فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

بیماری سرخجه یک علت شایع بثورات جلدی توام با تب در کودکان است که اهمیت آن برای سلامت جامعه به سبب اثرات ناهنجاری زایی عفونت اولیه سرخجه در زنان باردار است. مطالعه حاضر با هدف کمی ساختن نحوه انتقال سرخجه در جامعه ای که هیچگونه برنامه ایمن سازی قبل از زمان انجام مطالعه در آن وجود ندارد، انجام گرفت. این مطالعه از نوع توصیفی است که به صورت مقطعی و مبتنی بر جامعه انجام شد. 795 نفر مرد و زن صفر تا 45 ساله ساکن نقاط روستایی شهرستان ارومیه از طریق نمونه گیری خوشه ای در 30 خوشه انتخاب و به تفکیک گروه های سنی یک ماهه تا زیر یک سال، یک ساله تا زیر پنج سال و پنج ساله تا زیر چهل و پنج سال مورد پرسشگری و اخذ نمونه خون قرار گرفتند. نمونه های سرم از نظر وجود آنتی بادی اختصاصی IgG سرخجه به روش (Enzyme immunosorbent assay: EIA) و با استفاده از Alfa biotech SPA rubella IgG kit Italy مورد آزمایش قرار گرفتند. خلاصه ای از نتایج بدست آمده به شرح ذیل می باشد: 58.8% از افراد مورد بررسی نسبت به سرخجه مصونیت داشتند که این نسبت به دلیل انتقال آنتی بادی های مقاوم مادری در بدو تولد 100% بوده، در سال اول زندگی بخصوص 9 ماه نخست، روند نزولی داشته و در ماه نهم به صفر رسیده است. میزان شیوع سرمی آنتی بادی های مقاوم بیماری در سال دوم و سوم زندگی صفر باقی مانده، از 4 سالگی افزایش یافته و در گروه سنی 19-15 ساله به اوج خود (93.4%) رسیده و سپس در گروه های سنی 24-20 تا 44-40 ساله در حد بالای بین 85.7 تا 92.7% ثابت باقی می ماند. در جمعیت مورد بررسی 89.6% از زنان در سنین باروری (45-15) نسبت به بیماری سرخجه Seropositive هستند. با افزایش سن درصد افراد ایمن بیشتر می شود، ولی سطح ایمنی (غلظت آنتی بادی) تا سن 14-10 سالگی افزایش و سپس با گذشت زمان به صورت قابل توجهی کاهش می یابد. با انجام مراحل دیگر این مطالعه و تجزیه و تحلیل نتایج، پیشنهادهای مشخص جهت چگونگی واکسیناسیون MMR ارائه خواهد شد. همچنین متوسط سن ابتلا به بیماری، بیشتر از 10 سالگی است. نسبت زنانی که در سنین باروری به بیماری سرخجه حساس هستند (10.4) کم نبوده و خطر بروز سرخجه مادرزادی بیشتر از آن حدی است که برای کشور ما برآورد شده است.

---

در طی دو دهه گذشته، لیشمانیوز احشایی (کالا آزار) به شکل اندمیک در بعضی از مناطق شمال غرب و جنوب ایران گزارش شده است. عامل این بیماری لیشمانیا اینفانتوم و مخزن مهم آن در مناطق اندمیک در ایران، سگ است. اکثر موارد کالا آزار در بچه های گروه سنی 1 تا 4 سال دیده شده است. از آنجا که تاخیر در تشخیص و درمان کالا آزار با مرگ و میر زیاد بیماران همراه است، از سال 1375، بیماریابی با انجام آزمایش سرولوژی آگلوتیناسیون مستقیم در افراد مشکوک به کالا آزار و درمان موارد مثبت سرولوژی که دارای علائم بالینی اختصاصی بوده اند، با همکاری مراکز بهداشتی استان های اردبیل، آذربایجان شرقی و بوشهر شروع شده است. آنتی ژن آگلوتیناسیون مستقیم در واحد تک یاخته شناسی دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی با استفاده از سویه لیشمانیا اینفانتوم جداشده از قلاده یک سگ آلوده به لیشمانیوز احشایی در ایران تهیه شده است. اکثر نمونه های خون تهیه شده از نوک انگشت افراد مشکوک به ابتلای کالا آزار در خانه های بهداشت مناطق مذکور گرفته شده و توسط کارشناسان و تکنسین های آزمایشگاه آموزش دیده در نزدیکترین شهرستان به روش آگلوتیناسیون مستقیم مورد آزمایش قرار گرفته اند. افرادی که دارای پادتن اختصاصی علیه لیشمانیا با عیارهای 1:3200 و بیشتر بودند و علائم اختصاصی کالاآزار را داشتند در مراکز بهداشتی-درمانی که دارای پزشکان مجرب یا متخصصان اطفال بودند معاینه شده و در صورت داشتن علائم بالینی کالاآزار تحت درمان قرار گرفته اند. جهت درمان بیماران معمولا از مگلومین آنتی مونیت (گلوکانتیم) به میزان 20mg/kg به شکل داخل عضلانی روزانه بمدت حداقل 20 روز استفاده شده است. در این مطالعه در مجموع 19693 نمونه سرم یا پلاسمای خون از افراد مشکوک به کالا آزار جمع آوری شده از استان های اردبیل، آذربایجان شرقی و بوشهر به روش آگلوتیناسیون مستقیم مورد آزمایش قرار گرفته اند که 1274 نمونه (6.47%) از نظر سرولوژی مثبت و دارای پادتن اختصاصی علیه لیشمانیا با عیارهای 1:3200 یا بیشتر بوده اند. از موارد مثبت سرولوژی 690 نفر (54.16%) که دارای علایم بالینی کالاآزار (بزرگی طحال و کبد، کم خونی ...) بودند، تحت درمان اختصاصی قرار گرفتند. با استفاده از آزمایش سرولوژی آگلوتیناسیون مستقیم در بیماریابی کالا آزار، تعداد زیادی از عفونت های احشایی لیشمانیا خصوصا در بین بچه های زیر 10 سال تشخیص داده شد و بیماران دارای علایم بالینی اختصاصی تحت درمان قرار گرفتند؛ در نتیجه از موارد مرگ و میر کالاآزار در مناطق تحت مطالعه جلوگیری بعمل آمده است.

