فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

زمینه و هدف : در این تحقیق کیفیت فیزیکی و شیمیایی ، میزان خوردگی و همچنین غلظت فلزات سنگین در آب آشامیدنی شبکه توزیع شهر اهواز اندازه گیری گردید.
روش کار : با این هدف از76 نقطه ، شامل آب خام ورودی وخروجی تصفیه خانه ها وشیرهای آب مصرفی شبکه توزیع شهری طی شش مرحله به فاصله هر ماه یکبار شامل 456 نمونه ، طبق روشهای استاندارد برداشت شده و مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج: نتایج شش مرحله، مقدارعوامل کیفی شامل دما (°C19)،کدورت (NTU97/1)،pH (31/7)،pHs(88/7)،EC(µs/cm1678)،TDS(mg/l 1006)،DO(mg/l 78/6)،قلیائیت(mg/l 129)، کلسیم(mg/l 109)، کلرور(mg/l 293)،سولفات (mg/l 264)،شاخص خوردگی پایداری رایزنر(43/8) وغلظت فلزات سرب (µg/l 48/8)،کادمیوم(µg/l 972/0)،روی(mg/l 18/3)،مس(mg/l 168/0)،آهن(mg/l 257/0)ومنگنز(mg/l 031/0)درآب آشامیدنی شهراهوازنشان داده است. نتایج با نرم افزاز SPSSنسخه 5/11 مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت. بررسی نتایج نشان داده است که ویژگی کیفیت فیزیکی و شیمیایی آب اهواز احتمالاً نقش مهمی درایجاد خورندگی ، نشت فلزات و اثرات نامطلوب کیفی و زییا شناختی روی آب داشته است . درمقایسه با استاندارد های ایران و محیط زیست آمریکا این آب ازکیفیت نسبتاٌ مطلوبی برخورداراست و عوامل اصلی محدود کننده آن EC، TDS وسختی است.
نتیجه گیری : براساس یافته های تحقیق دردوره مطالعه شاخص خوردگی پایداری رایزنرنیز، آب مذکور را درشرایط متمایل به خورندگی نشان داده و خورنده بودن آب ، احتمالاً عامل نشت فلزات ذکرشده به شبکه آب آشامیدنی شهراهواز باشد.

---

زمینه و هدف: متیل ترشیری بوتیل اتر (MTBE) یک ماده اکسیرژن دار افزودنی به سوخت می باشد که بعنوان جایگزین تترااتیل سرب جهت کاهش آلاینده های خروجی از اگزوز اتومبیل ها استفاده می شود. این ماده شیمیایی آلی در آبهای مناطقی که ریخت و پاش بنزین در آنها صورت می گیرد به وضوح دیده می شود. این تحقیق با هدف امکان بررسی حذف MTBE از آب آشامیدنی در نقطه مصرف با استفاده از فرآیند جذب به کمک کربن فعال دانه ای ایرانی انجام گرفته است.
روش کار: از بستر کربن فعال دانه ای ایرانی جهت حذف MTBE از آب آشامیدنی در نقطه مصرف استفاده شده است. غلظت های تهیه شده از MTBE در آب که بصورت مصنوعی ساخته شده است ppb50 و ppb100 می باشد. همچنین اثر کلروفرم در غلظت ppb100 و کلر باقیمانده در دو غلظت 2/0 و 5/0 میلیگرم بر لیتر بر حذف MTBE از آب مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج: ستون فوق قادر است 375 لیتر آب حاوی MTBE با غلظت ppb50، کلروفرم ppb100 و با کلر باقیمانده ppm2/0 را تصفیه نماید در صورتی که میزان کلر باقیمانده به ppm5/0 افزایش یابد، میزان آب تصفیه شده برابر 335 لیتر می باشد. همچنین ستون قادر است 195 لیتر آب حاوی MTBE با غلظت ppb100، کلروفرم ppb100 و کلر باقیمانده ppm2/0 را در حالتی که میزان MTBE خروجی کمتر از استاندارد مورد نظر است، تصفیه نماید.
نتیجه گیری: در این تحقیق مشخص شد که کلر باقیمانده و کلروفرم باعث اشغال محلهای فعال کربن و در نتیجه کاهش ظرفیت جذب MTBE می گردد. علاوه بر این تمایل کربن فعال در جذب کلر باقیمانده و کلروفرم بیشتر از MTBE می باشد.

