فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

زمینه و هدف: بیمارستان‏ها به‏ عنوان یکی از نهادهای مهم ارایه دهنده خدمات بهداشتی و درمانی بخش سلامت، درصد بالایی از منابع کلیدی این بخش را جهت پاسخ گویی به نیاز مصرف کنندگان در اختیار دارند. هدف از انجام تحقیق حاضر، شناسایی عوامل مؤثر برکارایی فنی، مقیاس و مدیریتی بیمارستان‏های تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی طی سال‏های 1386 تا 1388 و یافتن راهکارهای مناسب جهت افزایش سطح کارآیی بیمارستان‏های ناکارآمد. روش کار: جامعه آماری این تحقیق شامل 65 بیمارستان فعال تامین اجتماعی طی سال‏های 1386 الی 1388 است. به منظور سنجش کارایی فنی بیمارستان‏ها از مدل تحلیل پوششی داده‏ها (DEA) با فرض بازدهی ثابت و جهت بررسی کارایی مقیاس و مدیریتی از مدل نهاده محوری(BCC) با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس تولید (VRS) استفاده شد. نتایج: از میان نهاده‏های مؤثر در کارایی فنی، مشخص گردید که بیمارستان‏های کوچک با کم‏تر از ‏صد تخت فعال به میزان 11 درصد و بیمارستان‏های بزرگ با بیش‏‏تر از ‏صد تخت فعال ب میزان 8/8 درصد از مازاد ورودی شامل نهاده‏های کارکنان پزشکی، پرستاری، سایر کارکنان و تخت فعال برای تولید خدمات بیمارستانی برخوردارند. همچنین میانگین ضرایب اهمیت نهاده‏ها شامل کارکنان پزشکی، کارکنان پرستاری، سایر کارکنان و تخت فعال در کارایی فنی بیمارستان‏های کوچک به ترتیب 24 ، 8/9 ، 7/11 و 8/16 درصد و در کارایی فنی بیمارستان‏های بزرگ به ترتیب 7/25 ،18 ، 7/21 و 7/30 درصد بدست آمد. نتیجه‏گیری: با توجه به میانگین کارایی مدیریتی و مقیاس بدست آمده، توصیه می‏گردد که بیمارستان‏های تحت پوشش سازمان برای رسیدن به وضعیت کارآمد، نسبت به کاهش هزینه‏های مازاد مربوط به نهاده‏های ورودی و همچنین افزایش میزان خروجی محصول یا خدمات دهی بیمارستانی اقدام نمایند.

---

زمینه و هدف: بیماری­های منتقله توسط بندپایان از مهمترین علل مرگ انسان به شمار می­روند. بدنبال پرتاب اولین ماهواره­های هواشناسی در دهه1960، کاربرد سنجش از راه دور در تحقیقات سلامت انسان طی سه دهه اخیر رو به افزایش نهاده و اطلاعات دریافتی از ماهواره­ها و سنجنده­های مختلف آنها با توان تفکیک زمانی و مکانی مختلف، پهنه جدیدی را در تحقیقات علوم مربوط به بهداشت و سلامت انسان گسترده است. این مقاله به مرور قابلیت­های سنجش از راه دور در زمینه تحقیقات مربوط به بیماری­های منتقله توسط پشه­ها، پشه خاکی­ها و کنه­ها در دنیا می­پردازد.

روش کار: با استفاده از موتورهای جستجوی اینترنتی و بانک های اطلاعات مقالات علمی داخلی و خارجی، کلمات کلیـدی مانند سنجش از راه دور، ماهواره، کنه، پشه و پشه خاکی جستجو شد و مقالات بدست آمده مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج: چندین شاخص اکولوژیک در سنجش از دور بیماری­های منتقله شامل شاخص­های مربوط به پوشش گیاهی، دماهای سطحی زمین و دریا، رطوبت خاک و دوره ابر سرد بیشتر مورد استفاده قرار گرفته­اند.

نتیجه گیری: اطلاعات عوامل محیطی بدست آمده از تصاویر ماهواره مانند دما، ‌رطوبت، پوشش و کاربری زمین به ما کمک می­کند تا با توجه به اکولوژی ناقلین بیماری­ها،‌زیستگاه­های آنها را شناسایی نماییم. با وجود این، گذشته از قابلیت­های فنی گسترده این علم، به نظر می­رسد کاربرد آن به علت پیچیدگی­های تکنیکی و مدل­های مربوطه محدود شده باشد. مشکلاتی که بر سر راه کاربرد سنجش از راه دور در علوم بهداشتی و اپیدمیولوژی بیماری­ها وجود دارد، اغلب به هزینه­های خرید تصاویر ماهواره­ای و همچنین میزان در دسترس بودن آنها در زمان­های مورد نظر برای پایش یک موضوع خاص مانند ناقل و یا عامل بیماری می­باشد، درحالیکه بیشتر مطالعات بهداشتی و پایش بیماری­ها نیاز به استفاده از تصاویر با توان تفکیک مکانی بسیار بالا دارند.

---

  زمینه و هدف: مدیران بیمارستان­ها، نیازمند فرآیندی جهت سنجش و ارزشیابی کیفیت خدمات هستند تا علاوه بر کسب رضایت مراجعین، منابع محدودی را که در اختیار دارند، جهت بهبود کیفیت خدمات بطور مطلوب بکار برند. هدف این پژوهش سنجش کیفیت خدمات با استفاده از تحلیل اهمیت - عملکرد و پیشنهاد راهبرد مطلوب جهت بهبود کیفیت خدمات بود.