---

این مطالعه انجام شد تا شاخص های غیبت ناشی از بیماری ها و دردهای پشت مشخص شود و سپس عوامل آسیب زایی که سبب غیبت ناشی از دردهای پشت می شود تعیین گردد. اطلاعات مورد استفاده در مرحله اول، مطالعه غیبت های بیش از سه روز متوالی ناشی از همه بیماری ها از اول دی ماه 1377 لغایت اول دی ماه 1378 در معدن زغال سنگ طزره (یکی از معادن زغال سنگ البزر شرقی) بود. تشخیص بیماری براساس مدارک پزشکی که توسط پزشک تایید شده بود، انجام گرفت. مرحله دوم مطالعه مورد شاهدی بود. گروه مورد (N=48) حداقل یک دوره غیبت بیش از سه روز متوالی ناشی از دردهای پشت را تجربه کرده بودند که مورد تایید پزشک قرار گرفته بود و گروه شاهد بطور تصادفی از جامعه مورد مطالعه از میان کسانی انتخاب شدند که چنین غیبتی را نداشتند. آنها توسط پرسشنامه مورد سوال قرار گرفتند. این سوالات درباره غیبت بیش از سه روز متوالی ناشی از دردهای پشت و درباره تماس آنها با عوامل مختلفی بود که به عنوان عوامل آسیب زای کمر در نظر گرفته شده است. فراوانی نسبی غیبت در نتیجه همه بیماری ها و دردهای پشت بترتیب 8.3% و 6% بود و برای شیوع غیبت ناشی از همه بیماری ها و دردهای پشت اعداد بترتیب 24% و 5% بودند. متوسط طول مدت غیبت برای همه بیماری ها 16.1 روز و برای دردهای پشت 9.9 روز بدست آمد. میزان روزهای غیبت در نتیجه دردهای پشت در مقایسه با همه بیماری ها 0.1 حاصل شد. درصد غیبت ناشی از بیماری ها نیز 0.14 بدست آمد. در مرحله دوم مطالعه، ارتباط معنی داری بین غیبت ناشی از دردهای پشت و حمل بار بیش از طول ساعد، (OR=10.75 و P=0.0059)، تکرار دفعات بلند کردن بار (OR=2.21 و P=0.0005)، کنتراتی بودن کار (OR=2.21 و P=0.025) و سرمای محیط کار (OR=2.54 و P=0.018) بدست آمد.

---

در جمع آوری داده های انبوه بویژه در بررسی سلامت و بیماری در ایران بعضی از متغیرها با عدم پاسخ روبرو می شوند که به اینها داده های گم شده می گویند. این داده های گم شده می تواند در متغیر پاسخ یا در متغیرهای کمکی بوجود آید. در این مقاله داده های گم شده در متغیرهای کمکی مورد بررسی است. روش پیشنهادی برای تجزیه و تحلیل مدل های رگرسیون لجستیک وقتی که متغیر پاسخ (Y) چند وضعیتی باشد و متغیر کمکی (Z) دارای مشاهدات کامل و متغیر کمکی (X) دارای مقادیر گم شده باشد مورد بررسی قرار داده ایم. در اینجا فرض شده است که مقادیر گم شده متغیر کمکی (X) بطور تصادفی گم شده اند. برای این منظور تابع درست نمایی برای داده های مشاهده شده را بدست آورده و سپس نتایج آن با روش های معمول که مبتنی بر حذف مقادیر گم شده هستند و معمولا در نرم افزارهای متداول نظیر SPSS بکار می رود مقایسه شده اند. برای تشریح بیشتر، هردو روش روی مثالی در مورد بیماری گواتر که دارای پاسخ های چندحالته است بکار برده شد. مقایسه نتایج نشان داد که مدل پیشنهادی بهتر عمل می نماید.

---

بیمارستان همیشه مکانی نیست که بیماران در آن بهبود یابند بلکه گاهی بدلیل عدم کنترل موثر عوامل بیماریزا بروز یا تشدید عفونت ها یا بیماری ها در بیماران می گردد. این حالت که تحت عنوان عفونت های بیمارستانی نامیده می شود تقریبا تمام افراد بستری شده در بیمارستان ها را تهدید می کند. سوسری ها بدلیل رفتارهای زیستی خاص خود می توانند باعث بروز عفونت های بیمارستانی در بین بیماران بستری گردند. در این تحقیق به بررسی عفونت های بیمارستانی در بیمارستان های امام خمینی (ره) و شریعتی دانشگاه علوم پزشکی تهران جهت ارائه راه های کنترل پرداخته شده است. بدین منظور سوسری های جمع آوری شده پس از تشخیص و ثبت مشخصات محل جمع آوری، به آزمایشگاه منتقل گردید و در آنجا عمل جداسازی قارچ و باکتری طبق اهداف پیش بینی شده از سطوح خارجی بدن و دستگاه گوارش آنها صورت می گرفت. برای تعیین سطح حساسیت سوسری آلمانی، یک سری تست های حساسیت به حشره کش های متداول در بهداشت به دو روش تست های مرگ و میر و ضربه ای انجام شد. در این مطالعه جمعا 77 کلنی قارچ رشته ای، مخمری و مخمرمانند و آکتینوسیت از سطح خارجی بدن و 83 کلنی قارچ رشته ای و مخمری و مخمرمانند از دستگاه گوارش سوسری ها جداسازی و شناسایی گردید. از ارگانیسم های خطرناک جدا شده در این مطالعه می توان آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس فومیگاتوس را نام برد. مطالعه باکتری شناسی نشان داد که 100% سوسری های آلمانی مورد بررسی حامل فلور غنی میکروبی بودند. باکتری های غالب جدا شده از سوسری ها در این تحقیق عبارت بودند از: کلبسیلا، پسودوموناس، پروتئوس، سیتروباکتر، آنتروباکتر و اشرشیا. بررسی حساسیت آنتی بیوتیکی این میکروب ها نیز وجود انواع مقاوم باکتری های بیماریزا را به اثبات رساند. مقاومت دارویی در میکروب های جدا شده حاکی از آن بود که سوسری ها این آلودگی را از محیط بیمارستان کسب نموده اند. نتایج بدست آمده نشان می دهند که سوسری ها قادرند باکتری های بیماریزای دو یا چند مقاومتی بیمارستانی را بخوبی با خود حمل کنند. نتایج تست های مرگ و میر نسبت به حشره کش های مختلف نشان داد که سوسری های هردو بیمارستان نسبت به حشره کش پرمترین شدیدا مقاوم، به حشره کش آیکون متحمل و نسبت به سایر حشره کش های مورد تست حساس می باشند. براساس نتایج تست های ضربه ای، سوش های هردو بیمارستان شدیدا به پرمترین مقاوم، به دلتامترین متحمل، به آیکون متحمل و به سولفاک کاملا حساسند

