فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

در این پژوهش جمعا تعداد 526 عدد پشه آنوفل که شامل 509 نمونه (96.76%) آنوفل استفنسی و 17نمونه (3.24%) آنوفل کولیسفاسیس در دو پیک فعالیت پشه ها (در ماههای خرداد - تیر و شهریور - مهر) در خلال سالهای 80-1379 به روش جمع آوری کلی (Total catch) و در 36 روستا از توابع شهرستان های میناب ایرانشهر و کهنوج جمع آوری و از نظر جنس و گونه مورد شناسایی قرار گرفتند. در این بررسی فراوانی آنوفل استفنسی در شهرستان میناب 100%، ایرانشهر 95%، و کهنوج 94.4%، همچنین فراوانی آنوفل کولیسفاسیس در شهرستان میناب صفر درصد، ایرانشهر 5% و کهنوج 5.6% تعیین گردید. سر و سینه پشه های جمع آوری شده توسط سوزن حشره شناسی جدا گردیده و به روش فنل - کلروفرم از آنها DNA استخراج شده و به روش (PCR) polymerase chain Reaction وnested-PCR و با استفاده از پرایمرهای اختصاصی پلاسمودیومهای انسانی مورد بررسی قرار گرفت. و در نتیجه سه مورد از پشه های آنوفل استفنسی میناب و یک مورد از پشه های آنوفل کولیسفاسیس ایرانشهر به پلاسمودیوم ویواکس آلوده بودند و یک مورد (0.19%) از آنوفل استفنسی های فوق الذکر علاوه بر پلاسمودیوم ویواکس به پلاسمودیوم فالسیپاروم نیز آلوده بوده است. در مجموع 0.58%غدد بزاقی آنوفل استفنسی های جمع آوری شده از شهرستان های سه گانه فوق الذکر به پلاسمودیوم ویواکس، 0.19% به پلاسمودیوم ویواکس+پلاسمودیوم فالسیپاروم و 9.09% غدد بزاقی آنوفل کولیسفاسیس های جمع آوری شده به پلاسمودیوم ویواکس آلوده بوده است.

---

به منظور تعیین انتشار و پراکندگی جغرافیایی کنه های نرم و سخت در شهرستان آمل، بابل و نور استان مازندران مطالعاتی از شهریور ماه 1379 لغایت اسفند ماه 1380 انجام گردید. در این بررسی طی 15 نوبت عملیات صحرایی در فصول مختلف، 10% روستاهای سه شهرستان ذکر شده به طور تصادفی انتخاب و نمونه برداری از لانه ماکیان، منازل مسکونی، محل نگهداری دامها، از روی بدن دامها به عمل آمد. و جمعا 3897 عدد کنه جمع آوری گردید. از این تعداد 2049 کنه متعلق به خانواده آرگازیده (کنه های نرم) که شامل دو جنس اورنیتودوروس (اورنیتودوروس لاهورنسیس 15.65%) و آرگاس (آرگاس پرسیکوس 35.95% و آرگاس رفلکسوس 0.97%) بود. تعداد 1848 کنه از خانواده ایکسودیده (کنه سخت) شامل 6 جنس بوئوفیلوس (بوئوفیلوس آنولاتوس 8.34%)، همافیزالیس (همافیزالیس سولکاتا، 5%) ایگزودس (ایگزودس ریسینوس 27.45%)، هیالوما (هیالوما مارژیناتوم 1.66%، هیالوماآناتولیکم 1.33% و هیالوماشولزه ای 0.75%) ریپی سفالوس (ریپی سفالوس سانگینوس 1.18%) و درماسنتور (درماسنتور مارژیناتوس 1.76%) از روی دام (گوسفند، بز، گاو و...) و محل نگهداری آنها جمع آوری گردید.

---

زمینه و هدف: کک­ها از مهم­ترین انگـل­های خارجی بدن انسان و سایر حیوانات اهـلی هستند. این حشرات علاوه بر گزش­های دردناک، ناقل بسیاری از بیماری­ها نظیر تیفوس آندمیک، طاعـون و تولارمی به انسان می­باشند. با توجه به اینکه اطلاعـات کمی از فـون کک­ها در محیط­های روستایی و دامپروری ایران وجود دارد، مطالعـه حاضر در جهـت شناسایی گونه­های کک­ها در محیط­های روستایی و دامداری­های شهرستان بویراحمد طراحی شد.

روش ­کار: این مطالعه به صورت توصیفی- مقطعی و به مدت 6 ماه از فروردین تا پایان شهریور سال 1386 در 30 روستا از این شهرستان به انجام رسید. برای جمع­آوری کک­ها از روش­های رایج صید از قبیل تله نوری، تله کاغذی و غیره استفاده شد. نمونه­های جمع­آوری شده در داخل الکل 70 درصد کنسرو شد و پس از شفاف­سازی و آبگیری در آزمایشگاه با استفاده از کلیدهای تشخیص معتبر، مورد شناسایی قرار گرفت..

نتایج: در این بررسی در مجموع تعداد 2435 کک (54 درصد نر و 46 درصد ماده) شامل 2 خانواده پولیسیده و سراتوفیلیده 4 جنس و 7 گونه صید گردید. گونه­های صید شده شامل گزنوپسیلا باکستونی (7/24 درصد)، کتنوسفالیدس کانیس (4/21 درصد)، کتنوسفالیدس فلیس (5/18 درصد)، گزنوپسیلا آستیا (5/14 درصد)، گزنوپسیلا نوتالی (6/7 درصد)، پولکس ایریتانس (2/7 درصد) و نزوپسیلوس فاسیاتوس (1/6 درصد)  بودند. همچنین وفور به مکان برای اماکن انسانی و اماکن دامی " میانگین± خطای معیار" به ترتیب 06/0±7/0 و 2/0±4/3 تعیین شد.

نتیجه­ گیری: در مجموع وفور و تنوع گونه­های کک­ در اماکن انسانی و بویژه اماکن حیوانی مناطق روستایی شهرستان بویراحمد بالا است. با توجه به اهمیت پزشکی این حشرات، حضور و وفور آنها در مناطق روستایی می­بایست جدی تلقی شده و اقدامات کنترلی بعمل آید.