  روش کار: پژوهش حاضر مطالعه­ای توصیفی-تحلیلی است، و جامعه پژوهش آن همه بیماران بستری 4 بیمارستان عمومی منتخب دانشگاهی تهران در یک بازه زمانی مشخص بودند، نمونه­ای به حجم 285 نفر به روش نمونه­گیری تصادفی انتخاب شدند. سنجش کیفیت خدمات برپایه تحلیل اهمیت- عملکرد با استفاده از پرسشنامه و رسم ماتریس انجام شد. قرار گرفتن در هر یک از ابعاد 8 گانه کیفیت در نواحی ماتریس بکارگیری یکی از راهبردهای 4گانه را پیشنهاد می ‌ کرد. داده­های جمع آوری شده با کمک نرم افزار 17- SPSS و Excel تحلیل شد.

  نتایج: در بین ابعاد کیفیت خدمات، ابعاد اعتماد و پاسخ گویی( میانگین= 25/3) بالاترین عملکرد و مسئولیت پذیری اجتماعی (میانگین = 55/3) بالاترین اهمیت را داشته است. پایین ترین عملکرد و اهمیت ( میانگین= 11/3) مربوط به بعد سازمان خدمات بوده است. بر اساس نتایج ماتریس اهمیت-عملکرد، برای هر بیمارستان راهبرد مطلوب جهت بهبود هر یک از ابعاد هشتگانه کیفیت پیشنهاد شده است.

  نتیجه­گیری: بالاترین اولویت عملکردی در بیمارستان­های مورد مطالعه در ارتباط با بهبود فرآیندهای ارایه خدمات بهداشتی درمانی بود.

---

  زمینه و هدف: وجود خطرات و تهدیدات مرتبط با فرآیند مراقبت موضوع غیر قابل اجتناب در محیط­های ارایه خدمات مراقبت سلامت است. پذیرفتن این امر به معنای رها نمودن و وقوع ریسک و جایز شمردن خطاهای پزشکی و پرستاری نیست بلکه به معنای پذیرفتن مشکل به منظور ارایه راهکارهای اجرایی در به حداقل رسانیدن ریسک­ها در فضای ارایه مراقبت­های سلامت است. سازمان دهی و سیاست­های سازمان عنصر مهم و اولیه در فرآیند مدیریت خطرات بالینی به شمار میرود. بدیهی است عملیاتی شدن فعالیت­های مدیریت خطر و نهادینه ساختن اصول ایمنی در سازمان از طریق ایجاد تشکیلات سازمانی و تاکید و توجه بر خط مشی­ها و سیاست­های سازمانی امکان پذیر است. این مطالعه به منظورشناسایی عامل سازمان دهی و سیاست گذاری و متغیرهای اثرگذار آن در الگوی مدیریت خطرات بالینی در بیمارستان­های ایران تنظیم گردیده است.

  روش­کار: به منظور تدوین الگوی مدیریت خطرات بالینی از مرور و بررسی متون معتبر مدیریت خطر در بخش سلامت استفاده شد . مدل­های مذکور به طور دقیق بررسی و در قالب جداول تطبیقی با یکدیگر مقایسه و منطبق شدند و حدود 62 متغیر اولیه استخراج شد و در قالب یک پرسشنامه با یک گروه 20 نفره متشکل از پرستاران و پزشکان اعتباریابی شد. پرسشنامه نهایی با 40 متغیر مورد تایید گروه مذکور قرار گرفت. تایید نهایی الگو از طریق توزیع ابزار مطالعه در بین جامعه مطالعاتی در قالب نمونه­ای 215 نفری که با استفاده از روش خوشه­ای و تصادفی انتخاب شده بودند و همچنین استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی انجام شد.

  نتایج: در این بررسی در بین عوامل مختلف الگوی استقرار مدیریت ریسک­های بالینی، تحلیل عاملی اکتشافی سوال­ها با چرخش واریماکس عامل سازمان دهی و سیاست گذاری را با نوزده آیتم نشان داد. این عامل در الگوی مدیریت خطرات بالینی در مجموع 3/25% از واریانس ها را تبیین نمود. بار عاملی متغیرها ی این عامل در دامنه مطلوبی از 7/0تا5/0 قرارداشت که نشان دهنده تناسب مطلوبیت این متغیرها از دیدگاه جامعه مطالعاتی بوده است.

  نتیجه گیری: مهمترین متغیر در عامل سازمان دهی و سیاست گذاری" بهترین مراقبت از بیمار به عنوان یک چشم انداز مشترک در سازمان پذیرفته شود" با بار عاملی 739/0 و کم اهمیت­ترین متغیر" تاثیرگذاری نحوه عملکرد بالینی تیم درمان در پرداخت­های مالی به آنان" با بار عاملی548/0 بود. براین اساس برای عملیاتی شدن سازماندهی وسیاستگذاری مدیریت خطرات درفضای مراقبت های سلامت مسئولین باید قبل از هرچیز به نهادینه سازی موازینی به منظور ارائه بهترین وبا کیفبت ترین مراقبت ازبیمار در بیمارستان بپردازند.

---

  زمینه و هدف: عفونت‏های مقاربتی یکی از شایع‏ترین عفونت‏ها در دنیا است که بیماری‏زایی قابل توجهی را ایجاد می‏کند. در سال­های اخیر در کشور ایران تعداد موارد بیماری افزایش نشان داده در نتیجه توسعه و اجرای برنامه‏های کنترل بیماری‏های مقاربتی به عنوان یک اولویت در نظر گرفته می‏شود. در حالیکه نقش قدرت وابسته به جنس در سلامت جنسی در سال های اخیر قابل توجه است، اما در حوزه پیشگیری از بیماری‏های مقاربتی توجه عملی به آن نشده است. این مطالعه به منظورتبیین مفهوم و ابعاد خدمات پیشگیری از بیماری‏های مقاربتی حساس به جنسیت انجام شد.