---

در مطالعه حاضر که در آن بخشی از داده های مربوط به سرفه مزمن حاصل از دو پژوهش مقطعی توصیفی-تحلیلی "طرح ملی سلامت و بیماری" که در سال های 1370 و 1378 اجرا گردید مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، سعی گردیده است تا با تحلیل داده های پایه مربوط به سرفه مزمن، امکان ارائه تصویری از وضعیت موجود فراهم شده و با مقایسه اطلاعات دو نوبت طرح، روند تغییرات سنی مبتلایان به سرفه مزمن مشخص گردد. در این دو مطالعه که در آن 1/1000 خانوارهای کشور به روش خوشه ای مورد نمونه گیری قرار گرفتند، داده های مرتبط با سرفه مزمن بترتیب در سال 1370 از افراد دو تا 69 سال (44659 نفر) و در سال 1378 از افراد دو سال به بالا (55585 نفر) اخذ شدند. مقایسه نتایج دو طرح ملی سلامت و بیماری با فاصله زمانی 8 سال نشان داد که در کل کشور شیوع سرفه مزمن کاهش شدیدی یافته است؛ بطوریکه از 4.5% در سال 1370 به حدود یک سوم یعنی 1.8% در سال 1378 تقلیل یافته است. آنالیز کوهورت تولد نشان داد که بطورکلی با بالارفتن سن میزان شیوع سرفه مزمن افزایش می یابد اما در هریک از گروه های سنی نسبت افراد مبتلا به سرفه مزمن، پس از یک دوره 8 ساله، علیرغم مسن تر شدن بشدت کاهش یافته است. از سوی دیگر در کل شاهد افزایش شیوع سرفه مزمن در کوهورت های سنی بالاتری می باشیم. این روند معکوس در مطالعه مقطعی موید وجود یک اثر (Birth cohort) قوی است. نتیجه آنکه تاثیر سن بر روی سرفه مزمن در هردو سال 1370 و 1378 معنی دار و دارای روند فزاینده با افزایش سن می باشد، گرچه اثر آن در کوهورت های سنی بالای 25 سال مشهودتر است.

---

انتظار می رود بیماری ایسکمی قلبی عامل حدود 40% مرگها و در راس 15 علت بار جهانی بیماری ها در سال 2020 باشد. آنژین صدری ناپایدار یکی از خطرناکترین حالات ایسکمی قلبی است. باتوجه به رابطه میان سبک زندگی و این بیماری، تعدیل سبک زندگی عامل مهمی در بهبود پیش آگهی آن است. آموزش بهداشت باید ضمن ارائه آگاهی لازم درباره عوامل خطر قابل تغییر، نگرش بیماران را به نحوی تغییر دهد که رفتارهای ارتقا دهنده سلامتی را در پیش گیرند. آگاهی از میزان اطلاعات و وضعیت نگرش و سبک زندگی بیماران برای برنامه ریزی آموزش بهداشتی در این زمینه ضروری است. این مطالعه به روش توصیفی برای بررسی میزان آگاهی، وضعیت نگرش و سبک زندگی این بیماران در دو بیمارستان اصلی دانشگاهی شهر مشهد بر روی 180 بیمار با استفاده از Sequential sampling انجام شده است. شرکت کنندگان به 82 سوال پرسشنامه پاسخ دادند. یافته ها بر پایین بودن سطح کلی آگاهی درباره نقش قلب، علل بیماری، درمان ها، اجزاء تبعیت از پزشک و رفتارهای زیان بار و مشدد درد قلبی دلالت دارند. در این میان 80% افراد از استرس بعنوان عامل خطر بیماری قلبی نام می برند. نگرش افراد در زمینه درک شدت بیماری و حساسیت فردی برای ابتلا مجدد و میزان کنترل شخصی بر سلامتی نسبتا پایین است. موانع مهم انجام رفتار بهداشتی، فقدان کلاس های آموزشی، غیرقابل تحمل بودن هزینه خدمات درمانی و موانع خانوادگی می باشد. این پژوهش، لزوم آموزش به بیمار توسط کارکنان مراقبت های بهداشتی، توجه پزشکان به باورهای بیماران خود و ارائه توصیه های دقیق و برنامه ریزی شده به ایشان را مورد تاکید قرار می دهد.

