فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

اهمیت استنشاق هوای پاک و توجه به آنچه از طریق تنفس وارد بدن خود می کنیم، روز به روز نمود بارزتری پیدا می کند. از طرفی وضعیت بحرانی آلودگی هوای تهران بر کسی پوشیده نیست و باتوجه به اینکه ذرات معلق به عنوان یکی از آلاینده های اصلی هوای شهر تهران به شمار می رود، در این مطالعه غلظت ذرات معلق موجود در هوای آزاد (TSP و PM10) و همچنین توصیف کیفیت هوا با تکیه بر شاخص کیفیت هوا (AQI) باتوجه به دو آلاینده TSP و PM10 براساس ماه های مختلف نمونه گیری و ایام مختلف هفته مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه از تاریخ 1380/10/1 لغایت 1381/1/3 در محدوده بیمارستان دکتر شریعتی تهران انجام شد. باتوجه به محاسبات آماری و استانداردهای EPA و WHO، تعداد 61 نمونه برای TSP و 61 نمونه برای PM10 با استفاده از پمپ نمونه گیر با حجم زیاد برداشت شد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که: -در طول دوره نمونه گیری آلوده ترین ماه به TSP و PM10، اسفند ماه 1380 و پاک ترین ماه فروردین 1381 بود. در طول دوره نمونه گیری آلوده ترین روزهای هفته از نظر TSP و PM10، شنبه ها و دوشنبه ها و پاک ترین روزها، جمعه ها بود. در طول دوره نمونه گیری و باتوجه به شاخص کیفیت هوا (AQI)، در 51% موارد آلاینده TSP در کمتر از حد استاندارد (AQI<100) و در 49% دیگر موارد، آلاینده TSP بالای حد استاندارد قرار داشته است (AQI>100). در طول دوره نمونه گیری و باتوجه به شاخص کیفیت هوا (AQI)، در 75.5% موارد آلاینده PM10 در کمتر از حد استاندارد (AQI<100) و در 24.5% دیگر موارد، آلاینده PM10 بالای حد استاندارد قرار داشته است (AQI>100).

---

عوامل متعددی چون کمبود منابع آب آشامیدنی و هزینه بالای طرح های تامین آب در اجتماعات کوچک باعث شده سامانه های ساده وارزان قیمت جهت تامین آب آشامیدنی این مناطق مورد توجه قرار گیرد. در این بین سامانه های در نقطه مصرف امروزه در اکثر نقاط دنیا مورد توجه قرار گرفته است .صافی های سفالی به عنوان یک سامانه در نقطه مصرف توانسته جایگاه مناسبی را به عنوان یک روش ساده و مطمئن جهت تامین آب به خود اختصاص دهد با توجه به اهمیت این صافی ها در این تحقیق قابلیت کاربرد سفالهای سنتی ایران به عنوان صافی جهت تصفیه اب آشامیدنی مورد مطالعه قرار گرفته است. با استفاده از لوله های سفالی ساخته شده از خاک رس با خلوص 90% و قرار دادن این لوله ها در پایلوت و عبور آب از جداره های این لوله ها تعدادی از پارامترهای کیفی آب قبل و بعد از عبور آب از جداره لوله های سفالی اندازه گیری شد. با محاسبه راندمان حذف این پارامترها توسط لوله ها مشخص شد که صافی های سفالی مورد استفاده توانایی حذف بالای آلاینده های شاخص میکروبی (کلیفرمها، و کلیفرمهای گرماپای) و کدورت آب را داشته و میتوانند 70% رنگ آب ورودی را حذف کنند. اما این سامانه نمی تواند جامدات محلول ، هدایت الکتریکی، سختی و یون نیترات آب را حذف کند. همچنین با انجام آزمونهای آماری من- ویتنی یو تست و آزمون T-TEST ثابت شد که ضخامت لوله سفالی و سری شدن لوله ها تاثیری بر میزان حذف ناخالصیهای مورد آزمایش ندارد. این تحقیق نشان داد که صافی های سفالی جهت تصفیه آب خانگی در نقاطی که آب آلودگی میکربی یا کدورت بالایی دارد می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: این مطالعه با هدف بررسی بیوجذب سرب(II) و کادمیوم(II) بوسیله جلبک قهوه‌ای سارگاسوم انجام گردید. بدین منظور سینتیک و ایزوترم بیوجذب سرب(II) و کادمیوم(II) مورد بررسی قرار گرفت.