  روش کار: این مطالعه کیفی با روش تحلیل محتوا انجام گردید. مشارکت کنندگان در این پژوهش 37 نفر از مدیران و ارائه دهندگان خدمات بهداشت باروری- جنسی واجد شرایط پژوهش بودند که با روش هدفمند در ابتدا و سپس روش گلوله برفی انتخاب و مورد مصاحبه عمیق فردی قرار گرفتند. جهت جمع آوری اطلاعات از راهنمای سوال اولیه استفاده گردید. اطلاعات حاصل از 37 مصاحبه ضبط و تایپ گردید و با روش تحلیل محتوا، تجزیه و تحلیل گردید.

  نتایج: تحلیل محتوای یافته ها دو طبقه اصلی 1) ساختار خدمات حساس به جنسیت در سه بعد مدیریت، تسهیلات و کارکنان، و 2) فرآیندهای حساس به جنسیت شامل فرایندهای مراقبتی و آموزشی را آشکار ساخت.

  نتیجه گیری: ارائه خدمات پیشگیری از بیماری­های مقاربتی نیازمند مدیریت، تسهیلات و کارکنان حساس به جنسیت، و برنامه­ریزی برای مراقبت­ها و آموزش­ها ی حساس به جنسیت است.

---

  زمینه و هدف: طفره رفتن اجتماعی به تمایل افراد برای اعمال تلاش کمتر هنگامی که در یک گروه فعالیت می کنند نسبت به زمانی که به صورت انفرادی فعالیت می کنند، اشاره دارد. افرادی که در سازمان احساس بی عدالتی می کنند، به احتمال بیشتری به این پدیده روی
می­آورند. مطالعه حاضر با هدف بررسی وضعیت طفره روی اجتماعی در پرستاران و ارتباط آن با عدالت سازمانی در بین پرستاران بیمارستان توحید سنندج انجام گرفته است.

  روش کار: این پژوهش از نوع همبستگی است که به روش توصیفی- تحلیلی در سال 1391 انجام شده است. جامعه مورد مطالعه کلیه پرستاران شاغل در مرکز آموزشی و درمانی توحید واقع در شهر سنندج بود. ابزار گردآوری داده­ها پرسشنامه بود. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارآماری SPSS و روش آمار توصیفی شامل توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار و آمار تحلیلی شامل آزمون های آماری اسپیرمن، من ویتنی و کروسکال والیس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

  نتایج: یافته ها نشان می دهد در میان مولفه های عدالت سازمانی بیشترین میانگین مربوط به مولفه تعاملی عدالت سازمانی(086/0 ± 39/3) است و طفره روی اجتماعی هم نسبت به عدالت سازمانی میانگین بیشتری داشته است. براساس آزمون اسپیرمن همه مولفه های عدالت سازمانی با طفره روی اجتماعی رابطه ای معکوس دارند و فقط مولفه توزیعی عدالت سازمانی با طفره روی اجتماعی رابطه معنی دار(05/0 p< ) دارد.

  نتیجه­گیری: می توان گفت عدالت توزیعی برای کارکنان از حساسیت زیادی برخوردار است و مدیران باید برای به وجود آوردن این احساس که توزیع منابع در سازمان عادلانه است، بیشتر تلاش کنند. بیمارستان باید سعی کند برای جلوگیری از اثرات منفی مرتبط با طفره روی، امکان طفره روی اجتماعی را کاهش دهند. یک راه برای رسیدن به این هدف، برجسته کردن اهمیت شغل است، به طوری که افراد وظایف و اهداف خود را معنی دار و مهم بدانند و نقش پ رستار در بالین بیمار برجسته تلقی شود.

---

  زمینه و هدف: ارتباط آلودگی هوا و بیماری ‌ های مرتبط با آن در مطالعات متعددی گزارش شده است. با توجه به محدود بودن چنین مطالعاتی در نقاط شهری دارای آلودگی هوا در کشور، این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین آلاینده­های هوا و پذیرش بیمارستانی با علایم تنفسی در شهر تبریز انجام شده است.

  روش کار: این مطالعه با استفاده از روش مورد- متقاطع و مدل شبکه عصبی انجام شده است. داده ‌ های پذیرش بیمارستانی بر اساس کدهای ICD10 از 5 بیمارستان دارای بخش تنفسی، داده ‌ های آلاینده ‌ های هوا شامل NO ، NO₂ ، NO_X ، SO₂ ، CO ، PM₁₀ و O₃ از ایستگاه ‌ های ثابت محیط زیست و داده ‌ های هواشناسی شامل رطوبت نسبی و دما به عنوان پارامترهای ورودی مدل استفاده شده است.

  نتایج: بر اساس نتایج ، آلاینده PM₁₀ به عنوان مهم­ترین آلاینده موثر در پذیرش بیمارستانی با علایم تنفسی بوده طوری که، علاوه بر تاثیر در میزان پذیرش بیمارستانی آسم، در پذیرش عفونت­های تنفسی و COPD نیز دارای اولویت بوده است. بر این اساس، موثرترین آلاینده­های گازی بر پذیرش COPD شامل NO₂ ، NO و CO ، پذیرش عفونت­های تنفسی شامل PM₁₀ و آلاینده­های موثر بر پذیرش با علایم آسم شامل PM₁₀ ، O₃ و CO بوده­اند. این رابطه در مورد پذیرش COPD و آسم در بین زنان و عفونت­های تنفسی در بین مردان و در کل در افراد بالای 65 سال شدیدتر بوده است.

  نتیجه ‌ گیری: نتایج این مطالعه نشان ‌ دهنده ارتباط معنی ‌ دار بین آلاینده ‌ های هوا و بیماری­های تنفسی در شهر تبریز بوده و می ‌ تواند بر ضرورت اجرای قوانین موجود با هدف کنترل و کاهش آلودگی هوا تاکید نماید.

---

زمینه و هدف: پرفشاری خون یکی از مهمترین عوامل خطر ساز بیماری های قلبی عروقی است.کنترل فشار خون احتمال ایجاد عوارض ناشی از فشار خون بالا را به حداقل مقدار خود می رساند. هدف از انجام این مطالعه تعیین تأثیر سطح تحصیلات بهورزان بر کنترل فشار خون در مبتلایان به فشار خون بالا در روستاییان شهرستان قزوین بود.

