فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

این مطالعه انجام شد تا شاخص های غیبت ناشی از بیماری ها و دردهای پشت مشخص شود و سپس عوامل آسیب زایی که سبب غیبت ناشی از دردهای پشت می شود تعیین گردد. اطلاعات مورد استفاده در مرحله اول، مطالعه غیبت های بیش از سه روز متوالی ناشی از همه بیماری ها از اول دی ماه 1377 لغایت اول دی ماه 1378 در معدن زغال سنگ طزره (یکی از معادن زغال سنگ البزر شرقی) بود. تشخیص بیماری براساس مدارک پزشکی که توسط پزشک تایید شده بود، انجام گرفت. مرحله دوم مطالعه مورد شاهدی بود. گروه مورد (N=48) حداقل یک دوره غیبت بیش از سه روز متوالی ناشی از دردهای پشت را تجربه کرده بودند که مورد تایید پزشک قرار گرفته بود و گروه شاهد بطور تصادفی از جامعه مورد مطالعه از میان کسانی انتخاب شدند که چنین غیبتی را نداشتند. آنها توسط پرسشنامه مورد سوال قرار گرفتند. این سوالات درباره غیبت بیش از سه روز متوالی ناشی از دردهای پشت و درباره تماس آنها با عوامل مختلفی بود که به عنوان عوامل آسیب زای کمر در نظر گرفته شده است. فراوانی نسبی غیبت در نتیجه همه بیماری ها و دردهای پشت بترتیب 8.3% و 6% بود و برای شیوع غیبت ناشی از همه بیماری ها و دردهای پشت اعداد بترتیب 24% و 5% بودند. متوسط طول مدت غیبت برای همه بیماری ها 16.1 روز و برای دردهای پشت 9.9 روز بدست آمد. میزان روزهای غیبت در نتیجه دردهای پشت در مقایسه با همه بیماری ها 0.1 حاصل شد. درصد غیبت ناشی از بیماری ها نیز 0.14 بدست آمد. در مرحله دوم مطالعه، ارتباط معنی داری بین غیبت ناشی از دردهای پشت و حمل بار بیش از طول ساعد، (OR=10.75 و P=0.0059)، تکرار دفعات بلند کردن بار (OR=2.21 و P=0.0005)، کنتراتی بودن کار (OR=2.21 و P=0.025) و سرمای محیط کار (OR=2.54 و P=0.018) بدست آمد.

---

زمینه و هدف: بر اساس  مطالعات انجام شده در آخرین سال های قرن بیستم برای هر فرد ساکن در کره زمین می توان بیش از یک آلودگی انگلی را تصور نمود. تحقیقات صورت گرفته در سال 1989, تعداد مبتلایان به انواع کرمهای انگلی را  در جهان به تنهائی بالغ بر چهار و نیم میلیارد نفر برآورد نموده اند. بررسی­های متعدد انجام شده در نقاط مختلف کشور ایران نیز حاکی از انتشار آلودگی های انگلی روده­ای در نقاط مختلف شهری و روستایی است که البته در سالهای اخیر میزان شیوع آنها به موازات ارتقای سطح بهداشت عمومی کشور به صورت قابل توجهی کاهش یافته است . طی دو دهه گذشته اصفهان در فهرست آلوده­ترین مناطق  کشور قرار داشته و در این میان, انگل هایی نظیر آسکاریس و تریکواسترونجیلوس از شیوع بالایی برخوردار بوده­اند. انجام این مطالعه علاوه بر هدف قرار دادن گروه شغلی پر خطر, نمای نسبتا گویایی را از وضعیت انگلهای روده ای یکی از آلوده ترین مناطق گذشته ایران, نشان می دهد.

روش کار:  نمونه­گیری مدفوع بصورت فعال و با حضورکارکنان ایستگاه تحقیقات بهداشتی اصفهان در محل شهرداری های مناطق ده­گانه این شهر صورت گرفت. نمونه­ها پس از جمع­آوری در کمتر از دو ساعت به آزمایشگاه منتقل و در آنجا به روش فرمل اتر کنساتراسیون و رنگ­آمیزی سریع با گوگل مورد مطالعه انگل­شناسی قرار داده شدند.