روش کار: تمام آزمایش‌های بیوجذب در فاز منقطع و در محلول حاوی یک فلز انجام گردید. آزمایش‌های سینتیک در سه غلظت اولیه سرب(II) و کادمیوم(II) و نسبت ثابت ماده جذب شدنی به جاذب صورت گرفت. در آزمایش‌های ایزوترم محدوده غلظت اولیه سرب(II) و کادمیوم(II)، 5-05/0 میلی مولار بود.

نتایج: آزمایش‌های سینتیک بیوجذب نشان داد که میزان جذب سرب(II) و کادمیوم(II) بوسیله جلبک قهوه‌ای سارگاسوم در طی مدت 15 دقیقه به 96-88% ظرفیت تعادلی می‌رسد و حداکثر زمان رسیدن به تعادل 2 ساعت می‌باشد. سینتیک بیوجذب سرب(II) و کادمیوم(II) از مدلهای سرعت درجه دوم کاذب و اشباع تبعیت می‌نمود (99/0

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که جلبک قهوه‌ای سارگاسوم یک بیوجاذب با ظرفیت جذب بالا برای سرب(II) و کادمیوم(II) می‌باشد.

---

زمینه و هدف: پراکندگی روستاها از نظر توزیع غیر همگون جغرافیایی روستاها و فاصله‌ی مکانی واحدهای مسکونی در یک روستا تامین، توزیع و پایش کیفیت آب را با مشکل روبرو ساخته است. در این پژوهش با هدف ارایه‌ی تصویری روشن از سیمای کنترل کیفیت آب شرب روستاهای استان تهران ضمن بررسی کیفیت باکتریولوژیکی آب شرب 70 روستای منتخب از مجموع 534 قصبه روستای تحت پوشش آب و فاضلاب روستایی استان تهران طی مدت 6 ماه از بهمن 1384 تا پایان تیر‌ماه 1385 میزان دسترسی روستاهای استان تهران به آب شرب بهداشتی مورد مطالعه قرار گرفت‌.
روش کار: مطالعه‌ها و بازدیدهای میدانی انجام شده در این تحقیق از نوع بررسی مقطعی بوده است و پس از تعیین تعداد نمونه‌های لازم با توجه به اسامی و جمعیت روستاهای تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب روستایی استان تهران، با روش نمونه‌گیری سیستماتیک محل‌های نمونه‌برداری مشخص شد و 138 نمونه‌ برای انجام آزمون‌های میکربی به آزمایشگاه انتقال داده شد. در نهایت داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و Microsoft Excel تجزیه و تحلیل شد.
نتایج: آب شرب 01/94 % از ساکنان روستاهای استان تهران فاقد آلودگی کلیفرم گرماپای بود، که این میزان در شهرستان‌های پاکدشت، ساوجبلاغ و دماوند کمتر از بقیه‌ی شهرستان‌ها و به ترتیب معادل 66/66، 31/86 و 68/86 % می‌باشد. میزان کدورت آب شرب 36/99 % جمعیت روستایی استان تهران کمتر از حداکثر مجاز استاندارد آب آشامیدنی ایران ‌(5 واحد NTU) می‌باشد، که این میزان در شهرستان‌های ساوجبلاغ و ورامین به ترتیب معادل 51/96% و 30/99% می‌باشد. میزان کلر باقی‌مانده در آب شرب 39/92% جمعیت روستایی استان تهران در گستره‌ی 1-2/0 میلی‌گرم‌برلیتر می‌باشد، که این میزان در شهرستان‌های پاکدشت، دماوند و رباط‌کریم کمتر از بقیه‌ی شهرستان‌ها و به ترتیب معادل 67/75% ، 45/85% و 98/83% می‌باشد.
نتیجه‌گیری: با توجه به رهنمود سازمان جهانی بهداشت در سال 2006 برای ارزیابی سلامت میکربی آب، میانگین شاخص مطلوبیت فقدان باکتری اشرشیاکلی گرماپای در روستاهای استان تهران 01/94 % بود که در محدوده‌ی عالی قرار دارد. این شاخص در شهرستان‌های دماوند و ساوجبلاغ خوب، در شهرستان پاکدشت ضعیف و در بقیه‌ی شهرستان‌ها عالی ارزیابی شد. با بررسی توام شاخص‌های کلر باقی‌مانده، کدورت و کلیفرم گرماپای مشخص شد که 51/91 % از روستاهای استان تهران به آب شرب بهداشتی دسترسی دارند. ضمن بررسی محل‌هایی که آلودگی میکربی در آن‌ها مشاهده شده بود، مشخص شد که فرسودگی شبکه بیشترین سهم (70 %) را در بروز آلودگی میکربی آب شرب روستاهای استان تهران داشت.

