فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

در این پژوهش جمعا تعداد 526 عدد پشه آنوفل که شامل 509 نمونه (96.76%) آنوفل استفنسی و 17نمونه (3.24%) آنوفل کولیسفاسیس در دو پیک فعالیت پشه ها (در ماههای خرداد - تیر و شهریور - مهر) در خلال سالهای 80-1379 به روش جمع آوری کلی (Total catch) و در 36 روستا از توابع شهرستان های میناب ایرانشهر و کهنوج جمع آوری و از نظر جنس و گونه مورد شناسایی قرار گرفتند. در این بررسی فراوانی آنوفل استفنسی در شهرستان میناب 100%، ایرانشهر 95%، و کهنوج 94.4%، همچنین فراوانی آنوفل کولیسفاسیس در شهرستان میناب صفر درصد، ایرانشهر 5% و کهنوج 5.6% تعیین گردید. سر و سینه پشه های جمع آوری شده توسط سوزن حشره شناسی جدا گردیده و به روش فنل - کلروفرم از آنها DNA استخراج شده و به روش (PCR) polymerase chain Reaction وnested-PCR و با استفاده از پرایمرهای اختصاصی پلاسمودیومهای انسانی مورد بررسی قرار گرفت. و در نتیجه سه مورد از پشه های آنوفل استفنسی میناب و یک مورد از پشه های آنوفل کولیسفاسیس ایرانشهر به پلاسمودیوم ویواکس آلوده بودند و یک مورد (0.19%) از آنوفل استفنسی های فوق الذکر علاوه بر پلاسمودیوم ویواکس به پلاسمودیوم فالسیپاروم نیز آلوده بوده است. در مجموع 0.58%غدد بزاقی آنوفل استفنسی های جمع آوری شده از شهرستان های سه گانه فوق الذکر به پلاسمودیوم ویواکس، 0.19% به پلاسمودیوم ویواکس+پلاسمودیوم فالسیپاروم و 9.09% غدد بزاقی آنوفل کولیسفاسیس های جمع آوری شده به پلاسمودیوم ویواکس آلوده بوده است.

---

زمینه و هدف: بررسی و تعیین سن روزانه آنوفل استفنسی با توجه به تغییر غلظت پتردین های موجود در کوتیکول پشه های ماده به کمک دستگاه کروماتوگرافی مایع(HPLC).

روش کار: پشه های استفنسی ماده در شرایط انسکتاریوم ( دمای 28 درجه و رطوبت 70 %) پرورش داده شد و گروه های ده تایی از جمعیت آن با سنین 1،5 ،10،15، 20، 25 و30 روزه در دسته بندی شد و از هر گروه سنی نیز جداگانه سه دسته ده تایی برای استخراج پتریدین کوتیکول مورد استفاده قرار گرفت. جهت استخراج و شناسایی پتردین ها از دستگاه کروماتوگراف مایع( HLPC ) مجهز به آشکارساز فلووورسانس استفاده گردید. کروماتوگرام های پتریدین بدست آمده در طول موجهای Emotion =355nm & Excitation =465nm تعیین شده و جهت تعیین نوع با کروماتوگراف های استاندارد مقایسه شدند.

نتایج: در این مطالعه چهار نوع پتردین Isoxanthopteridin، Pteridin - 6 carboxylic acid، Biopteridin، Xanthopteridin  در جلد پشه های آنوفل استفنسی پیدا شد. اگر چه این چهار نوع پتردین در کل جلد بدن پشه ها یافت شد ولی Biopteridin در سر و Xanthopteridn در سینه مشاهده نگردید. علاوه بر این با افزایش روزانه سن پشه ها میزان پتریدین ها کاهش یافته و یا بتدریج به نوع دیگری تغییر کردند، بطوریکه در طی 30 روز ، نه برابر کاهش در غلظت کل پتردین ها مشاهده شد.

نتیجه گیری: تعیین سن پشه ­های ناقل در مطالعات اپیدمیولوژیک بسیاری از بیماری­های منتقل­ شونده توسط آنها، مانند ویروس ها و انگل­ها، اهمیت بسزایی دارد. در این مطالعه افزایش سن روزانه پشه با کاهش میزان پتریدین رابطه معکوس داشت. لذا این روش با توجه به دقت بالا کروماتوگرافی مایع مجهز به آشکارساز فلووورسانس می تواند به عنوان یک روش استاندارد برای تعیین سن روزانه گونه های مختلف آنوفلینی و یا سایر پشه مورد استفاده قرار بگیرد. بخصوص که در این روش نیاز به تعداد زیاد نمونه نمی باشد و در عین حال سرعت و دقت آن بالا است. محدودیت عمده این روش ، عدم دسترسی آسان به دستگاه HPLC در بسیار از نواحی کشور می باشد ولی با توجه به قابلیت نگهداری و استفاده از پشه های مرده و منجمد شده، امکان ارسال نمونه به مراکز دارای دستگاه HPLC می باشد.

---

زمینه و هدف: مالاریا به عنوان یک بیماری منتقل شده از طریق پشه تا حدود زیادی وابسته به شرایط اقلیمی می­باشد. درجه حرارت،  بارش و رطوبت نسبی از عوامل اقلیمی تاثیرگذار بر توزیع جغرافیایی این بیماری به حساب می­آیند. این عوامل اقلیمی هم در رشد و تکثیر پشه آنوفل و هم در فعالیت انگل پلاسمودیوم نقش تعیین کننده­ای دارند. هدف این تحقیق ارزیابی مناطق مختلف ایران از لحاظ فراهم بودن شرایط اقلیمی مناسب برای شیوع بیماری مالاریا می­باشد.

