فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

در یک مطالعه توصیفی-تحلیلی (مقطعی)، پایش رشد 1642 کودک 5-0 سال در 94 روستای دارای خانه بهداشت تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی اسلامشهر، ری و قم مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه و با استفاده از پرونده خانوار جمع آوری شد. شاخص های وزن بایسته برای سن، جهت سنجش کم وزنی، وزن بایسته برای قد، جهت سنجش لاغری و قد بایسته برای سن جهت سنجش از رشد بازمانده با استفاده از معیار Z جهت بررسی وضعیت تغذیه کودکان بکار برده شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد 5.4% از کودکان دچار کم وزنی بودند (1.6%، 4.4% و 6.6% بترتیب در اسلامشهر، شهرستان ری و قم). همچنین 4.5% از کودکان دچار لاغری بودند (6.3%، 2.2% و 5% بترتیب در اسلامشهر، شهرستان ری و قم) و 24.4% از کودکان دچار از رشد بازماندگی بودند (11.5%، 19.1% و 28.6% بترتیب در اسلامشهر، شهرستان ری و قم). در مورد متغیرهای مستقل و میزان سوء تغذیه، بین کم وزنی با دفعاتی که منحنی رشد افت داشته (P=0.01)، دفعات ثابت ماندن منحنی رشد (P=0.003)، رتبه تولد (P=0.009)، مدت زمان تغذیه با شیر مادر (P=0.0005) و مدت زمان تغذیه انحصاری با شیر مادر (P=0.005) در کودکان تحت مطالعه در قم ارتباط معنی دار آماری وجود دارد.

---

باتوجه به اهمیت بررسی آلودگی های فلزی در مواد غذایی، بویژه در ماهی و فرآورده های آن بدلیل پدیده تجمع پذیری و بزرگنمایی زیستی و به عنوان شاخصی از آلودگی آبها، برخی از کنسروهای ماهی تون موجود در بازار بمنظور اندازه گیری فلزات سمی جمع آوری و آنالیز گردید. پس از آماده سازی و هضم 21 نمونه کنسرو ماهی، میزان جیوه و ارسنیک بوسیله سیستم تولید هیدرید، میزان سرب و کادمیم بوسیله سیستم کوره گرافیتی و میزان قلع بوسیله سیستم شعله و با استفاده از طیف سنجی جذب اتمی اندازه گیری شد. مقادیر آلودگی به فلزات سنگین برحسب 1- µgg در وزن تر بیان شده و عبارت است از میانگین جیوه 0.057±0.117 با دامنه تغییرات 0.253-0.043، میانگین ارسنیک 0.082±0.128 با دامنه تغییرات 0.202-0.036، میانگین کادمیم 0.019±0.022، با دامنه تغییرات 0.072-0.004، میانگین سرب 0.018±0.037 با دامنه تغییرات 0.073-0.016 و میزان قلع در نمونه ها غیرقابل شناسایی بود. مقادیر فلزات سمی در کنسروهای ماهی تون کمتر از حد مجاز اعلام شده توسط FAO/WHO می باشد اما به منظور ارزیابی دقیق تر خطر، می بایست سایر منابع دریافت نیز بررسی گردد.

---

سندرم حاد تنفسی شدید، بیماری عفونی نوپدیدی می باشد که به دنبال موارد اولیه از ایالت گوانگ دونگ چین، منجر به همه گیری جهانی بیماری شد. این بیماری از طریق مسافران، سریعا به سایر نقاط جهان گسترش یافت. در ابتدا عامل بیماری ناشناخته بود ولی باتوجه به گسترش سریع بیماری، یک عامل عفونی احتمالی برای آن در نظر گرفته شد که از قابلیت انتقال بالایی برخوردار بود. با اقدامات بعمل آمده توسط تیم مرکز کنترل و پیشگیری آمریکا (CDC) و سازمان بهداشت جهانی (WHO)، یک عامل ویروسی متعلق به گروه کروناویروس ها ولی با خصوصیات ژنتیکی کاملا متفاوت از سایر کروناویروس ها، از نمونه های بیماران مبتلا جدا شد. این ویروس جدید، در عرض چند هفته، تقریبا اکثر کشورها را فراگرفت و در عرض مدت کوتاهی در ماه های مارس و آوریل 2003 به اوج خود رسید. این اپیدمی، بار مالی فراوانی را برای کشورهای درگیر علی الخصوص کشورهای شرق آسیا به همراه داشت. سرانجام در ماه جولای، اپیدمی کنترل شد. ولی آیا این واقعا پایان یک همه گیری بود؟ پاسخ به این سوال بسیار مشکل است. باتوجه به اینکه این بیماری یک بیماری نوپدید می باشد و احتمال بروز مجدد بیماری وجود دارد، شناخت موارد مشکوک از نظر علائم کلینیکی و آزمایشگاهی، نحوه برخورد با این بیماران، نحوه انتقال بیماری، توصیه های لازم جهت کنترل این عفونت، توصیه های ضروری قبل از مسافرت به مناطق آلوده و نیز پس از بازگشت از این مناطق و گزارش موارد مشکوک در سیستم های بهداشتی بر همه پزشکان لازم است. در این مقاله مروری به بررسی اطلاعات موجود بدست آمده از منابع مختلف در مورد این بیماری نوپدید خواهیم پرداخت.