روش کار: در این مطالعه مقطعی که بر روی  بیماران مبتلا به فشارخون بالا و بهورزان خانه های بهداشت شهرستان قزوین در سال 1389 انجام شد،300 بیمار و 18 بهورز در مطالعه شرکت کردند. نمونه گیری با روش چندمرحله ای انجام شد. ابزارهای جمع آوری داده­ها پرسشنامه، دستگاه فشار سنج جیوه ای،گوشی، ترازوی دیجیتالی و قدسنج دیواری بود. روش جمع آوری داده ها مصاحبه و مشاهده بود. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارSPSS و آزمون‌آماریChi Square  تحلیل شد.

نتایج: شیوع بیماری فشارخون بالا در جمعیت تحت پوشش خانه های بهداشت دارای بهورزان دیپلمه 2/13% و در جمعیت تحت پوشش خانه های بهداشت دارای بهورزان زیر دیپلم 7/8% بود. فقط 7/14% بیماران بررسی شده فشار خون کنترل شده داشتند. میزان کنترل فشار خون بیماران در دو گروه بهورزان دیپلمه و زیر دیپلم از نظر آماری معنی دار نبود.

نتیجه گیری: با توجه به عدم تأثیر سطح تحصیلات بهورزان بر کنترل فشارخون، پیشنهاد می­شود در برنامه ریزی های بهداشتی به سواد کارکنان بهداشتی محیطی توجه بیشتری شود و به آموزش ضمن خدمت پرسنل و نظارت های منظم و بررسی شاخص های بهداشتی تأکید گردد.

---

زمینه و هدف: در سال 1374 دستورالعمل اداره نظام نوین امور بیمارستان ها (کارانه) ابلاغ گردید. مطابق این طرح درصدی از درآمدهای اختصاصی بیمارستان تحت عنوان کارانه به کارکنان آن اختصاص می یابد و پس از کسر دیگر هزینه ها، الباقی مبلغ برای خودگردانی در اختیار بیمارستان قرار می­گیرد. بر اساس این طرح  هیأت نظارت شامل دو قسمت اصلی هیأت نظارت عالی و هیأت نظارت مراکز (بیمارستان­ها) می باشد. بنابراین هدف اصلی این پژوهش بررسی عملکرد هیأت نظارت طرح نظام نوین اداره امور بیمارستان ها در مراکز آموزشی درمانی منتخب شهر اصفهان در سال1393 می باشد.

روش کار: روش تحقیق به شیوه کیفی می باشد. از مصاحبه نیمه ساختار یافته برای گردآوری داده ها استفاده شد. نمونه گیری به روش هدفمند انجام شد و تعداد 11 نفر مورد مصاحبه قرار گرفتند. از روش تجزیه و تحلیل موضوعی برای تحلیل داده ها استفاده گردید.

نتایج: در این پژوهش، براساس تحلیل موضوعی انجام شده، درون مایه اصلی ضعف در عوامل ساختاری و زیربنایی (تدوین برنامه) و ضعف در عوامل ساختاری و زیربنایی (مرحله اجرا) هیأت نظارت طرح نظام نوین اداره امور بیمارستان ها استخراج شد.

نتیجه گیری: بارزترین یافته های این پژوهش شامل نقاط ضعفی در عوامل ساختاری و زیربنایی (در تدوین برنامه) و ضعف عوامل ساختاری و زیربنایی (در اجرای برنامه) بود. این یافته ها به سیاست گذاران بخش سلامت کمک می کند تا بتوانند با در نظر گرفتن نقاط ضعف، راهبردهای مناسبی در جهت کاهش آنها  در طرح کارانه جدید طراحی نمایند.

---

زمینه و هدف: از نیمه اردیبهشت ماه سال 1393برنامه تحول نظام سلامت در هفت برنامه، اجرایی گردیده و هدف آن ارتقای سطح سلامت مردم،‌ کاهش پرداخت از جیب، توسعه و ارتقای شاخص‌های سلامت جامعه است. هدف این مقاله تعیین اثراین طرح  بر شاخص های عملکردی بیمارستان های دانشگاهی استان همدان می باشد.

روش کار: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی طولی داده های مربوط به شاخصهای عملکردی بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی همدان به روش سری زمانی منقطع در بازه زمانی 15 ماهه (هفت ماه قبل و هفت ماه بعد از اجرای طرح و یک ماه فاصله زمانی برای استقرار طرح) جمع‌آوری و با کمک نرم افزار SPSS تحلیل‌های توصیفی و تحلیلی انجام گردید.

نتایج: تغییراتی در همه شاخص‌های منتخب بعد از اجرای طرح تحول سلامت رخ داد که بیشترین تغییر در تعداد اعمال جراحی اورژانسی و انتخابی و کمترین در نسبت تخت فعال به ثابت بوده است. البته با مقایسه وضعیت شاخصها بین ماه‌های متناظر، تعداد کمی از این تغییرات معنی دار بود (نسبت گردش تخت و تعداد اعمال جراحی اورژانسی).

نتیجه­گیری: براساس یافته‌های این پژوهش تمام شاخص­های منتخب به نسبتی بعد از اجرای طرح تحول سلامت تغییر پیدا کردند که به نوعی نشان دهنده اثر این طرح بر عملکرد بیمارستان ها بوده است. البته باید در کنار این تغییرات به سایر پیامدهای آن همچون افزایش حجم کاری بیمارستان ها و تقاضای القایی احتمالی نیز توجه نمود و در کل اثرات طرح را با احتیاط و در بلند مدت مورد قضاوت قرار داد.