---

باتوجه به اینکه انتخاب و حفظ رفتارهای تغذیه ای سالم، یکی از عوامل مهم در پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی می باشد، این پژوهش بمنظور بررسی عوامل خطر تغذیه ای و ارتباط آنها با بیماری ایسکمی قلبی انجام شد. مطالعات بصورت مورد-شاهدی، در پاییز 1382 و در مرکز قلب تهران و بیمارستان قلب شهید رجایی تهران انجام گردید. تعداد 100 نفر بیمار ایسکمی قلبی و 100 نفر از افراد سالم، به تایید متخصص قلب بعنوان شاهد وارد مطالعه شدند. اطلاعات تغذیه ای از طریق پرسشنامه تکرر مواد غذایی گردآوری شد و برخی عوامل خطرساز مهم مثل فشار خون، هایپرلیپیدمی (چربی خون بالا)، دیابت، شاخص توده بدنی و فعالیت فیزیکی نیز بررسی شدند. بیماری ایسکمی قلب با مصرف چربی، روغن های جامد و هیدروژنه رابطه مستقیم و با مصرف میوه و سبزی رابطه معکوس داشت (P<0.001) عوامل خطر تغذیه ای در گروه بیماران مصرف کم ماهی و استفاده زیاد از غذاهای سرخ شده بود، که بترتیب خطر بیماری را 13.96 و 54.65 بار افزایش می دادند. داشتن رژیم غذایی پرچرب و کم فیبر در گروه بیماران، خطر بیماری قلبی را در حدود 20 برابر افزایش داد. عوامل خطر تغذیه ای عمده در این مطالعه عبارت بودند از: مصرف کم میوه، سبزی و ماهی و مصرف کمتر روغن های مایع، درحالیکه روغن های هیدروژنه که حاوی اسیدهای چرب نامطلوبند، منبع اصلی چربی در رژیم غذایی بیماران بودند. بنابراین اجرای برنامه های آموزشی جامعه محور برای ارتقای تغذیه سالم و بهداشتی ضروری بنظر می رسد.

---

آگاهی از اطلاعات مربوط به مرگ و میر در بیمارستان ها بعنوان یک شاخص کیفیت درمان از اهمیت بسزایی برخوردار است. مرگ بعنوان یک حادثه غیر تکراری پس از هر عمل جراحی ممکن است روی دهد. این مساله از چند جهت می تواند برای جراحان مفید واقع شود. جراح می تواند خطر واقعی را برای بیماران خود برآورد نماید، خط مشی های لازم برای محدود کردن یا کاهش این حوادث طراحی و به مرحله اجرا درآورد و در نهایت ارزیابی موارد مرگ می تواند گامی در بهبود عملکرد اعمال جراحی یا مراقبت های پس از آن تلقی گردد. در این بررسی گذشته نگر موارد مرگ در بیمارانی که طی سال های 1377 لغایت 1380 در بیمارستان امام خمینی تهران در بخش های جراحی عمومی تحت عمل جراحی قرار گرفتند بررسی شد. اطلاعات بیماران شامل نوع عمل جراحی، طول مدت بستری، تابلوی فوت و نوع عمل جراحی منجر به فوت از پرونده بیماران استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در مجموع 13282 بیمار در بخش های جراحی عمومی و اورژانس تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند که 210 نفر (1.58%) از آنها فوت کرده بودند. بیشترین موارد مرگ در سال 1377 برابر با 2.09% بوده است و در طی دو سال 1379 و 1380 این مقدار کاهش یافته و به 1.44% رسیده است. از بین موارد مورد بررسی، 121 نفر (57.6%) بدلیل مشکلاتی بغیر از تروما و 74 نفر (35.2%) بدلیل بدخیمی و بقیه بیماران نیز بدلیل تروما فوت شده بودند. این مطالعه نشان داد که علیرغم افزایش موارد مرگ در بخش های جراحی در سطح جهانی این میزان در بیمارستان امام خمینی تهران طی سال های بررسی کاهش نسبی داشته است. از سوی دیگر موارد فوت در مقایسه با سایر مطالعات نسبتا اندک بوده است. با این وجود بدلیل تفاوت در تعریف مرگ پس از عمل جراحی در مطالعات انجام شده قبلی، اعتبار مقایسه ها مورد سوال می باشد.

---

بدون شک موفقیت هر سازمانی در گرو وجود یک نظام ارزشیابی و نظارت کارآمد و با کفایت است. در واقع ارزشیابی یکی از مهمترین عناصر فرآیند مدیریتی را تشکیل می دهد و فقدان یک سازوکار ارزشیابی موثر در یک بیمارستان، به لحاظ اهمیت بالای این سازمان، نه تنها به افزایش هزینه های درمانی خواهد انجامید، بلکه بخاطر غفلت در ارائه صحیح مراقبت، سلامت کل جامعه را نیز به مخاطره خواهد انداخت. لذا با عنایت به اهمیت فرایند ارزشیابی و تاثیر آن در بهبود عملکرد بیمارستان، پژوهش حاضر به بررسی سطح ادراک و انتظار مدیران و هیات تصمیم گیری بیمارستان های استان همدان از نظر ارزشیابی بیمارستان ها و تعیین شکاف موجود پرداخته است. مشخصات پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی (Applied) بوده که به روش مقطعی (Cross-sectional) انجام گرفته است. جامعه آماری آن شامل روسا، مدیران و اعضای هیات تصمیم گیری بیمارستان ها می باشد. حجم نمونه برابر با کل جامعه پژوهش به تعداد 200 نفر است که به روش سرشماری (Census) تعیین شده است. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها: مهمترین یافته های این پژوهش عبارتند از: طبق نظر مدیران و هیات تصمیم گیری در نظام فعلی ارزشیابی بیمارستان ها بیشترین توجه به مولفه «ارزش های متعالی و ضوابط» صورت گرفته است (یعنی بیشترین میانگین امتیاز ادراک (3.63) گروه مورد پژوهش از مولفه های نظام ارزشیابی به این مولفه مربوط بوده است). درحالیکه به نظر این گروه در یک نظام ارزشیابی مطلوب بیشترین توجه باید به مولفه «رضایت بیماران» معطوف گردد (یعنی بیشترین میانگین امتیاز انتظار گروه مورد پژوهش از مولفه ها برابر با 4.48 و به این مولفه مربوط بوده است). تمام تفاوت های بین ادراک و انتظار گروه مورد پژوهش از مولفه های مورد بررسی نظام ارزشیابی معنی دار (P<0.001) بوده است. بیشترین درصد شکاف بین ادراک و انتظار گروه از مولفه های ارزشیابی به مولفه «رضایت کارکنان» در حدود 56% و کمترین درصد به مولفه «ارزش ها و ضوابط» در حدود 11.6%، مربوط بوده است.