---

هدف از این مطالعه بررسی تاثیر واکسیناسیون هپاتیت B بر روی نتایج آزمایش آنتی ژنی سطح هپاتیت B در اهدا کنندگان خون می باشد. در این مطالعه، 18 داوطلب مصون نشده، (10 مرد و 8 زن) که میانگین سنی شان بین (58-21) سال بود، یک دز واکسن نوترکیب (Heberbiovac-HB) بمیزان 20µg بطور عضلانی دریافت نمودند. نمونه های خون کلیه داوطلبان قبل از تزریق اولین دز واکسن (روز صفر) و سپس در روزهای 1، 3، 5، 7 بعد از واکسیناسیون جمع آوری شد، سپس آزمایش آنتی ژن سطحی هپاتیت B بر روی نمونه های سرم داوطلبان توسط شش نوع کیت (بهرینگ، ارگانون، دیاسورین، اکیوپار، تری نیتی و رادیم) انجام شد. در این مطالعه 7 نفر (39%) از 18 داوطلب نتایج مثبت HBsAg را نشان دادند، بطوریکه تکرار آزمایش به روش Duplicate نیز آنرا تایید نمود. بیشترین موارد مثبت HBsAg در روز پنجم و هفتم با کیت تری نیتی حاصل شد. نتایج این بررسی نشان می دهد، افرادیکه به تازگی واکسن هپاتیت B دریافت می کنند، ممکن است آزمایش HBsAg شان مثبت شود. لذا توصیه می گردد، حداقل 7 روز از اهدای خون اجتناب نمایند

---

دانش آموزان درصد قابل توجهی از جمعیت را تشکیل می دهند که در سن رشد هستند و بعلت خصوصیات جسمانی، روانی و اجتماعی بسیار آسیب پذیرند. از کمبودهای تغذیه ای شایع در بین دانش آموزان کشور ما کمبود کلی مواد غذایی است که موجب تاخیر رشد کودکان می گردد. هدف این مطالعه تعیین وضعیت تغذیه دانش آموزان مدارس ابتدائی شهر بندرعباس به روش تن سنجی بود. نوع مطالعه مقطعی، حجم نمونه 1300 نفر، روش نمونه گیری خوشه ای و شاخص های مورد استفاده وزن برای سن، وزن برای قد و قد برای سن بود و پایین افتادن این شاخص ها کمتر از نقطه دو انحراف معیار استاندارد (2SD-) مرز سوء تغذیه درنظر گرفته شد. نتایج نشان داد که سوء تغذیه حاد در کل دانش آموزان 15.7%، سوء تغذیه مزمن یا از رشد بازماندگی 11.7% و میزان کم وزنی 12.2% است. بین وضعیت تغذیه دختران و پسران ارتباط معنی دار آماری وجود نداشت. میزان هرسه نوع سوء تغذیه با افزایش سن و پایه تحصیلی افزایش می یابد. دانش آموزانی که سابقه آموزش تغذیه داشتند، از وضعیت تغذیه بهتری برخوردار بودند. افزایش سطح آگاهی های تغذیه ای دانش آموزان، تشکیل پرونده بهداشتی و ثبت منحنی رشد و پیگیری آن بخصوص در سنین و مقاطع تحصیلی بالاتر و مداخلات تغذیه ای از قبیل طرح تغذیه رایگان دانش آموزان بمنظور کاهش سوء تغذیه توصیه می گردد.

---

امروزه چاقی یکی از مشکلات بهداشتی و تغذیه ای مردم دنیا است که بدلیل عوارض جبران ناپذیر آن به توجه بیشتری نیاز دارد. این مطالعه با هدف تعیین وضعیت چاقی در مادران روستایی شهرستان گرگان در پاییز سال 1382 به اجرا درآمده است. روش کار: مطالعه از نوع توصیفی-مقطعی و نمونه گیری از نوع ترکیبی (خوشه ای-تصادفی ساده) می باشد. تعداد 2854 نفر از مادران کودکان زیر 5 سال روستاهای شهرستان گرگان از 20 روستا انتخاب شدند. یک گروه 20 نفره محلی پس از آموزش های لازم، داده ها را با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و با ترازو وزن و نوارمتر قد، دور کمر و باسن را اندازه گیری کردند. زنان باردار از بررسی حذف شده و وضعیت اقتصادی براساس دارا بودن 10 قلم وسایل زندگی (ضعیف: کمتر از 3 قلم، متوسط: 6-4 قلم و خوب: 10-7 قلم) طبقه بندی شدند. در این مطالعه سه قومیت فارس (بومی)، ترکمن و سیستانی با یکدیگر مقایسه می شوند. میانگین سنی زنان 28.2 سال بوده و از نظر شاخص نمایه توده بدنی (29.9-25)، (39.9-30) و (40?) میزان افزایش وزن بترتیب 28.3%، 15.9% و 0.5% می باشد. شاخص (25

---

زمینه و هدف: این مطالعه به منظور ترجمه و اعتبار سنجی پرسشنامه WHOQOL-BREF برای اولین بار در ایران انجام گردید. ابزار اندازه گیری عمومی کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی، به دو صورت WHOQOL-100 و WHOQOL-BREF می باشد. نتایج حاصل از این دو پرسشنامه همخوانی رضایت بخشی را در مطالعات مختلف نشان داده اند. این پرسشنامه شامل چهار حیطه سلامت جسمانی، سلامت روان، روابط اجتماعی و سلامت محیط می باشد.

روش کار: برای اعتبار سنجی این ابزار 1167 نفر از مردم تهران به صورت تصادفی انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند. شرکت کنندگان براساس وجود یا عدم وجود بیماری مزمن یا غیر مزمن به ادعای خود به 4 گروه تقسیم گردیدند. پایایی پرسش نامه با استفاده از آلفای کرونباخ و همبستگی درون خوشه ای حاصل از آزمون مجدد سنجیده شد. روایی پرسش نامه با قابلیت تمایز این ابزار در گروه های سالم و بیمار با استفاده از رگرسیون خطی مورد ارزیابی واقع شد و جهت سنجش عوامل ساختاری پرسش نامه از ماتریس همبستگی سوالات با حیطه ها استفاده شد.