---

زمینه و هدف: امروزه در راستای انتخاب یک روش نگهداری مناسب در مدیریت پسماندهای خدمات مراقبت بهداشتی، تصمیم برای انتخاب یک فناوری بهینه به منظور از بین بردن پسماندهای بیمارستانی یک مسئله تجزیه و تحلیل تصمیم‌‌گیری چند معیاره پیچیده است که شامل عوامل و معیارهای کیفی و کمی می‌باشد. براین اساس، این مقاله یک مدل تصمیم‌گیری جدید برای انتخاب گزینه ‌برتر مدیریت پسماندهای بیمارستانی در شهر تهران ارائه می‌نماید.

روش کار: در این مطالعه، انتخاب فناوری‌های نگهداری پسماندهای بیمارستانی  بر مبنای اطلاعات غیردقیق یا داده‌های غیرقطعی بوده و متغیرهای کلامی توسط تصمیم­گیرندگان (خبرگان) به منظور ارزیابی رتبه­ها و اوزان معیارها و گزینه­های توصیف شده استفاده می‌گردند. بر این اساس، در این پژوهش از مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره ترکیبی شامل‌روش‌های فرآیند شبکه‌ای تحلیلی فازی و روش مالتی­مورای فازی استفاده می‌شود. مدل از فرآیند شبکه‌ای تحلیلی فازی برای بدست آوردن وزن‌های مرتبط با معیارها و زیر معیارهای ارزیابی فناوری برتر نگهداشت پسماندهای خدمات مراقبت بهداشتی و از روش مالتی­مورای فازی برای ارزیابی 5 ‌فناوری موجود بر اساس معیارهای مذکور استفاده می‌نماید.

نتایج: نتایج مطالعه نشان داد که معیارهای "محیط زیستی" و "فنی" مهم‌ترین معیارهای انتخاب فناوری برتر و "روش هیدروکلاو" مناسب­ترین فناوری نگهداشت پسماندهای بیمارستانی در شهر تهران می‌باشد.

نتیجه‌گیری: چارچوب پیشنهادی ارائه شده برای ارزیابی فناوری‌های نگهداری پسماندهای بیمارستانی اثربخش بوده و روش هیدروکلاو، به عنوان بهترین راه‌حل و مناسب­ترین گزینه از دیدگاه محیط­زیستی،  بهداشت عمومی و فنی برای شهر تهران محسوب شود.          

---

زمینه و هدف: بیماری‌های قلبی‌عروقی یکی از دلایل مهم مرگ‌و‌میر در دنیا به‌حساب می‌آید. این مطالعه به ‌منظور بررسی وضعیت عوامل خطر رفتاری (تغذیه نامناسب، کم‌تحرکی، مصرف سیگار و الکل) و غیر‌رفتاری (استرس، قندخون بالا، چربی‌خون نامناسب و فشارخون بالا و چاقی) در بیماران قلبی‌عروقی بستری شده در بیمارستان قلب کرمانشاه انجام شد. این پژوهش یک مطالعه نیازسنجی به‌منظور طراحی مداخلات برای کاهش عوامل خطر بیماری‌‌های قلبی‌عروقی بود.

روش‌کار: در این مطالعه مقطعی 402 نفر از بیماران مبتلا به تنگی عروق کرونر که برای اولین‌بار در بیمارستان امام علی (ع) شهر کرمانشاه بستری بودند مشارکت کردند. نمونه‌گیری به روش متوالی انجام شد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، نسخه ایرانی پرسشنامه STEP wise سازمان جهانی بهداشت و پرونده بیماران بود. آنالیز داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS16 و آزمون‌های آماری متناسب انجام شد.

نتایج: 4/60% شرکت‌کنندگان در مطالعه مرد بودند. میانگین و انحراف معیار سن بیماران به‌ترتیب 2/54 و 8/8 بود. 73% از بیماران وضعیت تغذیه‌ای نامناسب داشتند، 5/46% کم‌تحرک بودند، 36% مردان در طی یک‌سال گذشته الکل مصرف کرده بودند و 1/26% هم‌سیگاری بودند. 8/43% تحت استرس شدید و 3/49% مبتلا به دیابت بودند، 48% سابقه فشار‌خون بالا، 21% کلسترول بالا و 31% تری‌گلیسیرید بالا داشتند. 7/54% از بیماران دارای اضافه وزن و چاقی بوده و 61% چاقی شکمی داشتند.

نتیجه‌گیری: در این مطالعه مشخص شد که تغذیه نامطلوب نسبت به سایر عوامل خطر از شیوع بیشتری برخوردار است. چاقی، به‌خصوص چاقی شکمی یک عامل‌خطر مهم در بیماران بود. همچنین اختلال قند خون شیوع بیشتری نسبت به اختلال چربی داشت.

---

زمینه و هدف: به دنبال استقرار طرح تحول سلامت در بیشتر بیمارستان­های دولتی روابط و فعالیت­های سازمان­های بیمه­گر و بیمارستان­ها دچار تغییراتی شده است. هدف از این پژوهش شناسایی موانع و چالش­های پیش روی بیمارستانها و سازمانهای بیمه ای و ارائه راهکارهایی جهت رفع آنها می­باشد.

روش کار: جامعه مورد پژوهش در مجموع 74 نفر از پرسنل بیمارستان­های دولتی، خصوصی و نظامی شهر تهران (مدیران، مترون، کارشناسان مالی و رئیس حسابداری) و همچنین پرسنل سازمان­های بیمه­گر پایه و تکمیلی (نمایندگان بیمه مقیم در بیمارستان­ها، کارشناسان سازمان­های بیمه­گر و مدیران بیمه) می­باشند. روش گردآوری داده­ها مصاحبه نیمه ساختاریافته و تحلیل داده­ها به روش تحلیل موضوعی صورت پذیرفته است.

