فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

هدف از این تحقیق بررسی وضعیت آلودگی انگلی در منطقه شهری و روستایی فریدون کنار (استان مازندران) بوده است. برای این منظور آزمایش مدفوع 2568 نفر در سال 1378 به روش مستقیم (چسب اسکاچ) و فرمالین اتر و فلوتاسیون آب نمک در موارد مشکوک انجام شد و نتایج آزمایش ها بدین صورت بوده است: تک یاخته بیماریزا (ژیاردیا و آمیب هیستولیتکا) 21% کرم های روده ای 6.3% شیوع داشتند. شیوع بترتیب کاهش: ژیاردیا 16.93%، اکسیور 4.71%، آمیب هیستولیتکا 4.28%، استرنژیلوئیدس 0.74% و Hnana با 0.42%، کرم های قلابدار 0.19%، و تنیا 0.19% بود. شیوع تک یاخته غیر بیماریزا: E.Coli با 3.5%، بلاستوسیس تیس هومینیس 3.15%، یدوموبابوچلی 0.66%، اندولیماکس نانا 0.15% و دیانتاموبافراژیلیس 0.11% بود. بالاترین شیوع آلودگی به تک یاخته انگلی و کرم روده ای در گروه سنی 5 تا 9 سال با 41.2% که 4.1% آنان ژیاردیا و اکسیور را همزمان داشتند. زیر 10 ساله ها 20.13% ژیاردیا و 9.18% اکسیور داشتند. شیوع ژیاردیا در بهار و تابستان 18.9% و پاییز و زمستان 14.81% بود که اختلافشان معنی دار بود (P<0.0051). در یک جمعیت 321 نفره از مراجعان محل زندگی شهر و روستا نتایج زیر بدست آمد: ابتلا به تک یاخته انگلی و کرم، در روستا 28.39% و در شهر 23.8% بود و اختلاف معنی دار بود (P<0.005). در روستا شیوع آمیب هیستولیتکا 4.32%، استرنژیلوئیدس 1.85% و کرم های قلابدار 0.62% و در شهر 0%، 0% و 2.51% بود و اختلاف معنی دار بود. در شهر ژیاردیا 11.9% و Hnana با 1.26% و اکسیور 8.17% و روستا بترتیب 15.3%، 0% و 6.17% بود و هرسه اختلاف معنی دار بود. در بررسی 386 چسب اسکاچ به تفکیک جنس، سن و انگل نتایج زیر بدست آمد: تخم اکسیور در 4-0 سال 19.8%، 9-5 سال 28.46% و 14-10 سال 48.83% دیده شد. کرم اکسیور 0.52%، سارکوپت اسکابی و مایت 1.81% و تخم تنیا 0.52% موارد دیده شد. 32.63% دخترها و 23.46% پسرها اکسیور داشتند و اختلافشان معنی دار بود.