نتایج: میانگین سنی شرکت کنندگان (SD=13.2) 36.6 میانگین سال های تحصیل SD=8.8) 11.5) دست آمد. مقادیر همبستگی درون خوشه ای و آلفای کرونباخ در تمام حیطه ها بالای 0.7 بدست آمد ولی در حیطه روابط اجتماعی مقدار آلفای کرونباخ 0.55 بود، که می تواند به علت تعداد سوال کم در این حیطه یا سوالات حساس آن باشد. از طرفی در 83 درصد موارد، همبستگی هر سوال با حیطه اصلی خود از سایر حیطه ها بالاتر بود. امتیازهای گروه های سالم و بیمار در حیطه های مختلف اختلاف معنی دار داشتند.

نتیجه گیری: نتایج به دست آمده حاکی از روایی و پایایی و قابل قبول بودن عوامل ساختاری این ابزار در ایران در گروه های سالم و بیمار می باشد. به هر حال اعمال تغییر جزیی در حیطه رابطه اجتماعی براساس بحث گروهی با افراد صاحب نظر و در صورت پایدار بودن خصوصیت این دامنه در مطالعات بعدی قابل ارزیابی می باشد.

---

زمینه هدف: در مطالعه حاضر روند تغییرات سن اولین ازدواج با استفاده از اطلاعات مربوط به طرح ملی سلامت و بیماری در ایران، بر مبنای روش براس (Brass) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

روش کار: طرح سلامت و بیماری در سال 1378 در کل کشور به اجرا گذاشته شد که در آن یک هزارم جمعیت ایران بصورت نمونه گیری خوشه ای که هر خوشه شامل 8 خانوار بود تحت مطالعه قرار گرفتند. نمونه مورد مطالعه در کل کشور حدود 16000 زن 49-15 ساله است که در استان تهران شامل 3026 زن می باشد. صفات مورد بررسی در مطالعه حاضر برای این افراد عبارتست از: سن فعلی، وضعیت تاهل، سن اولین ازدواج و منطقه سکونت (شهری و روستایی). میانگین سن اولین ازدواج زنان شوهردار در کل کشور 17.8 با انحراف معیار 3.7 سال و در استان تهران 18.2 با انحراف معیار 3.7 بدست آمد.

نتایج: برازش روش براس روی داده های فوق نشان می دهد که نسبت ازدواج کرده در کلیه گروه های سنی بخصوص در گروه سنی 19-15 ساله روندی کاملا نزولی داشته است.

نتیجه گیری: این یافته حاکی است که سن ازدواج در کل کشور و همچنین در استان تهران افزایش یافته است.

---

زمینه و هدف : در این تحقیق باکتری های تجزیه کننده هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (PAH_S) از دریاچه مهارلو جداسازی و بهترین غلظت نمک برای تجزیه آن ها ، توسط باکتری های جدا شده بررسی گردید.

روش کار : در آزمایش های انجام شده از نفتالن و آنتراسن به عنوان تنها منبع کربن برای جداسازی باکتری های تجزیه کننده ترکیبات PAHs استفاده گردید. محیط کشت اصلی در این آزمایش ONR7a می باشد. باکتری های تجزیه کننده PAHs جدا شده ، به عنوان میکروارگانیسم منتخب برای بررسی اثر میزان نمک بر تجزیه این ترکیبات مورد استفاده قرار گرفت.

نتایج : سودوموناس تنها باکتری تجزیه کننده PAHs جدا شده از آب و رسوبات دریاچه می باشد. بیشترین تعداد باکتری های تجزیه کننده نفتالن و آنتراسن در ایستگاه رودخانه خشک ، بترتیب با میانگین 227 و 167 در هر میلی لیتر آب و 290 و 193 در هر گرم رسوب بدست آمد. میانگین تعداد باکتری های تجزیه کننده نفتالن و آنتراسن به ترتیب در ایستگاه رودخانه پل فسا 107 و 73 درهر میلی لیتر آب و 157 و 127 در هر گرم رسوب ، در ایستگاه رودخانه نظر آباد 27 و 17 در هر میلی لیترآب و 43 و 20 در هر گرم رسوب ، در ایستگاه وسط دریاچه 63 و 33 در هر میلی لیتر آب و 123 و 73 در هر گرم رسوب و در ایستگاه غرب دریاچه 30 و 13 در هر میلی لیتر آب و 43 و 17 در هر گرم رسوب به دست آمد.

نتیجه گیری : با توجه به جداسازی باکتری های تجزیه کننده ترکیبات PAHs از دریاچه ، کاملاً محرز است که بخشی از فرآیند پالایش بر عهده باکتری هاست. باکتری شاخص در این مورد سودوموناس است که در غلظت 6%  نمک قادر است PAHs را به صورت بهینه تجزیه کند.