نتایج: مهمترین چالش­های شناسایی شده عبارت بودند از کسورات، تاخیر در پرداخت هزینه­های بیمارستان، سلیقه­ای عمل نمودن، عدم حضور و تعداد کم نماینده بعضی سازمان­های بیمه­ای در بیمارستان­ها، عدم وجود تعامل کافی بین دو سازمان، عدم مسؤولیت­پذیری پرسنل بیمارستان در مدیریت هزینه­ها و عدم عقد قرارداد بیمارستان دولتی با بیمه تکمیلی و بیمارستان خصوصی با بیمه پایه مطرح گردید.

نتیجه­گیری: با توجه به حساسیت و اهمیت ارتباط بین سازمانهای ارائه دهنده و خریدار خدمات سلامت و همچنین پیچیده تر و چالشی تر شدن این ارتباط بعد از اجرای طرح­ تحول سلامت و اعتباربخشی بیمارستان­ها، علم به چالشهای فوق الذکر می­تواند راهکارهای مناسب و موثری در جهت بهبود روابط دو سازمان در اختیار مدیران قرار دهد.

---

زمینه وهدف: دارو رایج­ترین کالای درمانی­مصرفی در واحدهای ارائه کننده خدمات سلامت و اجرای صحیح دستورات ­دارویی، بخش مهمی از فرآیند درمان و مراقبت است. بروز اشتباهات­دارویی می­تواند باعث بروز مشکلات جدی در سلامت بیماران وحتی در برخی موارد منجربه مرگ آنها شود. هدف از مطالعه بررسی رابطه استقرار استاندارهای ایمنی بیمار بانوع خطای دارویی گزارش شده در یک بیمارستان دولتی شهر تهران بمنظور کاهش بروز خطاهای دارویی و بهبود کیفیت درمان می باشد.
روش کار: این مطالعه به بررسی استقرار استانداردهای ایمنی دارو در30 بخش یک بیمارستان­دولتی در شهرتهران پرداخته و ارتباط آن با نوع خطای دارویی گزارش شده توسط کادردرمانی را طی سال‌های 1391تا1395بررسی نموده ­است. بدین منظور از دو چک‌لیست مجزا با عناوین"بررسی استقرار ایمنی­دارو"و"کیفیت خطای دارویی گزارش شده" استفاده گردید. داده‌های پژوهش با استفاده از نرم‌افزارآماریspss و آزمون‌های آمار استنباطی شامل مربع کای(کای دو)و ضریب همسبتگی کرامروفی تجزیه وتحلیل گردید.
نتایج: نتایج مطالعه نشان داد، استانداردهای ایمنی دارو، بجز مولفه بیمارصحیح در پنج مولفه ازشش مولفه موجود این بیمارستان مستقر گردیده و استقرار ایمنی­ بیمار با نوع خطای دارویی گزارش شده در بخش‌های بیمارستان رابطه معنی‌داری دارد.
نتیجه­گیری: از آنجایی که فرایند دارودرمانی یکی از اقدامات رایج پرستاری در بخش‌های مراقبت­ویژه­قلبی محسوب می­شود، افزایش شناخت و آگاهی درخصوص علل خطاهای دارویی در بخش‌ها، بمنظور پیشگیری و کاهش بروز این­گونه خطاها، از سوی پرستاران لازم و ضروری قلمداد می­گردد. براین اساس، پیشنهاداتی نیز بمنظور کاهش میزان خطاهای دارویی در بیمارستان موردمطالعه ارائه گردیده است. 

---

زمینه و هدف: اجرای مدیریت کیفیت موجب ارتقای اثربخشی و کارایی سازمان‌های بهداشتی درمانی می<span style="font-size: 11pt;" dir="LTR" times="" new="" "b="" lotus";"="" major-bidi;="" "times="" roman";="">‌شود. هدف این پژوهش بررسی تأثیر یک مدل مدیریت کیفیت بر کارایی بخش مراقبت‌های ویژه تنفسی بیمارستان بوده است.

روش کار: پژوهش حاضر یک مطالعه اقدام پژوهی مشارکتی بوده که در سال 1392 در بخش مراقبت‌های ویژه تنفسی در بیمارستان لبافی‌نژاد تهران انجام شد. یک تیم بهبود کیفیت برای اجرای سامانه مدیریت کیفیت و ارتقای فرآیندهای کاری تشکیل شد. تیم بهبود کیفیت بر اساس مدل ده مرحله‌ای مدیریت کیفیت مصدق‌راد به شناسایی و استانداردسازی فرایندهای کاری بخش، تعیین اهداف برای فرایندهای کاری و ارتقای کیفیت فرایندها پرداختند. اطلاعات مربوط به شاخص‌های کارایی بخش مراقبت‌های ویژه تنفسی (درصد اشغال تخت، متوسط اقامت بیماران، گردش تخت و فاصله‌ی گردش تخت) در دو مقطع قبل و بعد از اجرای مداخلات مدیریت کیفیت جمع‌آوری و با هم مقایسه شد.

نتایج: اجرای مدیریت کیفیت منجر به افزایش 8/2% میزان اشغال تخت و 2/19% گردش تخت و کاهش 1/14% متوسط اقامت بیماران و 6/35% فاصله‌ گردش تخت بخش مراقبت‌های ویژه تنفسی بیمارستان شد.

نتیجه‌گیری: اجرای مدیریت کیفیت منجر به ارتقای کارایی بخش مراقبت‌های ویژه تنفسی شد. به کارگیری درست یک سامانه مناسب مدیریت کیفیت و تعهد مدیران و کارکنان می‌تواند منجر به بهبود کارایی بیمارستان‌ها شود.