---

زمینه و هدف: با توجه به افزایش روزافزون هزینه های بهداشتی و درمانی، مساله بهره وری و استفاده بهینه از منابع موجود، امروزه پدیده مشتری گرایی بیش از پیش مهم جلوه می کند. یکی از روشهای ارزشیابی عملکرد و کیفیت خدمات بیمارستانی، ارزیابی رضایتمندی مشتریان یا بیماران بستری به عنوان استفاده کنندگان اصلی خدمات است که از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. این مطالعه به صورت مقطعی، توصیفی.و تحلیلی است وبا هدف تعیین عوامل موثر بر رضایت بیماران انجام شده است.

روش کار: جامعه پژوهشی تعداد 400 بیمار بستری است که به طور تصادفی انتخاب شده و به هنگام ترخیص در مصاحبه شرکت نموده اند. در این مطالعه، با استفاده از آنالیزهای تک متغیره که تاثیر یک عامل را بر میزان رضایتمندی بیماران، مورد مطالعه قرار میدهد، به بررسی عوامل موثر بر رضایتمندی بیماران پرداخته شد.

نتایج: نتایج نشان داد که از بین 13 متغیر مورد پژوهش، 9 متغیر مهم (سن، تحصیلات، تاهل، شغل، بیمارستانهای مختلف، نوع بیمارستان(تخصصی، غیر تخصصی)، بخش بستری، هزینه پرداختی و شیوه پرداخت)، ارتباط آماری معنی داری با رضایتمندی بیماران دارند که پس از انجام رگرسیون لجستیک گام به گام، مشخص گردید که 5 متغیر (تاهل، تحصیلات، نوع بیمارستان، بخش بستری و هزینه پرداختی)، تاثیر قویتری بر رضایت بیمار دارند.

نتیجه گیری: استفاده از یافته های پژوهشی در جهت شناخت ضعف ها و نارسایی های موجود و اتخاذ تصمیم مناسب جهت بهینه سازی خدمات بیمارستانی و در نهایت جلب رضایت مشتریان به مدیران ارشد نظام سلامت و مسولین بیمارستانها توصیه می گردد.

---

زمینه و هدف: وظیفه هدایت و رهبری کارکنان بیمارستان توسط روسا و مدیران، از وظایف کلیدی و مهم مدیریت به حساب می آید. هر مدیری در تعامل با کارکنان، به شیوه ای رفتار می کند که ممکن است با شیوه مدیر دیگر تفاوتهایی داشته باشد. به این نوع الگوهای رفتاری پایداری که مدیران هنگام کار کردن با دیگران آنها را به کار می برند "سبک رهبری" می گویند. هدف اصلی از انجام این پژوهش، بررسی سبک های رهبری مدیران و روسای بیمارستانها می باشد و بررسی این موضوع که آیا مشخصات فردی روسا و مدیران و پرسنل بیمارستانها تاثیری بر نظر آنان در خصوص سبکهای رهبری اعمال شده در بیمارستانها دارد یا نه.

روش کار: این مطالعه، از نوع مطالعات مقطعی است که دارای دو بخش توصیفی و تحلیلی می باشد و در سال 1382 انجام شده است. جامعه پژوهشی، مدیران، روسا و کارکنان بیمارستانهای استان قم هستند که کلیه روسا و مدیران و 385 نفر از کارکنان، به عنوان نمونه انتخاب گردیدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. پرسشنامه های این پژوهش، بر اساس سبک های رهبری لیکرت تنظیم شده و سبک های رهبری را به چهار دسته: استبدادی- استثماری، استبدادی- خیرخواهانه، مشاوره ای و مشارکتی تقسیم می کند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از آزمون های آماری t تست، آنالیز واریانس یکطرفه، ضریب همبستگی پیرسون و ضریب همبستگی اسپیرمن در نرم افزار SPSS استفاده شده است.

نتایج: سبک های رهبری روسا و مدیران بیمارستانها، بر اساس پاسخهای خودشان مشاوره ای است، ولی از نظر کارکنان، مدیران و روسا سبک استبدادی- خیر خواهانه را در تعامل با کارکنان اعمال می دارند. به عبارت دیگر، از دیدگاه کارکنان، روسا و مدیران در اداره بیمارستان نسبت به آنچه که خود معتقدند مشارکت کمتری با کارکنان به عمل می آورند. بین هیچ یک از مشخصات فردی روسا و مدیران شامل سن، جنس، نوع استخدام، میزان تحصیلات، رشته تحصیلی و مدت اشتغال تحت عنوان ریاست یا مدیریت بیمارستان و سبک رهبری آنان ارتباط آماری معنی داری مشاهده نگردید. (P>0.05). بین مشخصات فردی کارکنان که شامل سن، جنس، تاهل، میزان تحصیلات، رشته تحصیلی و سابقه خدمت آنان می باشد و نظر آنان در مورد سبک رهبری روسا و مدیران، ارتباط آماری معنی داری وجود دارد (جنس P=0.0001) (سن P=0.0007) (وضعیت تاهل P=0.0001) (میزان تحصیلات P=0.001) (رشته تحصیلی P=0.0001) (سابقه خدمت P=0.009)

نتیجه گیری: مشخصات فردی روسا و مدیران بیمارستانها روی سبک رهبری آنان تاثیری ندارد امام مشخصات فردی کارکنان روی نظرشان در خصوص سبک های رهبری مسولین بیمارستان تاثیر دارد