---

زمینه و هدف: نوجوانی ، پویاترین دوره در مسیر رشد بشر است که تقریباً دهه دوم زندگی را در بر می گیرد و بلوغ یکی از بحرانیترین پدیده های این دوره ، است. لذا اهمیت پرداختن به بهداشت نوجوانان بخصوص دختران نوجوان که نه تنها برای خود آنها بلکه برای خانواده، جامعه و نسل آینده نیز روشن است. اولین گام در طراحی برنامه جامع آموزشی تاکید بر نیازسنجی گروه هدف در بستر جامعه هدف می باشد. در این مقاله هدف ما نشان دادن کارآیی رویکرد نیاز سنجی در شناسایی و مقایسه اولویت های آموزشی بهداشت بلوغ دختران از دیدگاه دختران، مادران و معلمین جهت تغییرات موثر در رفتارهای بهداشتی دختران است.
روش کار: این پژوهش ، از نوع مطالعه کیفی است. 12 نفر از دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی منطقه 6 تهران، 12 نفر از مادران و 7 نفر معلمین آن منطقه با شرکت در جلسات متمرکز گروهی در تهیه پرسشنامه نیمه ساختار یافته مشارکت کردند. این افراد با نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. گفتگو با افراد مورد بررسی دستنویس شد و بر پایه روش آنالیز محتوایی مورد تحلیل قرار گرفت که منجر به تکمیل پرسشنامه نهایی شد.
نتایج: اثر بخشی کاربردی رویکرد نیازسنجی در موارد زیر نشان داده می شود: مشخص کردن تفاوت های اساسی در اولویت های سلامت بلوغ دختران از دیدگاه سه گروه هدف، تعیین کردن سطح نیازهای بهداشتی دختران، تعیین اولویت های آموزشی سلامت بلوغ برای سه گروه هدف. نتایج همچنین فقدان درک جامعی از آموزش سلامت جنسی در مدرسه را نشان داد.
نتیجه گیری: طبق یافته ها پیشنهاد می شود که رویکرد نیاز سنجی یکی از راههای مفید و ضروری جهت آموزشهای متناسب با نیاز های بهداشتی گروههای هدف می باشد. برای داشتن درک صحیح از نیازهای واقعی بهداشتی دختران نوجوان ، نیاز به اکتشاف اولویت های آنان از دیدگاه خودشان و افراد دخیل در رفتارهای بهداشتی آنان می باشد، بر این اساس نیازسنجی به عنوان اولین قدم موثر در ارتقاء سلامت پیشنهاد می گردد.

---

زمینه و هدف : بسیاری از شواهد و مستندات در حوزه سلامت از مطالعات مورد- شاهدی، بدست می آید. کفایت و اعتبار این گونه مطالعه ها در شباهت (توزیع مشابه) دوگروه مورد و شاهد برحسب مخدوش کننده ها می باشد. همسان سازی روشی است که برای کنترل یا حذف اثر مخدوش کننده های مهم بکار می رود؛ همسان سازی بر اساس نمرهPropensity روشی است که برای تصحیح اثر مخدوش­کننده­های مهم و متعدد معرفی شده است.
روش کار : روش همسان سازی بر اساس نمرهPropensity در یک مطالعه از انواع Genetic Association Study بمنظور بررسی اثر ژنهای دخیل در بیماری آلزایمر اسپورادیک در جمعیت ایرانی مورد استفاده قرار گرفت. این مطالعه بصورت مورد-شاهدی طراحی شد. تعداد کل 300 نفر در دو گروه بیمار و سالم برای بررسی برآورد گردید. برای محاسبه نمره Propensity فاکتورهای سن ، جنس، میزان تحصیلات، شغل و قومیت در مدل وارد شدند. برای محاسبه نمره پروپنسیتی از نرم افزار STATA.8 استفاده شد.
نتایج: از تعداد کل 173 نمونه بیمار و 212 نمونه شاهد، پس از مراحل استخراج DNAدرگروه بیمار 155 ودر گروه شاهد 161 نمونه بدست آمد. مدل محاسبهPropensityبه لحاظ آماری دارای کفایت بود. از تعداد کل 316 نفر واجد شرایط ، 302 نفر در دو گروه بیمار و سالم مطابق با نمرهPropensity همسان گردیدند. در همسان سازی انفرادی با روش معمول، فقط 28 نفر در دو گروه قابل همسان شدن بودند.
نتیجه گیری: انجام همسان سازی بر اساس نمره Propensity و استفاده از این روش منجر به تسهیل روند انتخاب افراد برای گروه کنترل گردید. از این روش می توان برای انتخاب افراد در گروه کنترل بخصوص در شرایطی که محدودیت و مشکل انتخاب نمونه وجود دارد، سود جست و در عین حال از توزیع مشابه مخدوش کننده ها در دو گروه اطمینان داشت.

---

زمینه و هدف: بررسی و تعیین سن روزانه آنوفل استفنسی با توجه به تغییر غلظت پتردین های موجود در کوتیکول پشه های ماده به کمک دستگاه کروماتوگرافی مایع(HPLC).

روش کار: پشه های استفنسی ماده در شرایط انسکتاریوم ( دمای 28 درجه و رطوبت 70 %) پرورش داده شد و گروه های ده تایی از جمعیت آن با سنین 1،5 ،10،15، 20، 25 و30 روزه در دسته بندی شد و از هر گروه سنی نیز جداگانه سه دسته ده تایی برای استخراج پتریدین کوتیکول مورد استفاده قرار گرفت. جهت استخراج و شناسایی پتردین ها از دستگاه کروماتوگراف مایع( HLPC ) مجهز به آشکارساز فلووورسانس استفاده گردید. کروماتوگرام های پتریدین بدست آمده در طول موجهای Emotion =355nm & Excitation =465nm تعیین شده و جهت تعیین نوع با کروماتوگراف های استاندارد مقایسه شدند.