---

زمینه و هدف: اعتباربخشی یکی از روش‌های ارزشیابی خارجی بیمارستان‌ها است. این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین اعتباربخشی و عملکرد بیمارستان‌های استان تهران انجام شد. علاوه‌براین، مهم‌ترین محورهای اعتباربخشی موثر بر عملکرد بیمارستان‌ها شناسایی و رتبه‌بندی شدند.
روش کار: این پژوهش توصیفی و همبستگی به‌صورت مقطعی با استفاده از داده‌های عملکردی 121 بیمارستان در سال 1393 و 123 بیمارستان در سال 1394 در استان تهران انجام شد. اطلاعات مرتبط با امتیاز اعتباربخشی و 9 شاخص عملکردی بیمارستان‌ها در سال‌های 1393 و 1394 جمع‌آوری شد. از روش آنتروپی شانون برای سنجش وزن شاخص‌های عملکردی بیمارستان‌ها و از روش انتخاب ویژگی داده‌کاوی برای تعیین ارتباط بین امتیاز اعتباربخشی و شاخص‌های عملکردی بیمارستان‌ها استفاده شد. سپس، محورهای اعتباربخشی بیمارستانی بر اساس میزان اهمیت رتبه‌بندی شدند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار IBM SPSS Modeler تحلیل شدند.
نتایج: میانگین امتیاز اعتباربخشی بیمارستان‌های استان تهران در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ به ترتیب 98/61  و 56/69 از 100 امتیاز بود. کلیه شاخص‌های عملکردی به غیر از شاخص تعداد مراجعین سرپایی بیمارستان در سال 1394 نسبت به سال قبل افزایش داشته است. این اختلاف از نظر آماری معنی دار نبود. ارتباطی بین امتیاز اعتباربخشی بیمارستان‌ها و شاخص‌های عملکردی آنها مشاهده نشد. با این وجود، محورهای مدیریت و رهبری، اورژانس و مدیریت تدارکات اعتباربخشی به ترتیب بیشترین و محورهای تغذیه، بهداشت محیط و فیزیوتراپی کمترین تأثیر را بر عملکرد بیمارستان‌ها داشتند.
نتیجه‌گیری: رابطه‌ای بین اعتباربخشی و عملکرد بیمارستان‌های استان تهران وجود نداشت. بنابراین، ارتقای سیستم اعتباربخشی بیمارستان‌ها شامل استانداردها، روش و ارزیابان اعتباربخشی و تعهد مدیران بیمارستان‌ها برای استفاده از سیستم‌های مدیریت کیفیت برای بهبود شاخص‌های عملکردی ضروری است.
 

---

زمینه و هدف: کلیه بیمارستان‌ها نیازمند پایش و ارزیابی مداوم هستند. نمودار گرافیکی پابن لاسو، با ترکیب شاخص‌های عملکردی بیمارستان‌ها می‌‌تواند کارایی بیمارستان‌ها را مورد ارزیابی دهد. لذا هدف این مطالعه تعیین تاثیر طرح تحول نظام سلامت بر شاخص‌های عملکردی بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1395 با استفاده از مدل پابن لاسو می‌باشد.
روش کار: مطالعه توصیفی تحلیلی حاضر به صورت مقطعی انجام گرفت. تعداد 8 بیمارستان عمومی و تک تخصصی دانشگاه علوم پزشکی تهران جامعه پژوهش را تشکیل دادند. داده‌های ورودی و شاخص‌های عملکردی با اخذ مجوز از معاونت درمان دانشگاه دریافت گردید. تحلیل داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی شامل آزمون‌های کای اسکوئر و تی زوج دو نمونه‌ای و وضعیت عملکرد بیمارستان‌ها با بهره برداری از مدل گرافیکی پابن لاسو انجام شد.
نتایج: بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت در ایران تعداد بیمارستان‌های بیشتری در مقایسه با قبل از اجرای طرح مزبور در منطقه 3 و 4 قرار گرفته‌اند که در نتیجه وضعیت کارایی مطلوب‌تری را نشان می‌دهد. که این تفاوت با آزمون کای اسکوئر اختلاف معنی‌داری نشان داد.
نتیجه‌گیری: بر اساس نمودار پابن لاسو شاخص‌های عملکردی بیمارستان‌ها بعد از اجرای طرح تحول سلامت بهبود بیشتری یافته است. استفاده از تجربیات و عملکرد مدیریتی موفق در راه ارتقای شاخص‌های عملکردی بیمارستان‌ها بعد از اجرای این طرح می‌تواند الگوی مدیران سایر بیمارستان‌های کشور قرار گیرد.
 

---

زمینه و هدف: حوادث ناشی از سوختگی منجر به ایجاد صدمات جدی و مرگ زودرس می‌شوند. درمان و مراقبت‌های سوختگی بسیار پر هزینه هستند. هدف این پژوهش محاسبه بار اقتصادی درمان و مراقبت بیماران سوختگی در بیمارستان بود.
روش کار: این مطالعه به صورت مقطعی-توصیفی در بیمارستان طالقانی اهواز در سال 1394 انجام شد. برای انجام این مطالعه از یک پرسشنامه‌ با روایی و پایایی بالا استفاده شد. تعداد 315 نفر از بیماران سوختگی در این مطالعه شرکت کردند. داده‌ها در روز ترخیص از طریق مصاحبه با بیمار یا همراه وی و بررسی پرونده پزشکی او جمع‌آوری شد. داده‌ها توسط نرم افزار SPSS و آزمون‌های آماری متناسب با نوع متغیرها تحلیل شدند.
نتایج: میانگین هزینه درمان و مراقبت هر بیمار سوختگی در بیمارستان 117071803ریال و برای هر روز بستری در بیمارستان  8501946 ریال بود. هزینه‌های مستقیم درمانی، هزینه‌های مستقیم غیر درمانی و هزینه‌های غیر مستقیم به ترتیب 1/94، 4/1 و 5/4 درصد کل هزینه درمان و مراقبت بیماران سوختگی در بیمارستان را تشکیل دادند. هزینه‌های جراحی، داروها و خدمات تشخیصی به ترتیب بیشترین هزینه مستقیم درمانی را شامل می‌شدند. سهم پرداخت از جیب بیمار از هزینه‌های مستقیم 7/7% بود.
نتیجه‌گیری: هزینه درمان و مراقبت بیماران سوختگی در بیمارستان بسیار بالا است که به بیماران، خانواده‌ها، بیمه‌های سلامت و دولت تحمیل می‌شود. هزینه‌های جراحی و دارو بیشترین هزینه بیماران را تشکیل می‌دهد. دولت و سازمان‌های بیمه باید با حمایت‌های مالی فرایند درمان و مراقبت بیماران سوختگی را تسهیل کنند.

