فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

زمینه و هدف: پراکندگی روستاها از نظر توزیع غیر همگون جغرافیایی روستاها و فاصله‌ی مکانی واحدهای مسکونی در یک روستا تامین، توزیع و پایش کیفیت آب را با مشکل روبرو ساخته است. در این پژوهش با هدف ارایه‌ی تصویری روشن از سیمای کنترل کیفیت آب شرب روستاهای استان تهران ضمن بررسی کیفیت باکتریولوژیکی آب شرب 70 روستای منتخب از مجموع 534 قصبه روستای تحت پوشش آب و فاضلاب روستایی استان تهران طی مدت 6 ماه از بهمن 1384 تا پایان تیر‌ماه 1385 میزان دسترسی روستاهای استان تهران به آب شرب بهداشتی مورد مطالعه قرار گرفت‌.
روش کار: مطالعه‌ها و بازدیدهای میدانی انجام شده در این تحقیق از نوع بررسی مقطعی بوده است و پس از تعیین تعداد نمونه‌های لازم با توجه به اسامی و جمعیت روستاهای تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب روستایی استان تهران، با روش نمونه‌گیری سیستماتیک محل‌های نمونه‌برداری مشخص شد و 138 نمونه‌ برای انجام آزمون‌های میکربی به آزمایشگاه انتقال داده شد. در نهایت داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و Microsoft Excel تجزیه و تحلیل شد.
نتایج: آب شرب 01/94 % از ساکنان روستاهای استان تهران فاقد آلودگی کلیفرم گرماپای بود، که این میزان در شهرستان‌های پاکدشت، ساوجبلاغ و دماوند کمتر از بقیه‌ی شهرستان‌ها و به ترتیب معادل 66/66، 31/86 و 68/86 % می‌باشد. میزان کدورت آب شرب 36/99 % جمعیت روستایی استان تهران کمتر از حداکثر مجاز استاندارد آب آشامیدنی ایران ‌(5 واحد NTU) می‌باشد، که این میزان در شهرستان‌های ساوجبلاغ و ورامین به ترتیب معادل 51/96% و 30/99% می‌باشد. میزان کلر باقی‌مانده در آب شرب 39/92% جمعیت روستایی استان تهران در گستره‌ی 1-2/0 میلی‌گرم‌برلیتر می‌باشد، که این میزان در شهرستان‌های پاکدشت، دماوند و رباط‌کریم کمتر از بقیه‌ی شهرستان‌ها و به ترتیب معادل 67/75% ، 45/85% و 98/83% می‌باشد.
نتیجه‌گیری: با توجه به رهنمود سازمان جهانی بهداشت در سال 2006 برای ارزیابی سلامت میکربی آب، میانگین شاخص مطلوبیت فقدان باکتری اشرشیاکلی گرماپای در روستاهای استان تهران 01/94 % بود که در محدوده‌ی عالی قرار دارد. این شاخص در شهرستان‌های دماوند و ساوجبلاغ خوب، در شهرستان پاکدشت ضعیف و در بقیه‌ی شهرستان‌ها عالی ارزیابی شد. با بررسی توام شاخص‌های کلر باقی‌مانده، کدورت و کلیفرم گرماپای مشخص شد که 51/91 % از روستاهای استان تهران به آب شرب بهداشتی دسترسی دارند. ضمن بررسی محل‌هایی که آلودگی میکربی در آن‌ها مشاهده شده بود، مشخص شد که فرسودگی شبکه بیشترین سهم (70 %) را در بروز آلودگی میکربی آب شرب روستاهای استان تهران داشت.