نتایج: در این مطالعه چهار نوع پتردین Isoxanthopteridin، Pteridin - 6 carboxylic acid، Biopteridin، Xanthopteridin  در جلد پشه های آنوفل استفنسی پیدا شد. اگر چه این چهار نوع پتردین در کل جلد بدن پشه ها یافت شد ولی Biopteridin در سر و Xanthopteridn در سینه مشاهده نگردید. علاوه بر این با افزایش روزانه سن پشه ها میزان پتریدین ها کاهش یافته و یا بتدریج به نوع دیگری تغییر کردند، بطوریکه در طی 30 روز ، نه برابر کاهش در غلظت کل پتردین ها مشاهده شد.

نتیجه گیری: تعیین سن پشه ­های ناقل در مطالعات اپیدمیولوژیک بسیاری از بیماری­های منتقل­ شونده توسط آنها، مانند ویروس ها و انگل­ها، اهمیت بسزایی دارد. در این مطالعه افزایش سن روزانه پشه با کاهش میزان پتریدین رابطه معکوس داشت. لذا این روش با توجه به دقت بالا کروماتوگرافی مایع مجهز به آشکارساز فلووورسانس می تواند به عنوان یک روش استاندارد برای تعیین سن روزانه گونه های مختلف آنوفلینی و یا سایر پشه مورد استفاده قرار بگیرد. بخصوص که در این روش نیاز به تعداد زیاد نمونه نمی باشد و در عین حال سرعت و دقت آن بالا است. محدودیت عمده این روش ، عدم دسترسی آسان به دستگاه HPLC در بسیار از نواحی کشور می باشد ولی با توجه به قابلیت نگهداری و استفاده از پشه های مرده و منجمد شده، امکان ارسال نمونه به مراکز دارای دستگاه HPLC می باشد.

---

زمینه و هدف: نسبت بالای جمعِیت جوان در کشور وفقدان برنامه جامع و مدون در زمینه سلامت باروری نوجوانان و جوانان، برنامه ریزان بهداشتی را بر آن داشت، طی مطالعه توصیفی- تحلیلی، کلیه مراکز سلامت باروری ارائه شده به نوجوانان و جوانان در ایران را ارزیابی نمایند تا نقاط ضعف و قوت بر نامه های موجود و کاستی های مراکز موجود شناسایی شود.
روش کار: این مطالعه توصیفی- تحلیلی، درسال 1385طبق هماهنگی با معاونت بهداشتی چند دانشگاه علوم پزشکی از طریق اداره سلامت نوجوانان-جوانان و مدارس معاونت سلامت وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی به انجام رسید. در این مطالعه مراکز بهداشتی- درمانی شهرهای تهران، سمنان، بم، چابهار و فسا، تنها مراکز ارائه دهنده خدمات بهداشت باروری به جوانان و نوجوانان در ایران بودند، از نظر خصوصیات فیزیکی، رضایت شغلی پرسنل شاغل در این بخش، رضایت نوجوانان از خصوصیات فیزیکی مراکز و چگونگی ارائه خدمات و مشاوره مورد ارزیابی قرار گرفتند. اطلاعات بر اساس پرسشنامه و چک لیست تدوین شده، گرد آوری شده وتوسط نرم افزار Spss V.13 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج: 64% از پرسنل شاغل در این مراکز رضایت شغلی داشتند و از نظر کارشناسان کیفیت ارائه خدمت در مراکز دارای نواقص و کمبودهایی بود (کیفیت صندلی ها، وجود امکانات سرگرم کننده در سالن، نظافت سرویس های بهداشتی، تجهیزات اتاق معاینه). در این مراکز35 نفر( 39% ) نوجوانان-جوانان ابراز رضایت کامل و 48نفر(54 %) رضایت نسبی و 7 نفر( 8 % ) ناراضی بودند. بالا ترین میزان رضایت از برخورد روانشناس، پزشک، ماما و تسلط علمی انها بر موضوع و آموزش فردی بود، به طوری که 95 % آنها چنین مراکزی را به سایر نوجوانان-جوانان توصیه می کنند و از سوی دیگر در بسیاری از مراکز پرسنل متبحر غیرپزشک مانند کارشناس ارشد مامایی(5/17 %) و تغذیه(50 % ) کم بود.
نتیجه گیری: وضعیت مراکز موجود ارائه دهنده خدمت به نوجوان و جوان در ایران از نظر احراز کمیت های فیزیکی مراکز دوستدار نوجوان و جوان بر اساس چک لیست، در گروه متوسط و ضعیف بود.

---

زمینه و هدف: در ایران بیشترین عضو درگیر سرطان، دستگاه گوارش است و بیشترین منطقه بروز این سرطان از حاشیه دریای‌خزر گزارش می‌شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل موثر برطول عمر بیماران مبتلا به سرطان دستگاه گوارش با استفاده از مدل های پارامتری و مدل کاکس و مقایسه ی کارایی آنها انجام شد.

روش کار : این داده های مطالعه آینده نگر از طریق مرکز ثبت سرطان بابل که زیر نظر دانشکده ی بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران قرار داشت، جمع آوری شده است.  طی این مطالعه که بین سال‌های 1369 تا 1370 انجام شد، سعی شد موارد سرطان‌ های دستگاه گوارش شناسایی شوند. مجموعا اطلاعات 484 بیمار  به همراه مشخصه های فردی(مانند ، سن ، جنس، سابقه خانوادگی، وضعیت تاهل، وضعیت سیگار کشیدن، شغل، نژاد، وضعیت سواد، محل سکونت، نوع سرطان، وضعیت اقامت) به مطالعه وارد شدند و برای یک دوره 15 ساله تا سال 1385 پیگیری شدند. برای بررسی عوامل مؤثر بر بقای بیماران از رگرسیون کاکس و مدل های پارامتری نمایی، وایبل، لگ نرمال و لگ لجستیک استفاده شد و معیار مقایسه کارایی مدلها، ملاک آکایکه(Akaike) و  بررسی مانده ها بود . کلیه محاسبات با نرم افزار SAS و STATA  انجام و سطح معنی داری  05/0  در نظر گرفته شد .

