فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

  زمینه و هدف: غنی­شدگی فلزات سنگین در خاک سطحی اکوسیستم شهری می­تواند سبب ایجاد خطر اکولوژیک شود. در این پژوهش، بررسی مقدماتی به منظور ارزیابی پتانسیل خطر اکولوژیک آلودگی سرب و کادمیوم در خاک بوستان ­ های شهری اسدآباد انجام شده است.

  روش کار: نمونه ­ های خاک از بوستان­های شهری اسدآباد برداشت شد و غلظت فلزات سنگین با استفاده از روش جذب اتمی تعیین شد. همچنین بر اساس غلظت کادمیوم و سرب، فاکتور آلودگی( CF )، درجه آلودگی( C_deg ) و وضعیت پتانسیل خطر اکولوژیک ( RI ) خاک بوستان ­ های شهری محاسبه شد.

  نتایج: یافته­های اولیه نشان دادند که بوستان های شهری شهر اسدآباد دارای درجه آلودگی کم هستند. همچنین ارزیابی پتانسیل خطر اکولوژیک بالقوه ( RI ) نشان داد که میزان تجمعی فلزات سنگین خاک خطر اکولوژیک قابل توجهی ندارد. همچنین کادمیوم نسبت به سرب خطر اکولوژیک بیشتری را ایجاد می ­ کند.

  نتیجه گیری: این یافته­ها نشان می­دهد که با آن که خاک بوستان­های شهری ممکن است به سبب غنی­شدگی برخی فلزات سنگین آلوده باشند لیکن به طور کلی در حال حاضر خطر اکولوژیک آنها کم و ناچیز است . نتایج حاضر برای برنامه ریزی، ارزیابی خطر و تصمیم گیری توسط مدیران محیط زیستی این منطقه بسیار مناسب است.

---

زمینه و هدف: فلزات سنگین موجود در خاکهای سطحی شهرها ناشی از منابع مختلف (مانند ترافیک، انتشارات صنعتی و فرسایش ناشی از ساختمان ها) می­تواند از طریق تنفس، بلع وجذب پوستی در بدن انسان تجمع یافته و برای سلامتی خطرساز باشد. هدف از این پژوهش ارزیابی خطر اکولولوژیکی و بهداشتی برخی فلزات سنگین در خاک کنار جاده­ای تقاطع ­های شهراهواز (مدرس، چهارشیر، زرگان، بهبهانی، گلستان، آبادان، خرمشهر، سوسنگرد و اندیمشک) می باشد.
روش کار: در این مطالعه غلظت فلزات سنگین در خاکهای سطحی کنار جاده­ای تقاطع­های شهر اهواز دراوایل تابستان سال 1395 مورد بررسی گرفت. در این مطالعه، نمونه­برداری در هر تقاطع در فواصل مشخص 1، 10 و 30 متری در دو طرف جاده اصلی (هر تقاطع 6 نمونه) از خاک سطحی (عمق 0 تا 20 سانتی­متری) انجام شد که در مجموع 54 نمونه از تمام مناطق برداشت شد. نمونه­ها پس از انتقال به آزمایشگاه در آون در دمای 60 درجه سانتی­گراد خشک شدند. پس از هضم شدن با مخلوط اسیدی، غلظت فلزات سنگین روی، سرب، نیکل، مس، کروم، کادمیوم و آرسنیک به روش طیف­سنجی جرمی پلاسمایی جفت شده القایی (ICP-MS) اندازه­گیری شد. سطح آلودگی بر اساس خطر اکولوژیک و بهداشتی فلزات سنگین برآورد شد.
نتایج: میانگین غلظت فلزات روی، سرب، نیکل، مس، کروم، کادمیوم و آرسنیک به ترتیب 42/49±61/116، 91/166±02/284، 47/4±53/25، 75/87±63/220، 80/84±21/137، 23/3±44/3 و 08/3±65/8 میلی­گرم بر کیلوگرم بدست آمد. بررسی نسبت­های ایزوتوپی نشان داد، نشرهای ناشی از ترافیک خودروها و نشرهای صنعتی مهمترین منابع سرب در نمونه­های مورد مطالعه هستند. مقدار میانگین پتانسیل خطر اکولوژیکی (RI)، تقاطع­های اندیمشک، گلستان و سوسنگرد دارای خطر کم، تقاطع­های مدرس، بهبهانی و زرگان دارای خطر متوسط و تقاطع­های چهارشیر، آبادان و خرمشهر دارای خطر قابل توجه می باشند. خطر سرطان­زایی (CR) در کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر است. در هر دو گروه سنی، کروم بیشترین خطر سرطان­زایی را دارد.
نتیجه­گیری: نتایج بدست آمده نشان داد منبع آلودگی فلزات مورد مطالعه فعالیت­های انسانی­ از قبیل ترافیک جاده­ای و فعالیت­های صنعتی در منطقه مورد مطالعه است.