---

زمینه و هدف: این مطالعه، با هدف سنجش میزان پذیرش و بستری غیر مقتضی بیماران (Patient Stay IPS: Inappropriateness) و نیز علل مرتبط با اقامت غیر مقتضی آنان در دوره زمانی اردیبهشت، خرداد، تیر 1383 انجام شده است. بدین منظور از پروتکل ارزیابی مناسبت (AEP: Appropriateness Evaluation protocol) استفاده گردید.
روش کار: بررسی پذیرش ها، در یک مطالعه مقطعی برای 258 بیمار در بیمارستان های دکتر شریعتی و امام خمینی بر اساس جدول شماره 1 پروتکل انجام گرفت. روزها اقامت بیماران یاد شده معادل 1732 روز بستری، در یک مطالعه آینده نگر بر اساس جدول شماره 2 پروتکل ارزیابی شد.
نتایج: نتایج نشان داد که به طور کلی، 22.8 درصد پذیرش ها غیر مقتضی بوده است و نیز روزهای اقامت در بیماران با پذیرش غیر مقتضی به طور معناداری کوتاه تر از بیماران با پذیرش مقتضی می باشد و این میزان در بخشهای مختلف بیمارستان نیز به طور معناداری با یکدیگر تفاوت داشت. یافته ها هم چنین حکایت از آن داشت که 8.6% روزهای بستری، غیر مقتضی می باشد. مهمترین علت اقامت غیر مقتضی، مربوط به تعلل در فرایند ترخیص بیمار ناشی از مشکلات مرتبط با تسویه حساب و بیمه درمانی وی بود.
نتیجه گیری: درصد قابل توجهی از پذیرش های بیمارستانی، غیر مقتضی می باشد که علت آن را می توان در ضعف نظام بهداشت و درمان در سطوح پایین تر و پیگیری جواب آزمایشات تشخیصی دانست. اقامت غیر مقتضی بیمار در بیمارستان نیز یکی از ضعف های همه نظام های بهداشتی و درمانی می باشد که با اتخاذ تدابیری خاص، قابل اصلاح و یا تعدیل می باشد. ارتقا کیفیت فرآیندهای داخلی بیمارستانی به طور مثال: اصلاح فرایند ترخیص بیمار، اصلاح کل نظام بهداشت و درمان در سطوح مختلف و نیز اصلاح نظام بیمه از جمله راهکارهای پیشنهادی می باشد.

---

زمینه و هدف: امروزه در اغلب کشورها، بهداشت جامعه و چگونگی ارایه مراقبت های بهداشتی یک مساله اساسی به شمار می رود. بیمارستان مهمترین نهاد در زمینه ارایه خدمات بهداشتی و درمانی می باشد که نیازمند نیروی انسانی ماهر، تجهیزات ضروری و تسهیلات مناسب می باشد. اورژانس و بخش فوریت های پزشکی که وظیفه امداد رسانی و درمان سریع کلیه بیماران اورژانسی، مصدومان سوانح را بر عهده دارد، یکی از ارکان ضروری و اجتناب ناپذیر بیمارستان ها به حساب می آید. این مطالعه بررسی وضعیت ساختار، فرایندها و فعالیت های بخش اورژانس بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشد. در این مطالعه ساختار عبارتست از مدیریت، نیروی انسانی، فضا، تسهیلات و تجهیزات، فرایندها شامل فرایندهای آموزشی بخش اورژانس و دستورالعمل های مختلف موجود در آن و فعالیت ها نیز شامل مجموعه وظایف بخش های اورژانس، در قبال پذیرش بیماران، انجام تریاژ و .. می باشد.

روش کار: این مطالعه به صورت مقطعی (Cross-sectional) انجام گرفته است. در بخش توصیفی به بررسی مشخصات دموگرافیک سرپرستاران اورژانس و در بخش تحلیلی به بررسی رابطه بین متغیرهای وابسته با یکدیگر و همچنین رابطه متغیرهای مستقل با متغیرهای وابسته پرداخته است. جامعه آماری شامل بخش اورژانس بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران و حجم نمونه نیز تعداد 12 بیمارستان می باشد. داده ها از طریق مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه، مصاحبه با سرپرستاران بخش های اورژانس و نیز براساس دفاتر و اسناد موجود جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده است.

نتایج: اکثر بخش های اورژانس بیمارستان ها از نظر شاخص مدیریت، فعالیت، فضا، تسهیلات و تجهیزات در وضعیت مطلوب و از نظر شاخص نیروی انسانی، فرایندهای آموزشی و دستورالعمل ها در وضعیت نامطلوب بسر می برند.

نتیجه گیری: بین مدیریت بخش اورژانس و شاخص فضا تسهیلات و تجهیزات رابطه مستقیم و معنادار از لحاظ آماری وجود دارد (p<0.05) و با بهبود مدیریت بخش اورژانس، در شاخص فضا، تسهیلات و تجهیزات نیز بهبود دیده می شود. همچنین بین نیروی انسانی بخش اورژانس و شاخص فعالیت ها نیز رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد (p<0.05)، بدین معنا که با بهبود شاخص نیروی انسانی در بخش های اورژانس، عملکرد این بخش ها نیز بهبود می یابد.

---

زمینه و هدف: ظهور مجدد برخی از بیماری های عفونی گذشته و پیدایش بیماری های عفونی جدید توجه ویژه سامانه های بهداشتی را به مسایل مربوط به بیماری های عفونی معطوف ساخته است. هدف از انجام این پژوهش ارایه روشی آماری برای مدل یابی بروز بیماری های عفونی، بر اساس رویکرد بیزی است.

روش کار: از آنجا که بیماری های عفونی عمدتا در یکی از دو فاز اپیدمی و یا غیراپیدمی قرار دارند، به نظر می رسد مدل سازی بروز این بیماری ها با استفاده از توابع توزیع آمیخته (Mixed distributions) در مقایسه با مدل های متکی بر برازش یک تابع توزیع واحد، دارای ارجحیت باشد. در این پژوهش مدل های مارکف پنهان (Hidden Markov Models) که ابزاری مناسب برای کار با توزیع های آمیخته است برای تعیین مدل آبیاری بیماری های عفونی تشریح شده و برای برآورد پارامترهای مدل از رویکرد بیزی (Bayesian approach) استفاده شده است. سپس روش آماری ارایه شده بر روی داده های میزان بروز ماهیانه بیماری مالاریا به کار گرفته شده تا قابلیت عمل این روش در کار با داده های واقعی مورد آزمایش قرار داده شود.

نتایج: مجموع مجذور مربعات خطای مدل برازش شده برای میزان های بروز ماهیانه بیماری مالاریا 190.59 و مربع ضریب همبستگی پیرسن بین مقادیر مشاهده شده و مقادیر حاصل از مدل 0.84 به دست آمده است. مقادیر این دو معیار موید آن است که مدل مارکف پنهان به همراه معادله رگرسیون دوره ای برای مدل سازی میزان بروز ماهیانه بیماری مالاریا دارای نیکویی برازش (Goodness of fit) مناسبی است.