---

زمینه و هدف

اپیدمیولوژیک مختلف انجام گرفته، به اثبات رسیده است

ذرات معلق زیاد بوده است، موارد پذیرش افرادی که دچار مشکلات قلبی‐ عروقی و تنفسی شده بوده اند، بیشتر بوده است

سایر اثرات مربوط به ذرات معلق مثل تأثیر در گرمایش جهانی، تخریب اموال، اثر بر گیاهان و اینکه مشکلات ناشی از ذرات یکی از

مسائل و مشکلات جهانی است، بنابراین در این مطالعه، غلظت اجزای مختلف ذرات معلق هوا مورد اندازه گیری قرار گرفت

: وجود ارتباط بین ذرات معلق هوا و بیماری های قلبی‐عروقی و تنفسی در اواسط قرن اخیر به وسیله ی مطالعات. بطوریکه شواهد نشان داده است که در روزهایی که آلودگی هوای ناشی از. با توجه به.

در دو ایستگاه مختلف در بین ماه های بهمن ۱۳۸۵ تا خرداد

روش کار: در این مطالعه، غلظت ذرات معلق ( ۱۰

۸۵

زیادی روزانه زمان خود را سپری کرده و حجم بالایی از هوای آلوده را استنشاق می کنند، ضمن اینکه مراکز علمی مهمی

تهران

ایستگاه ها نیز در نزدیکی پل نصر

) اندازه گیری شد. یکی از این ایستگاه ها در حوالی میدان انقلاب بود (ایستگاه شماره ی ۱) که در آن افراد /۱۱/۱۵ ‐ ۸۶/۳/۲۷ ) ۱۳۸۶(مثل دانشگاه) نیز در آن واقع شده است بنابراین اندازه گیری میزان آلاینده ها در این نقطه از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی دیگر از(گیشا) قرار داشت که یکی از بزرگراه های اصلی شهر تهران (بزرگراه شهید چمران) از آن عبور می کند

(

۴ عصر

مورد انداز هگیری قرار گرفت

ایستگاه شمار هی ۲). در بین تاریخ های ذکر شده، غلظت ذرات معلق مورد نظر در فواصل زمانی مشخص (هر ۳روز یک بار) و در دو) به وسیله ی ‐ ۹ صبح) و یکی هم در زمان پیک ترافیک عصرگاهی ( ۶ ‐ نوبت مختلف یکی در زمان پیک ترافیک صبحگاهی ( ۱۱. (Environmental Dust Monitor) GRIMM دستگاه قابل حمل پایش ذرات مدل 107