---

زمینه و هدف: سازه های خودکارآمدی و موازنه تصمیم گیری درالگوی فرانظریه ای نقش موثری در رفتار خود مراقبتی دهان و دندان دارند. مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان تأثیر آموزش بر رفتار تمیزکردن بین دندانها بر اساس الگوی فرانظریه ای در دانش آموزان مقطع پیش دانشگاهی شهر یزد انجام شد.
روش کار: پژوهش حاضر مطالعه ای مداخله ای است. از طریق محاسبات آماری ٣٦١ دانش آموز مقطع پیش دانشگاهی به طریق ۴۸ % وارد تحقیق شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای بود / ۵۱ % و شاهد ( ۱۷۶ نفر) ۸ / تصادفی در دو گروه مداخله ( ۱۸۵ نفر) ۲ که روایی و پایایی آن تأییدشده و شامل مشخصات دموگرافیک، سوالات خودکارآمدی، موازنه تصمیم گیری (فواید درک شده و موانع درک شده) بود. برنامه آموزشی بر اساس خودکارآمدی، فواید درک شده و موانع درک شده الگوی فرانظریه ای طراحی وارزشیابی از SPSS سازه های الگو و شاخص لثه ای که توسط دندانپزشک تعیین شد سه ماه بعد از مداخله انجام گرفت. اطلاعات از طریق نرم افزار تجزیه و تحلیل گردید. Correlation و Paird ,T-test ,ANOVA ,Fisher ,T-test با استفاده از آزمونهای آماری ۱۷ سال بود. متعاقب اجرای برنامه آموزشی افزایش معناداری در /۵۳±./
نتایج: میانگین سنی دانش آموزان شرکت کننده در این مطالعه ۵۵ و بهبود در شاخص لثه ای (p<۰/ کاهش درموانع درک شده ( ۰۰۱ ،(p<۰/ و فواید درک شده( ۰۰۱ (p<۰/ میانگین نمره خودکارآمدی( ۰۰۱ نسبت به قبل از مداخله در گروه مورد بدست آمد. بعد از مداخله میانگین نمره خودکار آمدی، موانع درک شده و شاخص لثه (p=۰/۰۱) حاصل شد. (p=۰/ ای در گروه شاهد نسبت به مداخله معنادارنشد اما تأثیر مثبت و معناداری در فواید درک شده ( ۰۱
نتیجه گیری: یافته ها حاکی از آن بود که مداخله آموزشی روی شاخص لثه ای، خودکارآمدی و فواید درک شده تاثیر داشته است واز آنجا که سازه خودکارآمدی پیش بینی کننده مهمی در رفتار خودمراقبتی دهان و دندان می باشد پیشنهاد می شود از الگوی فرا نظریه ای برای مداخلات آموزشی جهت تقویت خودکارآمدی ونیز افزایش فواید و کاهش موانع استفاده گردد.

---

زمینه و هدف: هاری بیماری ویروسی قابل انتقال از حیوانات خونگرم به انسان است. هاری با ایجاد انسفالیت حاد و کشنده در انسان و دیگر پستانداران یکی از علل ویروسی مرگ در کشورهای در حال توسعه می­باشد. بیماری عمدتاً از طریق گازگرفتگی و گاهی از طریق نسوج مخاطی، تنفس، جفت، وسایل آلوده و پیوند اعضا منتقل می­شود. هدف این بررسی، ترسیم نقشه­ی پراکندگی جغرافیایی گازگرفتگی، بیماری و مرگ از هاری در استان­های ساحلی دریای خزر بوده است.

روش کار: بررسی حاضر با جمع آوری داده­های موارد انسانی، دامی و حیوان گزیدگی از بخش تحقیقات و مرکز رفرانس هاری انستیتو پاستور و آزمایشگاه تشخیص هاری در پژوهشکده آمل طی سالهای 2002 تا 2007 انجام گرفت. داده­ها به کمک نرم افزار SPSS تحلیل و نقشه­های پراکندگی به وسیله برنامه Arc GIS 9.2 ترسیم شد.

نتایج: در این دوره 6 ساله، از 670743 مورد گازگرفتگی در کشور، 63890 مورد (5/9%)در گلستان،25767 مورد (8/3 %) در مازندران و 22874 مورد (4/3 %) در گیلان بوده است. بیشترین توزیع مکانی گازگرفتگی در گلستان ،شهرستان­های آق قلا، بندر ترکمن، آزاد شهر و کلاله و در مازندران، گلوگاه، بهشهر، رامسر و نکا و در گیلان شفت، ماسال، سیاهکل و فومن می­باشد. از 2312 مورد هاری دامی در کشور، 22/9% در گلستان،  4% در مازندران و 6/2% درگیلان گزارش گردید. بیشترین توزیع مکانی هاری دامی در گلستان شهرستان های گنبد کاووس، بندر ترکمن، گرگان و کلاله و در مازندران شهرستان­های بهشهر، نکا و چالوس و در گیلان شهرستان­های ماسال، فومن و رضوانشهر می­باشد. سگ مهمترین ناقل (3/91%) برای انسان و سایر حیوانات بوده است. طی این سالها41 مورد مرگ انسانی در اثر هاری در سراسرکشور گزارش گردیده که2 مورد مرگ از مازندران می­باشد.

نتیجه گیری: نتایج بررسی نشان می­دهد که برنامه­های کنترل و مراقبت بیشتری مورد نیاز است و می­تواند به برنامه­ریزی­های آینده در مراکز کنترل و مراقبت بهداشتی کمک نماید.