 

---

زمینه و هدف: امروزه باکتری‌های هتروتروف به‌صورت شاخص شمارش بشقابی هتروتروف (HPC) به‌عنوان مکمل شاخص کلیفرم در کنترل کیفی آب مورد توجه قرار گرفته است. سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا حداکثر مجاز تعداد باکتری‌های هتروتروف را در شبکه‌های توزیع cfu/mL 500 تعیین کرده است. نظر به اینکه تعیین باکتری‌های هتروتروف در آب آشامیدنی شهر تبریز جزء آزمایش‌های معمول نبوده و اطلاعات منتشر شده‌ای در این زمینه وجود ندارد لذا در این مطالعه، شاخص HPC در آب آشامیدنی شهر تبریز مورد بررسی قرار گرفته و مقادیر آن تعیین شده است.

روش کار: 50 نمونه آب از مناطق مختلف شهر تبریز، به‌گونه‌ای تهیه شد که کل شهر را پوشش دهد. نمونه‌ها  به‌صورت تصادفی و تحت شرایط استاندارد تهیه و از نظر شاخص HPC، کلیفرم، کلر باقی‌مانده، کدورت، دما و pH  مورد آزمایش قرار گرفتند. برای کشت باکتری‌های هتروتروف، از محیط‌های کشت R2A و نوترینت آگار استفاده شده و آزمایش HPC به‌روش پخش بشقابی انجام گرفت. آنالیز آماری نتایج بدست‌آمده، از طریق آزمون‌های آماری رگرسیون و  test  Tصورت گرفت.

نتایج: در 50% نمونه‌های برداشته شده از مناطق مختلف شهر، باکتری‌های هتروتروف مشاهده گردید. بر اساس نتایج شمارش باکتری، تعداد باکتری‌های هتروتروف در شش منطقه بالای cfu/mL  500 گزارش شد. نتایج نشان داد که شاخص HPC در شبکه آب شهر تبریز بر اساس محیط نوترینت آگار برابر cfu/mL 340 ± 184 و بر اساس محیط  R2Aبرابر cfu/mL 315 ± 154 بوده ضمن اینکه، در محیط کشت نوترینت آگار رشد بهتری مشاهده شد. بر اساس نتایج آنالیز آماری، ارتباط معنی‌داری بینHPC  و کلر باقی‌مانده در هر دو محیط کشت وجود داشت (برای نوترینت آگار 05/0 p < و 347/0- =  R، برای R2A، 05/0 p < و 312/0-=  R). همچنین، بین دو شاخص HPC  و pH ، ارتباط معنی‌داری وجود داشت طوری‌که، با افزایش pH  ، HPC نیز افزایش می‌یافت (01/0 p <). در نهایت، رابطه بین نتایج HPC  در دو محیط نوترینت آگار و R2A  کاملا معنی‌دار بود (01/0 p <؛ 95/0= R).

نتیجه‌گیری: حضور باکتری‌های هتروتروف در 50% از نمونه‌های مورد مطالعه نشان‌دهنده آن است که این باکتری‌ها در مناطق مختلف شبکه آب آشامیدنی شهر تبریز حضور دارند لذا، پایش 6 ماهه یا حداقل یک ساله شاخص HPC در کنار باکتری‌های کلیفرم و مقایسه نتایج پایش دوره‌های زمانی مختلف می‌تواند به شناسایی وضعیت شبکه توزیع آب و اصلاح وضعیت مناطق مشکل‌دار و اطمینان بیشتر از کیفیت آب آشامیدنی کمک نماید.