نتایج : نتایج حاصل نشان داد که  66 درصد از بیماران مرد و 34 درصد زن بودند  میانگین سنی در بیماران مرد 59 سال و در زنان 55 سال بود.از تعداد 484 بیمار، 359 نفر(2/74 درصد) مبتلا به سرطان مری و 110 نفر (7/22 درصد) مبتلا به سرطان معده و 15 نفر(1/3 درصد) مبتلا به سرطان کولون بودند. احتمال بقای یک، سه و پنج ساله بیماران به ترتیب 24% ، 16% و 15% می باشد. طبق ملاک آکایکه و نیز غیر یکنوا بودن میزان خطر، مدل پارامتری لگ لجستیک در آنالیز یک متغیری و نیز در آنالیز چند متغیری از مدل کاکس و دیگر مدل های پارامتری کارایی بهتری داشت. 

نتیجه گیری:  نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که سابقه خانوادگی سرطان و جنسیت بیماران می تواند به عنوان عوامل خطر قوی در ایجاد سرطان دستگاه گوارش مد نظر قرار گیرد. با توجه به اینکه فرض خطرات متناسب در مورد داده های مورد مطالعه رد می شود و نیز با توجه به مقایسه های انجام شده، مدل لگ نرمال و مدل لگ لجستیک هم در تحلیل چند متغیری و هم در تحلیل تک متغیری نتایج تقریبا مشابهی داشتند. اما بر اساس معیار آکایکه و نیز بررسی نمودار مانده ها، مدل لگ لجستیک در میان مدل های پارامتری بهترین برازش را دارد و می تواند به عنوان جایگزین مدل کاکس در تعیین عوامل موثر بر بقای بیماران مبتلا به سرطان دستگاه گوارش به کار رود.

---

زمینه و هدف: هیچ یک از ابزارهای کمّی طراحی شده برای بررسی نیازهای سلامت دختران نوجوان متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی نوجوانان ایرانی نمی باشد. در این پژوهش_، طراحی ابزاری روا و پایا برای بررسی نیازهای سلامت دختران نوجوان مورد نظر می باشد.

روش کار: این پژوهش روش شناسی در دو بخش کیفی و کمی انجام شد.در بخش کیفی برای تبیین مفهوم نیازهای سلامت و طراحی گویه های ابزار_، مصاحبه های گروهی متمرکز با 67نوجوان18-12ساله(8گروه بحث متمرکز10-6نفره) ومصاحبه های فردی نیمه ساختاریافته با 11فرد کلیدی آگاه انجام پذیرفت.نمونه گیری مبتنی بر هدف و با حداکثر تنوع از افراد ساکن در شهرستان ساری صورت گرفت.در بخش کمی_، روایی محتوا_، روایی صوری_، روایی سازه(تحلیل عاملی)_، روایی ملاکی به همراه همسانی درونی وثبات ابزار مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج: تحلیل محتوای داده های حاصل از مصاحبه های انجام شده به تبیین مفهوم نیازهای سلامت دختران نوجوان در5 درونمایه ی اصلی: نیازهای سلامت روانی- عاطفی_،  نیازهای سلامت اجتماعی_،  نیازهای سلامت جسمی_، نیازهای آموزشی و اعتقادات منجر شد. متوسط شاخص روایی محتوای ابزار92/0 بود.تحلیل عاملی اکتشافی نشان دهنده 5عاملی بودن ابزار طراحی شده بود.همبستگی نمره پرسشنامه نیازهای سلامت دختران نوجوان با پرسشنامه کیفیت زندگی نوجوانان 66/0 بود (001/0p<).اندازه گیری همسانی درونی_، ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه را90/0 واندازه گیری ثبات ابزار_،  شاخص همبستگی درون خوشه­ای رادر فاصله زمانی دوهفته) 001/0p< ,984/0 (ICC= نشان داد.

نتیجه گیری: پرسشنامه طراحی شده_، ابزاری روا و پایا و مطابق با شرایط فرهنگی جامعه ایرانی_، برای بررسی نیازهای سلامت دختران نوجوان می باشد.

---

زمینه و هدف: تعیین اولویت­های تحقیقاتی یکی از موضوعات مهم در نظام تحقیقات سلامت می­باشد؛ به خصوص در کشورهای در حال توسعه  که توانایی اختصاص منابع مالی برای هر طرح پژوهشی وجود ندارد. به همین دلیل ما تصمیم گرفتیم اولویت­های تحقیقاتی کشور را تعیین نماییم

روش ­کار: این مطالعه با همکاری تمام دانشگاه­های علوم پزشکی کشور و سایر ذی­نفعان با استفاده از راهبرد پژوهش درضرورت­های بهداشت ملی ((ENHR  Essential National Health Researchوبا روش نیاز سنجی در سطح دانشگاه­ها انجام گردید و سپس اولویت­های کشوری بر اساس آنها تعیین شد.