---

  زمینه و هدف : آلودگی هوا یکی از عمده ترین مشکلات شهر های بزرگ در کشور های در حال توسعه است و می تواند عوارض منفی بسیاری بر سلامت انسانها داشته باشد. لذا مطالعه تغییرات این آلاینده ها می تواند کمک مهمی برای برنامه ریزی و مقابله با آنها باشد. هدف از این مطالعه بررسی و پیش بینی تغییرات آلاینده ها در هوای شهر کرمان بود.

  روش کار: در این مطالعه اکولوژیک اطلاعات هفت آلاینده ی مهم شهر کرمان شامل NO, CO, NO₂, NO_x, PM₁₀, SO₂, O₃ از ابتدای سال 1385 تا آخر شهریور 1389 از سازمان حفاظت محیط زیست کرمان استعلام شد. سپس اطلاعات بصورت متوسط در ماه محاسبه و به کمک روشهای آماری، الگوهای سری زمانی تک متغیره برای هر آلاینده برازش و مقادیر آن پیش بینی شد.

  نتایج: آلاینده ها در هوای کرمان روند تقریباً ثابتی داشتند، به جز مونواکسید کربن که به طور معنی داری در حال کاهش و گرد و غبار که روند افزایشی داشت. همه آلاینده ها الگوی فصلی داشتند. الگو های سری زمانی با روند فصلی 12، 3، 8، 12، 12، 12، 6 ماه به ترتیب برای آلاینده های NO, CO, NO₂, NO_x, PM₁₀, SO₂, O₃ برازش شد.

  نتیجه گیری: میزان تولید مونوکسید کربن در کرمان رو به کاهش است و یک علت احتمالی آن طرح جمع آوری خود رو های فرسوده می تواند باشد. اما میزان گرد و غبار رو به افزایش و در بعضی فصول سال در حد غیر بهداشتی است ولذا باید تدابیر لازم برای مقابله با آن بکار گرفته شود.

---

زمینه و هدف: اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع از روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت، مهمترین اصلاح یک دهه اخیر در نظام ارایه خدمات سلامت کشور است. این برنامه با کمی تغییرات به سایر نقاط شهری در دو استان پیشروی فارس و مازندران توسعه یافت. برای گسترش برنامه به دیگر استان های کشور دستاوردها و آسیب شناسی چالش­های مرتبط با این طراحی و اجرا بررسی شد.

روش کار: این پژوهش به شیوه کیفی در زمستان سال 1392 و با استفاده از روش­های مرور اطلاعات موجود در متون و مستندات، مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با مطلعان کلیدی و بحث گروهی متمرکز انجام پذیرفت. جلسات مصاحبه و بحث گروهی با طیف­های متفاوتی از سیاست گذاران مرتبط با برنامه پزشک خانواده تا ارائه دهندگان خدمات در دو استان مجری صورت گرفت. داده های به دست آمده بعد از جمع آوری به روش تحلیل محتوا  صورت بندی شد.

نتایج: یافته­های حاصل از مرور متون و مصاحبه­ها حاکی از این امر است که برنامه پزشک خانواده شهری با چالش های متعددی در اهداف و حوزه­های تولیت، نحوه ارائه خدمات و تامین منابع مالی، انسانی و اطلاعاتی روبرو بوده است. هر چند که اجرای طرح در دو استان با دستاوردهایی در زمینه افزایش دسترسی به خدمات، بهبود هماهنگی سازمان­های بیمه گر پایه و دانشگاه ها، و ساماندهی پرونده­های سلامت همراه بوده است.

نتیجه گیری: بهتر است از توسعه برنامه به استان های دیگر پیش از بازطراحی آن جلوگیری کرد تا ارزش این کار بزرگ حفظ شده و اطمینان، تعهد و ضمانت کافی برای همه ذینفعان به وجود آید. ضروری است در مورد اهداف کلی و اختصاصی برنامه در یک دوره
 5 ساله بین ذینفعان توافق شود و برای هر هدف اختصاصی برنامه عملیاتی مشخصی تدوین و به اجرا درآید.