روش کار: در این راستا از 3 عامل اقلیمی میانگین ماهانه دما، بارش دوره فعالیت و نسبت اختلاط رطوبت هوا برای 31 ایستگاه  همدید مراکز استان­ها در دوره آماری 1975 تا 2005 (میانگین 30 ساله) استفاده شد. برای پهنه بندی کشور از لحاظ مخاطره­ی اقلیمی شیوع بیماری مالاریا ابتدا با تعریف و اجرای فیلترهای اطلاعاتی در ابزار جبر نقشه نرم افزار GIS  ایستگاه های مورد بررسی براساس درجه تناسب شرایط اقلیمی برای فعالیت و تکثیر پشه آنوفل و انگل پلاسمودیوم در 4 طبقه ریسک اقلیمی قرار گرفتند. سپس از طریق  برهم نهی لایه­های اطلاعاتی مربوط به نواحی مساعد برای فعالیت پشه و انگل، نواحی مساعد برای بروز بیماری مالاریا براساس شرایط اقلیمی شناسایی گردید. در نهایت با استفاده از مدل درون یاب اسپیلاین داده­های ایستگاهی به کل کشور تعمیم داده شده و نواحی مختلف کشور از لحاظ ریسک اقلیمی شیوع مالاریا پهنه بندی شد.

نتایج: نقشه­های پهنه بندی ریسک اقلیمی مالاریا در ایران نشان داد که نواحی جنوبی کشور شامل استان­های هرمزگان، بوشهر، خوزستان و نواحی جنوبی سیستان و بلوچستان مانند چابهار و نیک شهر و نیز نواحی شمالی کشور شامل استان­های مازندران و گیلان دارای بالاترین پتانسیل اقلیمی شیوع بیماری مالاریا می­باشند. در حالی که نواحی شمال غرب کشور شامل استان های آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل و کردستان دارای پایین­ترین پتانسیل اقلیمی شیوع بیماری مالاریا هستند. همچنین مشاهده شد که بخش زیادی از جمعیت کشور در پهنه با مخاطره متوسط به بالا ساکن می­باشند.

نتیجه گیری: نتایج حاصل می­تواند در شناسایی مناطق مختلف کشور از لحاظ پتانسل اقلیمی شیوع مالاریا در برنامه­های کنترل و مبارزه با مالاریا بسیار مفید واقع گردد. اما باید خاطر نشان گردد که تحقیق حاضر بروز بیماری مالاریا در نواحی مختلف کشور را صرفا بر اساس عوامل اقلیم شناختی بررسی می­کند، در حالی که دخالت عوامل اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی و مسائل مربوط به مهاجرین افغانی و پاکستانی و نیز کمیت و کیفیت اجرای برنامه­های کنترل مالاریا در منطق مختلف کشور موجب عدم انطباق کامل پهنه بندی ارائه شده با واقعیت موجود می­گردد.

---

  زمینه و هدف: در ایران بیماری مالاریا از گذشته ‌ های دور وجود داشته است و زیان­های اقتصادی، اجتماعی و انسانی فراوانی به کشور تحمیل کرده است . در طی سالیان گذشته، در نتیجه اجرای عملیات مبارزه با مالاریا، بسیاری از نقاط کشور از مالاریا پاک شده است و در حال حاضر تنها در قسمت­هایی از جنوب شرقی کشور بیماری شیوع دارد. در این مقاله، جمع بندی مطالعات حشره شناسی مالاریا انجام گرفته از 1314 تا پایان سال1387 در مناطق مختلف کشور است که امید است نتایج به دست آمده، راهگشای مشکلات مالاریا در جهت برنامه های حذف باشد.

  روش کار: کلیه مقالات، کتاب­ها و پایان نامه­ها مورد بازنگری و بررسی قرار گرفت علاوه بر این مقالات از بانک­های اطلاعاتی و موتورهای جستجوگر( نظیر Iranmedex ، SID و PubMed ) نیز استخراج و تجزیه و تحلیل گردید .

  نتایج: در این مطالعه 71 مورد پایان ‎ نامه کارشناسی ارشد، 6 مورد پایان نامه دکتری، 66 مقاله خارجی، 97 مقاله فارسی و 3 جلد کتاب مورد بررسی دقیق قرار گرفت.

  نتیجه گیری : نتایج این مطالعه نشان داد که متعاقب اجرای برنامه ریشه کنی، کنترل یا حذف مالاریا، روند بیماری کاهش داشته و موارد منحصر به بخش محدودی از جنوب شرق کشور شده است. تسهیلات سیستم مراقبت، ‌ تشخیص و درمان و نگرش، آگاهی و رفتار ساکنین مناطق در فاصله سال­های 1387-1314 بهبود پیدا کرده است. در این راستا، به رسالت مسئولان بهداشتی کشور در خصوص انجام پایش برنامه کنترل، مدیریت مقاومت و اجلاس­های بین مرزی در کشورهای همجوار (افغانستان، پاکستان) تاکید می­گردد. این مطالعه افزایش نظارت بر جنبه عملیاتی، پایش و ارزشیابی به خصوص در راستای حذف مالاریا تاکید می­نماید.