نتایج: تعداد عنوان جمع آوری شده از دانشگاه ها 6723 عنوان که 17% از عناوین تحقیقاتی مرتبط با علوم پایه  ، 78% کاربردی وفقط 5% مرتبط با تحقیقات توسعه­ای بود. همچنین تجزیه وتحلیل اطلاعات نشان داد که بر اساس نوع مطالعه تقریبا" نیمی از اولویت­های تحقیقاتی توصیفی( 3/46%)، 36% تحلیلی  و6/17 % مداخله­ای بودند. به منظور دسته بندی اولویت­های جمع آوری شده ، نه محور بیماری­های واگیردار، بیماری­های غیر واگیر، تحقیقات نظام سلامت (HSR)، دارو و صنعت، علوم پایه، طب سنتی و گیاهان دارویی ، بهداشت محیط، تغذیه و دندانپزشکی تعیین گردید.

نتیجه­ گیری: در سال­های قبل تعیین اولویت­های تحقیقاتی از بالا و توسط تعداد محدودی از صاحبنظران و پژوهشگران تعیین می شد درحالیکه در این روش اولویت­ها از سطوح پایین تعیین و بتدریج به سطح ملی رسیده است.

---

زمینه وهدف: متغیرهای جمعیت‌شناختی، فیزیکی، اجتماعی و روانی پدیده شیردهی و مداومت تغذیه با شیر مادر را پیچیده می‌سازد. با وجود گستردگی برنامه‌های آموزشی و ترویج تغذیه با شیر مادر، هنوز این سؤال که چرا برنامه‌ها پیشرفت چشمگیری نداشته بی‌جواب مانده است. شیردهی پدیده‌ای در آمیخته با فرهنگ و بستر نظریه های بومی است بنابراین شناسایی عوامل موثر آن از دیدگاه عوامل کلیدی می‌تواند در پاسخ به سؤالات سیستم بهداشتی ضروری باشد.

روش کار: در این مطالعه کیفی با استفاده از مصاحبه گروهی داده‌ها از 35 نفر از پرسنل بهداشت و درمان در طول مدت 4 روز به کمک یک راهنمای مصاحبه با سری سوالات باز جمع‌آوری شد. نمونه‌ها به روش هدفمند از پرسنل بهداشتی درمانی شرکت کننده در کارگاه ترویج تغذیه با شیر مادر انتخاب شدند.

نتایج: تعیین‌کننده‌های ترویج تغذیه با شیر مادر در دو حیطه اصلی: 1- ادراکات مردمی از پدیده شیردهی2- روش های ترویج، دسته‌بندی شد. مفاهیم اصلی که ساختار این دو حیطه و چگونگی ارتباط آن‌ها را توصیف می‌کنند عبارتند از: ادراکات مردمی که با  اعتقادات، دموگرافی، پایه های نظری بومی و متغیرهای اجتماعی توصیف شد و روش‌های ترویج که با عملکرد در بستر فرهنگی- اجتماعی، سیاست‌ها، تعاملات و مهارت‌ها توصیف شد.

نتیجه‌گیری: از دیدگاه شرکت کنندگان ادراکات مردمی به علت ساختار مبتنی بر کج فهمی‌ها می‌تواند یکی از مهم‌ترین تعیین‌کننده‌ها در موفقیت یا شکست ترویج شیر مادر باشد. یافته‌های این مطالعه تأیید می‌کند که ادراکات مردمی عمیقاً تحت تأثیر دموگرافی، نظریه‌های بومی و متغیرهای اجتماعی است. این یافته‌ها در حیطه روش‌های ترویج، موانع تأثیرگذار در ترویج شیر مادر را در بستر فرهنگی اجتماعی توصیف می‌کند. این بستر بر روی اعتقادات، باورها و نظریه‌های بومی ساخته شده است. شرکت‌کنندگان عوامل کمک‌کننده در این بستر برای ترویج یا منع شیردهی را تعیین کردند، این تعیین‌کننده ها بر اثرات سیاست‌گذاری در حوزه شیردهی، عملکرد کارکنان بهداشتی مبتنی بر مهارت‌های آن‌ها در ترویج و برقراری ارتباط صحیح و مؤثر با مادران تأکید دارد. یافته های ما باورهای غلط، بیماری‌های مادر و کودک، سزارین، شاغل بودن مادر را از عوامل بازدارنده ترویج تغذیه با شیر مادر در جامعه دانسته و پزشکان اطفال و متخصصین زنان، کارکنان بهداشت و درمان را از عوامل کلیدی تأثیرگذار بر این بستر می‌داند. در جهت دیگر مطالعات، یافته‌های این مطالعه پیشنهاد می‌کند که امر شیردهی و مداومت در تغذیه با شیر مادر پدیده ای مبتنی بر تنوع فرهنگ ها و ساختار اجتماعی است که علاوه بر اجرای برنامه‌های ارتقا شیردهی نیاز به استخراج متغیرها و تعیین‌کننده‌های بومی دارد.

---

زمینه و هدف: با توجه به نقش استرس اکسیداتیودر پاتوژنز دیابت و اهمیت آنتی اکسیدان ها در رویکرد درمانی و جلوگیری از گسترش عوارض این بیماری و در نظر گرفتن خواص آنتی دیابتیک ایزوفلاون های سویا در این مطالعه اثرجنیستئین، به عنوان یکی از ایزوفلاون موجود در سویا بر سطح گلوکز، پروفایل لیپدی و فعالیت آنزیم پاراکسناز در موشهای دیابتی مورد بررسی قرار گرفت.