روی داده های حاصل از ایستگا ههای نمونه برداری همزمان، گویای وجود اختلاف معنی دار

نتایج: نتایج آنالیز واریانس بین غلظت های اندازه گیری شده در دو ایستگاه مختلف نمونه برداری بود. در این بررسی مشخص شد که میانگین غلظت (p<۰/۰۵)

۲6 بوده و برای

/۸۹ μg/m ۴۴ و ۳ /۴۶ μg/m۳، ۷۷/۶۷ μg/m در ایستگاه شماره ی ۱ به ترتیب برابر ۳ PM و ۱ PM۲/۵ ، PM روزانه ی ۱۰

در ایستگاه شمار هی ۲ به ترتیب برابر

PM و ۱ PM۲/۵ ، PM۱۰ ۱۹ بود. /۱۲ μg/m ۲۸ و ۳ /۱۵ μg/m۳، ۵۵/۳۱ μg/m۳

(

نتیجه گیری: مقادیر اندازه گیری شده در هر دو ایستگاه نمونه برداری، کمتر از استانداردهای اولیه (روزانه) ملی هوای آزادEPA می باشد ولی بر اساس استاندارد (روزانه) جدید (PM۲/ و ۱۹۹۹ (برای ۵ (PM وضع شده در سا لهای ۱۹۸۷ (برای ۱۰ USEPA

%

نیز برای این دو ایستگاه محاسبه شد و مشاهده شد که برای

۱۰ درصد موارد کیفیت هوا غیر بهداشتی بوده است

آلاینده ی مسئول بوده است

در سال ۲۰۰۶ وضع شده است، مقادیر اندازه گیری شده برای ایستگاه شمار ه ی ۱ ، در ۶۷ % نمونه ها و برای ایستگاه شماره ی ۲ در ۲۵(AQI) نمونه ها بیشتر از حد استاندارد بود. ضمن اینکه شاخص کیفیت هوا. در ایستگاه / ایستگاه شماره ی ۱ ، در ۳۲ درصد موارد و برای ایستگاه شماره ی ۲، در ۵. PM۲/ شماره ی ۱، تقریبًا در ۸۷ درصد موارد و در ایستگاه شماره ی ۲ ، در ۸۲ درصد موارد ۵

که

NAAQS)

(ANOVA)

( PM و ۱ PM۲/۵ ، PM

---

زمینه و هدف: این تحقیق با هدف بررسی امکان افزایش کارآیی سیستم تصفیه‌ی فاضلاب کارخانه‌ی صنایع لبنی پگاه فارس و ارایه‌ی راهکار مناسب جهت ارتقای آن در سال 1386-1385 انجام گرفت. سامانه‌ی مورد استفاده برای تصفیه‌ی فاضلاب این کارخانه از نوع بی‌هوازی- هوازی متوالی است که در آن از برکه‌های تثبیت بی‌هوازی و لجن فعال متعارف و هوادهی گسترده استفاده شده است. این تصفیه‌خانه به دلیل توسعه‌ی نامناسب و عدم راهبری صحیح، استانداردهای خروجی مورد نیاز جهت دفع به زمین‌های کشاورزی را تأمین نمی‌کرد.

روش کار: جهت رفع مشکلات فوق و بوی بد ناشی از آن، اصلاحاتی همچون تغییر در ورودی و خروجی برکه‌ها و تنظیم نسبت غذا به زیست یاخته (F/M) در فرآیند لجن فعال و تبدیل لجن فعال متعارف به لجن فعال با تغذیه‌ی مرحله‌ای، صورت گرفت و بازده تصفیه خانه قبل و بعد از انجام تغییرات مورد بررسی و آزمایش قرار گرفت.