نتیجه گیری: روش آماری مدل های مارکف پنهان از کارآیی لازم برای مدل یابی بروز بیماری های عفونی برخوردار است.

---

زمینه هدف: در مطالعه حاضر روند تغییرات سن اولین ازدواج با استفاده از اطلاعات مربوط به طرح ملی سلامت و بیماری در ایران، بر مبنای روش براس (Brass) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

روش کار: طرح سلامت و بیماری در سال 1378 در کل کشور به اجرا گذاشته شد که در آن یک هزارم جمعیت ایران بصورت نمونه گیری خوشه ای که هر خوشه شامل 8 خانوار بود تحت مطالعه قرار گرفتند. نمونه مورد مطالعه در کل کشور حدود 16000 زن 49-15 ساله است که در استان تهران شامل 3026 زن می باشد. صفات مورد بررسی در مطالعه حاضر برای این افراد عبارتست از: سن فعلی، وضعیت تاهل، سن اولین ازدواج و منطقه سکونت (شهری و روستایی). میانگین سن اولین ازدواج زنان شوهردار در کل کشور 17.8 با انحراف معیار 3.7 سال و در استان تهران 18.2 با انحراف معیار 3.7 بدست آمد.

نتایج: برازش روش براس روی داده های فوق نشان می دهد که نسبت ازدواج کرده در کلیه گروه های سنی بخصوص در گروه سنی 19-15 ساله روندی کاملا نزولی داشته است.

نتیجه گیری: این یافته حاکی است که سن ازدواج در کل کشور و همچنین در استان تهران افزایش یافته است.

---

زمینه و هدف: سرطان پستان امروزه بعنوان یک معضل اجتماعی در تمام جوامع در حال افزایش است. میزان بقای فراغت از بیماری در این بیماران علاوه بر ارزشیابی شاخص‌های پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان پستان در کشور، می‌تواند تأثیر درمان و پیامد بیماری را نیز پیشگویی نماید. به این منظور مطالعه‌ای جهت بررسی 5 ساله میزان بقای فراغت از بیماری در مبتلایان به سرطان پستان انجام شد.

روش کار: 403 بیمار مبتلا به سرطان پستان که جهت دریافت Neo-adjavant therapy به مرکز رادیوتراپی- شیمی‌درمانی بیمارستان شهید رجایی بابلسر مراجعه نمودند، وارد مطالعه شدند و از نظر اولین زمان عود در طی 5 سال تحت بررسی قرار گرفتند. متغیرهای مورد نظر توسط پرسشنامه ثبت گردید و آنالیز آماری با استفاده از آنالیز بقا به روش غیر پارامتری کپلن مایرو مدل رگرسیونی کاکس انجام شد.

نتایج: میانه زمان عود موضعی 16 ماه و میانه زمان متاستاز 22 ماه بود. شایعترین محل متاستازها به استخوانها (6/46%) با ارحجیت به ستون مهره بخصوص مهره‌های کمری بودند. میانه زمان بقای فراغت از بیماری 36ماه بود. میزان کلی فراغت از بیماری در سال پنجم 45% بود. این میزان در مرحله اول بیماری 85% ودر مرحله چهارم 5% بود. سن کمتر از 35 سال، مرحله بیماری، وضعیت درگیری غدد لنفاوی بعنوان عوامل پیشگویی کننده مستقل در زمان اولین عود بیماری بودند.

نتیجه‌گیری: نتایج این بررسی در مقایسه با کشورهای اروپایی و آمریکایی میزان پایین‌تری از بقای فراغت از بیماری را نشان داد. این امر در ارتباط با مرحله پیشرفته‌تر بیماری و نیز سن کمتر بیمار در زمان تشخیص می‌باشد. یافته‌های حاضر براهمیت بیش از پیش برنامه‌ریزی در جهت تشخیص زودرس و درمان مناسب این بیماری تأکید می‌نماید.

---

زمینه و هدف: بیمارستان یکی از ارکان نظام بهداشت و درمان هرکشور است که وظیفه تولید سلامت را بر عهده دارد. در عین حال تولید سلامت و ارائه خدمات بهداشتی مطلوب در بیمارستان منوط به داشتن محیطی سالم ، بهداشتی و ایمن  می باشد . از اینرو پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت بهداشت محیط بیمارستانهای استان قم در سال 1384 انجام شده است

روش کار: این پژوهش یک مطالعه توصیفی -  تحلیلی و از نوع کاربردی است که به روش مقطعی  (Cross-sectional) در بیمارستانهای استان قم انجام شده است. داده های این پژوهش با استفاده از یک فرم خودساخته دو قسمتی و به روش مصاحبه و مشاهده مستندات گردآوری شده است. قسمت اول فرم شامل 45 سئوال در زمینه مشخصات دموگرافیک بیمارستان و مدیران و  قسمت دوم شامل 363 سوال در زمینه وضعیت بهداشت محیط محوطه عمومی و بخشهای تشخیصی، درمانی و پشتیبانی از نقطه نظرشاخصهای بهداشت محیط بیمارستان اعم از بهداشت آب ، فاضلاب،زباله ، بهداشت محیط ساختمان بیمارستان، پرتو ها، نور ،سر و صدا، تهویه، سیستم اطفای حریق و مبارزه با حشرات و جوندگان می باشد که پس از سنجش روایی و پایایی آن در کلیه بیمارستان های قم تکمیل شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از برنامه نرم افزاری SPSS و برای آزمونهای آماری از تستهای  Mann-Whitney و Kruskal-Wallis و ضریب همبستگی Spearman استفاده شده است.

