتهای ارتباطی و سلامت روان را در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد بررسی نماییم.

روش کار: مقاله حاضر، حاصل یک مطالعه مقطعی تحلیلی در سال 1390 می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود. 210 دانشجو با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب و پس از اخذ رضایت نامه آگاهانه به منظور بررسی رابطه مهارتهای ارتباطی و سلامت روان مورد بررسی قرار گرفتند. در این پژوهش از دو آزمون مهارتهای ارتباطی و سلامت عمومی به عنوان ابزار جمع آوری اطلاعات استفاده شد. برای توصیف داده ها از نمودارها و جداول آماری و برای انالیز از آزمون کروسکال والیس، من ویتنی و کای دو استفاده شد. نرم افزار مورد استفاده SPSS 16 و سطح معنی داری در تمامی آزمونها 5 درصد است. برای بررسی همبستگی متغیرها از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شده است.

نتایج: یافته های این پژوهش نشان داد که 61/9% از دانشجویان مشکوک به داشتن اختلال روانی بودند. آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد که سلامت روان با سن و مهارتهای درک پیام و بینش نسبت به فرآیند ارتباط و گوش دادن و قاطعیت در ارتباط، رابطه معنی داری نداشت. (0/727=p ) و (p=0/653) و (p=0/857) و (p=0/626) و (p=0/477) اما بین سلامت روان و مهارت کنترل عواطف همبستگی معنی داری مشاهده شد. (0/01=p) آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد که مهارتهای ارتباطی با سن و اختلال عملکرد اجتماعی ارتباطی ندارد. (p=0/228) و (p=0/074) اما بین مهارتهای ارتباطی و اضطراب و نشانگان جسمی و مقیاس افسردگی همبستگی معکوس معنی داری مشاهده گردید. (p=0/043) و (p=0/049) و (p=0/049). از نظر میانگین نمره مهارت­های ارتباطی در میان گروههای جنسیت، نوع رشته و مقطع تحصیلی، محل سکونت، وضعیت تاهل و وضعیت اشتغال تفاوت معنی داری مشاهده نشد (p=0/406) و (p=0/404) و (p=0/277) و (p=0/875) و (p=0/274). از نظر میانگین نمره سلامت روان در سه گروه وضعیت تاهل و جنسیت و رشته تحصیلی تفاوت معنی دار مشاهده شد (p=0/006) و (p=0/036) و (p<0/001) اما در متغیرهای مقطع تحصیلی، محل سکونت و وضعیت اشتغال تفاوت معنی داری وجود نداشت (p=0/080) و (p=0/951) و (p=0/978).

نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، انجام ارزیابی های روانشناختی دانشجویان و ارایه خدمات مشاوره ای و برگزاری کارگاه های آموزشی مهارتهای ارتباطی در جهت ارتقای سطح سلامت روانی دانشجویان توصیه می گردد.

---

زمینه و هدف: فردگرایی عبارت است از گرایش ذهنی و رفتاری که به خود مختاری فرد منجر می­شود به­گونه­ای که فرد اهداف و خواسته­های فردی برایش مهم­تر هستند تا اهداف و خواسته‏های دیگران و بیشتر خود را مسئول موفقیت و شکست خود می­داند. هدف اصلی تحقیق، تعیین رابطه بین سبک زندگی و فردگرایی در زنان شهر شیراز بود.
روش کار: این مطالعه مقطعی و از نوع همبستگی بود که در سال 1398 و در میان 564 نفر از زنان مجرد 25 تا 49 ساله در شهر شیراز که با ترکیبی از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب و هدفمند انتخاب‌شده بودند، انجام گردید. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه فردگرایی افقی و عمودی Triandis و دیگران بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS 25 در دو سطح توصیفی و تحلیلی با آزمون‌ ضریب همبستگی پیرسون انجام شد.
نتایج: میزان فردگرایی پاسخگویان حدود 69% بود. بررسی ابعاد فردگرایی نشان داد که تمایل پاسخگویان به فردگرایی در بعد تقدّم فعالیت‌های فردی افراد (15/78%) از دو بعد دیگر بیشتر است. نمره سبک زندگی پاسخگویان 4/63% بود. بر اساس نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین سبک زندگی زنان شهر شیراز و فردگرایی آن‌ها رابطه معنی‌داری و معکوسی وجود داشت، به این معنی که با بهتر بودن سبک زندگی فردگرایی زنان کاهش می‌یابد.
نتیجه‌گیری: بین سبک زندگی و میزان فردگرایی زنان شهر شیراز رابطه معکوس وجود داشت؛ بنابراین بهبود سبک زندگی با محور قرار دادن خانواده و توجه به ابعاد حمایتی آن می‌تواند بر کاهش میزان فردگرایی این قشر اثر مثبت داشته باشد.

---

زمینه و هدف: رفتار شهروندی سازمانی کارکنان به عنوان یک رفتار اختیاری به افزایش بهره وری سازمانها کمک می کند. اما تشویق کارکنان به انجام رفتارهای داوطلبانه نیاز به آموزش های بدو خدمت در قالب جامعه پذیری سازمانی دارد. لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین همبستگی بین جامعه پذیری سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان ستادی دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشد.
روش کار: پژوهش حاضر ازنوع توصیفی تحلیلی بود که به صورت مقطعی در سال 1400-1399 انجام شد. جامعه آماری این پژوهش تعداد 1419 نفر از کارکنان حوزه های ستادی معاونت های دانشگاه علوم پزشکی تهران بود که براساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 243 نفر باتوجه به ضریب پاسخ دهی 86% به عنوان نمونه آماری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه  جامعه پذیری سازمانی Katz و پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی Organ و Konovsky استفاده شد. روایی صوری و محتوی پرسشنامه ها با استفاده از متخصصین ذیربط تعیین شد و پایایی آنها با روش آلفای کرونباخ برای جامعه شناسی سازمانی برابر 83/0 و رفتار شهروندی سازمانی برابر 81/0 بدست آمد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS، آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده لازم بعمل آمد.
نتایج: میاتگین جامعه پذیری سازمانی کارکنان برابر 28/3 و رفتار شهروندی سازمانی آنها برابر 35/3 درحد "نسبتا بالا" گزارش شد. همچنین بین جامعه پذیری سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی و مولفه های آن همبستگی مثبت مشاهده شد.
نتیجه گیری: تبیین و تشویق رفتارهای داوطلبانه شهروندی سازمانی در کارکنان ازطریق اجرای روشهای جامعه پذیری سازمانی و اجرای دوره های توان مند سازی به ارتقای پویایی بهره وری سازمانی کمک می کند.