نتایج: در نتیجه‌ی این تغییرات بازده حذف اکسیژن مورد نیاز شیمیایی(COD)، اکسیژن مورد نیاز زیست شیمیایی(BOD₅)، مجموع ذرات جامد معلق(TSS)، مجموع ذرات جامد محلول (TDS) و مجموع کلی‌فرم‌ها و کلی‌فرم‌های مدفوعی به ترتیب از 42/82، 87/86، 18/64، 23/20، 56/54 و 87/50 به 34/97، 61/98، 4/90، 47/28، 09/90 و 95/89 درصد افزایش یافت.

نتیجه گیری: نتایج آزمایش‌های انجام گرفته نشان دهنده‌ی افزایش بازده تصفیه‌خانه بعد از اصلاح سامانه می‌باشد. همچنین مشاهده شد که کارآیی سامانه‌ی لجن فعال تغذیه‌ی مرحله‌ای و سامانه‌ی لجن فعال هوادهی گسترده در کاهش پارامترهای مورد بررسی در این تحقیق مشابه می‌باشد و استفاده از هوادهی گسترده در این تصفیه‌خانه، عملاً باعث اتلاف انرژی و هزینه می‌ شود.

---

زمینه و هدف: خواص ویژه و منحصر به فرد نانوذرات، خطرات احتمالی منحصر به فردی نیز به دنبال خواهد داشت. به علاوه این مواد در شرایط مختلف ممکن است سمیت های مختلفی داشته باشند، لذا در این تحقیق به بررسی سمیت نانوذراتTiO₂ و Fe-doped TiO₂ (Fe:TiO₂) در دوحالت تماس یافته با فنل و بدون تماس با فنل پرداخته شده است.

روش کار: ابتدا ‌محلول استوک نانومواد مورد بررسی ساخته شده و با فنل مواجهه داده شد. پس از تهیه غلظت های مختلف از محلول استوک، دافنیا مگنا با نانومواد مواجهه یافته و مواجهه نیافته با فنل تماس داده شد. میزان مرگ دافنی ها با استفاده از مدل پروبیت در نرم افزار SPSS 16 تجزیه و تحلیل شد و LC₅₀ ، NOEC و غلظتی که در آن 100% مرگ و میر رخ می دهد در زمانهای 12 تا 96 ساعت پس از تماس محاسبه گردید.

نتایج: طبق نتایج به دست آمده، LC₅₀ 48 ساعته TiO₂ و Fe:TiO₂ در حالت بدون مواجهه با فنل به ترتیب 2705 و بیش از mg/l  15000و در حالت تماس با فنل، به ترتیب 414 وmg/l 1258 محاسبه شد. NOEC 48 ساعته در مورد نانوذرات TiO₂ مواجهه یافته و مواجهه نیافته با فنل به ترتیب 41و mg/l 1253و در مورد Fe:TiO₂ به ترتیب 789 و بیش از mg/l15000 بدست آمد. همچنین غلظت 100% مرگ و میر 48 ساعته در مورد نانوذرات TiO₂ مواجهه یافته و مواجهه نیافته با فنل به ترتیب بیش از 1090و بیش از mg/l 1253و در مورد Fe:TiO₂ به ترتیب بیش از 2108 و بیش از mg/l15000 بدست آمد.

نتیجه گیری: با توجه به LC₅₀ 48 ساعته این مطالعه نشان داد که سمیت نانو Fe:TiO₂ و نانوTiO₂ به علت مواجهه با فنل به ترتیب بیش از 12 برابر و 5/6 برابر افزایش می یابد. اما به طور کلی با توجه به شاخص LC₅₀ در حالتهای مختلف می توان گفت سمیت نانوFe:TiO₂ که از خواص کاتالیستی بهتری نیز برخوردار می باشد، در مقایسه با نانوTiO₂ کمتر می باشد. بنابراین در کاربردهای مختلف باید استفاده از آن به جای TiO₂ خالص مورد بررسی قرار گیرد زیرا این ماده خطر کمتری را برای محیط زیست در بر خواهد داشت.