نتایج: نتایج این مطالعه نشان داد که وضعیت بهداشت محیط در2بخش( 25 %)ازبخشهای رادیولوژی ، آشپزخانه و رختشویخانه بیمارستان های مورد مطالعه نامطلوب بوده و در یک بخش( 5/12%) از بخش های آزمایشگاهها و استریلیزاسیون مرکزی(CSR)  ،2 بخش ( 25%) از بخش های اورژانس،4بخش (50%) از بخش های مراقبت های ویژه و 5 بخش(71 %)از بخش اتاق های عمل و ریکاوری مطلوب و در بقیه بخش ها وضعیت بهداشت محیط در حد متوسط بوده است. بطور کلی میزان رعایت وضعیت بهداشت محیط در بیمارستانهای مورد مطالعه 05/72% و در حد متوسط قرارداشته است.نتایج تحلیلی این پژوهش نشان می دهد که وضعیت بهداشت محیط در بیمارستان های غیر دو لتی، غیر آموزشی و عمومی بهتر از بیمارستان های دولتی ، آموزشی و تخصصی است. در عین حال با افزایش تعداد تخت فعال بیمارستان ها و سابقه کار مدیران وضعیت بهداشت محیط بیمارستان ها مطلوب تر و با افزایش سن مدیران و افزایش قدمت بیمارستان ها وضعیت بهداشت محیط بیمارستان ها نا مطلوب تر شده است.

نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش وضعیت بهداشت محیط در بیمارستانهای استان قم متوسط ارزیابی شده است . این بدان مفهوم است که اگرچه وضعیت بهداشت محیط در بیمارستانها ی مورد مطالعه متوسط است اما با توجه به ضرورت رعایت استانداردهای بهداشتی در بیمارستان ها تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله قابل توجهی وجود دارد.

---

زمینه و هدف : با توجه به زلزله خیز بودن کشور و انتظار گسترده مبنی بر آمادگی بیمارستانها برای مقابله با آن ، وجود برنامه مقابله با حوادث غیر مترقبه ، ضروری است. هدف این مطالعه بررسی میزان آمادگی بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران نسبت به خطر زلزله در سال ١٣٨6 بود.
روش کار : پژوهش حاضر مقطعی، توصیفی‐تحلیلی است. جامعه پژوهش 21 بیمارستان دولتی و خصوصی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران می باشدکه به صورت تصادفی ساده انتخاب شده اند. برای جمع آوری داده ها از چک لیست ، پرسشنامه ، مصاحبه و مشاهده و برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و آزمون آماری دقیق فیشر استفاده شد.
نتایج : یافته ها نشان داد 6/28 % ، 9/61 % و 5/9 % از بیمارستان های مورد مطالعه به ترتیب در سطح ضعیف ، متوسط و خوب آمادگی قرار دارند. نتایج نشان داد سطح آمادگی بیمارستان ها در حیطه برنامه ریزی ایمنی تجهیزات و مواد خطرناک با تخصصی شدن آنها افزایش می یابد و این ارتباط از نظر آماری معنادار است.(038/0 = p ) نتایج حاکی است بین سطح آمادگی بیمارستان ها درحیطه برنامه ریزی کاهش خطرات ساختمانی و دوره آموزشی مدیریت بحران ارتباط وجود دارد و این ارتباط از نظر آماری معنادار است(034/0 = p ).
نتیجه گیری : برگزاری برنامه های آموزشی در میزان آمادگی بیمارستانها بسیار مؤثر می باشد.

---

زمینه و هدف: آمبلیوپی چشم از مهمترین علت های کم بینایی و نابینایی است. برآورد شده است که بیش از یک میلیون نفر در کشور دچار عوارض ناشی از تنبلی چشم هستند. درمطالعه مقدماتی انجام شده در شهرستان شاهرود جهت بررسی اعتبار آزمون غربالگری رایج در مهدهای کودک نشان داده است که حساسیت غربالگری رایج، که معاینات مقدماتی آن توسط مربیان آموزش دیده مهدها انجام می شود، بسیار پایین است. در این مطالعه درصد پیدا کردن هزینه شناسایی هر بیمار در غربالگری رایج و غربالگری جایگزین (استفاده از اپتومتریستها بجای مربیان آموزش دیده مهدها) هستیم.
روش کار: این مطالعه از نوع هزینه- اثربخشی است و هدف اصلی برآورد هزینه های وارد بر شناسایی هر بیمار در روش معمول غربالگری تنبلی چشم در مهد کودکها وغربالگری به شیوه استفاده از اپتومتریستها و مقایسه آنها بوده است. در واقع بجای مربیان آموزش دیده مهدها، از اپتومتریستها در معاینات مقدماتی استفاده شده است. بررسی هزینه شناسایی هر بیمار در صورت استفاده از معیارهای متفاوت معاینات در غربالگری از اهداف دیگر طرح است.
نتایج: هزینه شناسایی هر بیمار در روش اپتومتریستها و با معیار اصلی معاینات غربالگری (حدت بینایی 10/7 یا کمتر یا انحراف ظاهری در یک یا دو چشم)، نصف روش معمول غربالگری است. معیارهای حدت بینایی 10/7 یاکمتر- حدت بینایی 10/8 یا کمتر، بطور یکسان کمترین هزینه و معیار حدت بینایی 10/7 یا کمتر یا 120TNO≥ (دید بعد)، بیشترین هزینه را داشت. هر معیاری که توسط اپتومتریست انجام می شود، هزینه (شناسایی هر بیمار) کمتری نسبت به روش مقابل داشت. هزینه های قابل اجتناب در شناسایی هر بیمار در صورت جایگزینی روش، از 250000 ریال در شیوع 4/7% تا 1185000 ریال در شیوع 4/1% متغیر است. روش بکارگیری اپتومتریستها در شیوعهای پایین تر از 5/3% بسیار به صرفه تر از شیوعهای بالاتر از آن است. ویژگی معیارهای متفاوت معاینات تاثیر قابل ملاحظه تری نسبت به حساسیت آنها روی هزینه شناسایی هر بیمار داشت. در بررسی تاثیر شیوع بیماری روی این نسبت مشخص شد که با کاهش شیوع ، هزینه شناسایی هربیمار در هر دو روش افزایش می یابد ولی این افزایش در روش معمول بسیار بیشتر از روش مقابل است.
نتیجه گیری: روش بکارگیری اپتومتریستها برای شناسایی هر بیمار، نصف هزینه برای روش معمول را صرف میکند. در مناطق دارای شیوع کم بیماری این تفاوتها بیشتر چشمگیر و به نفع روش اپتومتریستها خواهد بود.