روش کار: 36 موش صحرایی نر نژاد Sprague-Dawley به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم و با تزریق وریدی یک دوز 60 میلی گرمی استرپتوزوتوسین به ازاء هر کیلو گرم وزن بدن که در 05/0 مول به ازاء هر لیتر بافر سیترات حل شده بود در دو گروه از موشها دیابت القاء گردید و سطح گلوکز بالای 250 میلی گرم به ازاء دسی لیتر معیار دیابت در نظر گرفته شد. تغذیه موشها در طی 3 هفته مطالعه از غذای استاندارد پایه انجام شد که تنها در یک گروه از موشهای دیابتیک ایزوفلاون جنیستئین با درجه خلوص 95 درصد در میزان 600 میلی گرم به هر کیلو گرم غذا اضافه گردید. به منظور تعیین مقدار قند خون، شاخص های لیپیدی و فعالیت آنزیم پاراکسناز در حالت ناشتا از ورید دمی قبل از شروع مطالعه و در انتهای مطالعه نمونه خون تهیه گردید. با استفاده تست آماری ANOVA یک طرفه شاخص های بیوشیمیایی اندازه گیری شده در سه گروه مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نتایج: مکمل یاری با جنیستئین تاثیر معنی داری بر سطح گلوکز خون ناشتا نداشت، اما کاهش معنی­داری در سطح تری گلیسیرید و کلسترول، LDL وHDL در گروه مکمل یاری شده دیده شد. جنیستئین تاثیر معنی داری بر عملکرد آنزیم پاراکسناز نداشت.

نتیجه گیری: جنیستئین می تواند نقش مفیدی در تصحیح آشفتگی ایجاد شده در پروفایل لیپیدی ناشی از دیابت ایفاء نماید.

---

زمینه و هدف: نانوذرات آهن کاربرد وسیعی در علم پزشکی به خصوص در ساخت شناسه گرهای زیستی فلورسانس، درمان تومورهای سرطانی به روش Hyperthermi، عامل کنتراست در تصویر برداری M‏RI دارند. روش‌های تولید فیزیکی و شیمیایی این نانوذرات، همراه با آلودگی‌های زیست محیطی هستند. در این میان، باکتری‌ قادر به سنتز مقدار قابل توجهی نانوذرات آهن هستند، طوری که کاملا مطابق با اصول شیمی سبز می باشد. هدف از این تحقیق، جداسازی باکتری های مگنتوتاکتیک تولید کننده نانوذرات آهن از خاک معدن آهن ارجین استان زنجان می باشد.

روش کار: از خاک معدن، رقت متوالی تهیه شد و روی محیط کشت جامد ترکیبی که مخصوص جداسازی باکتری های مگنتوتاکتیک بود تلقیح شد و بعد از یک هفته گرماگذاری در 30 درجه سانتی گراد از کلنی ها برداشت شد و به محیط مایع مخصوص منتقل شد و بعد از 3 هفته گرماگذاری، با رنگ آمیزی گرم و کریستالوگرافی اشعه ایکس (XRD) و میکروسکوپ الکترونی SEM مورد مطالعه قرار گرفت.

نتایج: آنالیز گراف XRD وجود نانوذرات آهن و عکس‌های میکروسکوپ الکترونی SEM شکل باکتری ها و تجمعات خارج سلولی نانوذرات آهن تولیدی توسط باکتری‌ها را اثبات کرد.

نتیجه گیری: باکتری های جدا شده از معدن آهن ارجین زنجان قادر به تولید نانوذرات آهن هستند.

---

زمینه و هدف: بیماری­های منتقله توسط بندپایان از مهمترین علل مرگ انسان به شمار می­روند. بدنبال پرتاب اولین ماهواره­های هواشناسی در دهه1960، کاربرد سنجش از راه دور در تحقیقات سلامت انسان طی سه دهه اخیر رو به افزایش نهاده و اطلاعات دریافتی از ماهواره­ها و سنجنده­های مختلف آنها با توان تفکیک زمانی و مکانی مختلف، پهنه جدیدی را در تحقیقات علوم مربوط به بهداشت و سلامت انسان گسترده است. این مقاله به مرور قابلیت­های سنجش از راه دور در زمینه تحقیقات مربوط به بیماری­های منتقله توسط پشه­ها، پشه خاکی­ها و کنه­ها در دنیا می­پردازد.

روش کار: با استفاده از موتورهای جستجوی اینترنتی و بانک های اطلاعات مقالات علمی داخلی و خارجی، کلمات کلیـدی مانند سنجش از راه دور، ماهواره، کنه، پشه و پشه خاکی جستجو شد و مقالات بدست آمده مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج: چندین شاخص اکولوژیک در سنجش از دور بیماری­های منتقله شامل شاخص­های مربوط به پوشش گیاهی، دماهای سطحی زمین و دریا، رطوبت خاک و دوره ابر سرد بیشتر مورد استفاده قرار گرفته­اند.

نتیجه گیری: اطلاعات عوامل محیطی بدست آمده از تصاویر ماهواره مانند دما، ‌رطوبت، پوشش و کاربری زمین به ما کمک می­کند تا با توجه به اکولوژی ناقلین بیماری­ها،‌زیستگاه­های آنها را شناسایی نماییم. با وجود این، گذشته از قابلیت­های فنی گسترده این علم، به نظر می­رسد کاربرد آن به علت پیچیدگی­های تکنیکی و مدل­های مربوطه محدود شده باشد. مشکلاتی که بر سر راه کاربرد سنجش از راه دور در علوم بهداشتی و اپیدمیولوژی بیماری­ها وجود دارد، اغلب به هزینه­های خرید تصاویر ماهواره­ای و همچنین میزان در دسترس بودن آنها در زمان­های مورد نظر برای پایش یک موضوع خاص مانند ناقل و یا عامل بیماری می­باشد، درحالیکه بیشتر مطالعات بهداشتی و پایش بیماری­ها نیاز به استفاده از تصاویر با توان تفکیک مکانی بسیار بالا دارند.