---

زمینه و هدف: اﻋﺘﺒﺎرﺑﺨﺸﻲ ﻳﻜﻲ از اقدامات ﻣﻬﻢ در ارزﺷﻴﺎﺑﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و درﻣـﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ. اﻣﺮوزه ﻣﻮﺿﻮع اﻋﺘﺒﺎرﺑﺨﺸﻲ ﺑﺎ ﻫﺪف اﻳﺠﺎد و ارﺗﻘﺎی ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﻤﻨﻲ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺑﻴﻤﺎر ﺟﺎﻳﮕﺎه ویژه ای ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر اعتباربخشی بر شاخص های کلیدی و عملکردی بیمارستان های دولتی شهر زاهدان قبل و بعد از اجرای آن انجام گردید.
روش کار: این مطالعه مقطعی به صورت توصیفی-تحلیلی و با هدف کاربردی در سال 1396 در بیمارستان های دولتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان (خاتم الانبیا و علی ابن ابیطالب) صورت گرفت. کلیه شاخص های کلیدی عملکرد بیمارستان دو سال قبل از اجرای اعتباربخشی (سال های١۳۹2-١۳۹1) و دو سال بعد از اجرای اعتباربخشی (سال های ١۳۹5-١۳۹4) در بیمارستان های مذکور بررسی شد. جهت جمع آوری داده ها از فرم طراحی شده مرتبط با اهداف مطالعه استفاده شد. برای ترسیم اطلاعات از آماره توصیفی، جداول و نمودارهای توصیفی استفاده شد.
نتایج: بر اساس نتایج مطالعه مدت اقامت بیماران پس از اجرای طرح اعتباربخشی در بیمارستان ها تاحدودی بهبود یافته و با کاهش ٥/۰روز به ٤ روز در سال ١۳۹٥رسیده است. میزان سزارین از ۲/٤۹% در سال ١۳۹١به ۸/٥۶ در سال ١۳۹٥رسیده است. درصد اشغال تخت به بالای ۹۰% در سال ١۳۹٥رسیده است. فاصله چرخش تخت ۳١/١% کاهش یافته و ترخیص با میل شخصی در سال ١۳۹٥ با کاهش ۹% نسبت به سال ١۳۹٤همراه بوده است. همچنین شاخص ترخیص با میل شخصی از اورژانس با کاهش  ۷% همراه بوده است. قابل ذکر است که قبل و بعد از اعتبار بخشی تغییری در شاخص مرگ و میر خالص مشاهد نشد.
نتیجه گیری: اعتبار بخشی تاثیر نسبی مطلوبی بر شاخص­های عملکردی بیمارستان ها داشته است. البته ممکن است اجرای طرح تحول نظام سلامت نیز در این تاثیرگذاری نقش داشته باشد. در مجموع اجرای اعتباربخشی در بیمارستان های کشور می تواند موجب کاهش مشکلات در این بخش و ارائه خدمات با کیفیت بیشتر به مراجعین شود. همچنین برای اجرای بهتر این برنامه تاکید بر شاخص های مرگ و میر و میزان سزارین می تواند منجر به ارتقای عملکرد  بیمارستان ها شود.

---

زمینه و هدف: غذا و تغذیه می تواند مهمترین موضوع مورد بحث دنیای امروز را تشکیل دهد و بیماریهای ناشی از غذا، یک مشکل بهداشت عمومی جدی می باشد. دست اندرکاران غذایی که در آشپزخانه ها کار می کنند نقش مهمی در انتقال بیماریهای قابل انتقال از طریق غذا ایفا می کنند. بیماری­های ناشی از غذا، بویژه آنها که بوسیله باکتری ها، ویروسها، انگلها و قارچها ایجاد می شوند قابل پیشگیری هستند و آموزش در مداخله مناسب غذا، یک کلید برای پیشگیری است.
روش کار: مطالعه ای مقطعی در 10 بیمارستان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1396 انجام گرفت. در این مطالعه 136 نفر از دست اندرکاران غذای شاغل در بخش آشپزخانه بیمارستانها توسط پرسشنامه، از نظر میزان آگاهی، نحوه نگرش و عملکرد، ارزیابی شدند.
نتایج: نتایج نشان داد که 8/08% از گروه مورد مطالعه از آگاهی خوبی در خصوص بهداشت و ایمنی مواد غذایی برخوردار بودند (امتیاز بالاتر از 75%). همچنین 16/7% از آنها امتیاز کامل نگرش را کسب کردند. بیمارستانها از نظر عملکرد در سطح مطلوبی بودند. همچنین نتایج نشان داد که میان متغیرهای میزان تحصیلات و گذراندن دوره آموزشی بهداشت و ایمنی مواد غذایی توسط دست اندرکاران غذا و میزان آگاهی آنها رابطه معنی داری وجود دارد (05/0p<).
نتیجه گیری : به نظر می­رسد آگاهی کافی در خصوص مباحث بهداشت و ایمنی مواد غذایی در بین کارکنان دست اندرکار تهیه و توزیع غذا در بیشتر بیمارستان­ها وجود ندارد؛ و انجام مداخله آموزشی و برگزاری دوره های آموزشی در زمینه موضوعات مورد ضعف و همچنین حساس سازی بیشتر پرسنل پیشنهاد می گردد.