نتایج: این بررسی نشان داد که 6/24 % از جمعیت مطالعه شده حداقل به یک نوع انگل بیماریزای دستگاه گوارش آلوده بودند که این میزان, کمی بالاتر از گزارش های موجود از سایر گروه های جامعه بوده است. کرم های انگلی تشخیص داده شده در این مطالعه شامل آسکاریس لمبریکوئیدس, انتروبیوس ورمیکولاریس, همینولپیس نانا, تریکواسترونجیلوس و تریکوریس تریکورا و از تک­یاخته­های پاتوژن دستگاه گوارش نیز می­توان به ژیاردیا لامبلیا با بالاترین میزان شیوع,و در گروه تک یاخته های غیر بیماریزا  نیز میتوان به  آنتاموباکلی, کیلوماستیکس مسنیلی و دآنتاموبا فراژیلیس اشاره کرد.

نتیجه­ گیری :  در بررسی وضعیت شیوع آلودگی های انگلی روده ای در جمعیت های انسانی , ماهیت شغلی و تداوم تماس افراد با منبع آلودگی نقش عمده ای را به عهده دارد.کارگران شاغل در بخش های مختلف شهرداری ها به دلیل شغلی از دیگر افراد جامعه بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های عفونی از جمله آلودگی های انگلی روده ای قرار دارند. بنابر این مراقبت , بیمار یابی و آموزش بهداشت در این گروه  می­تواند نقش مهمی در ارتقای سطح سلامت جامعه داشته باشد.

---

زمینه و هدف : نقص شنوایی از شایع ترین ناهنجاری های بدوتولد می باشد که متاسفانه درکشورما تاکنون مطالعه جامعی درخصوص شیوع  ناشنوایی وکم شنوایی در شدت های مختلف صورت نگرفته است. با توجه و آگاهی از شیوع یک معلولیت، ابزار بسیار مفیدی برای تعیین بار آن در جامعه  می باشد. در طراحی برنامه های مداخله ای جایگاه ویژه ای دارد، طرح فوق پیشنهاد و پس از تصویب اجرا گردید.

روش کار : در این تحقیق, ما به بررسی شیوع کم شنوایی در نوزادان مراکز استانهای کشور و همچنین نقش عوامل خطرسازی که توسط کمیته مشترک شنوایی نوزادان ( JCIH ) پیشنهاد شده است, پرداختیم. در این تحقیق, تعداد 76500 نوزاد متولد شده در مراکزاستانهای کشور که در طرح غربالگری شنوایی سازمان بهزیستی کشور تحت آزمون شنوایی قرارگرفته بودند با استفاده از فرمهای جداگانه ای که به همین منظورطراحی  و توسط شنوایی شناس های آموزش دیده پر شد، مورد بررسی قرار گرفتند.

نتایج: شیوع کم شنوایی در شدت های مختلف پس ازآستانه گیری ، برحسب میزان افت شنوایی به صورت کم شنوایی متوسط (db 65-40)، کم شنوایی شدید (db 90-65 ) و کم شنوایی عمیق (بیش ازdb 90) تفکیک وثبت گردید. از کل نوزادان مورد بررسی ،362 مورد کم شنوا تشخیص داده  شدند. بنابراین , شیوع  کم شنوایی در مراکز استانهای کشوربرابر 7/4  درهزار می باشد که از این تعداد, 168 مورد دارای      کم شنوایی متوسط ( 2/2 در هزار) ، 114  مورد دارای کم شنوایی شدید ( 5/1 در هزار) و 80 مورد دارای کم شنوایی عمیق ( 1/1 در هزار) بودند. میزان شیوع در استانها از 3-2 در هزار( استانهای همدان و مازندران) تا 8-7 در هزار (یزد و چهارمحال و بختیاری) متغیرمی باشد. شیوع کم شنوایی در نوزادان با سابقه خانوادگی کم شنوایی حسی- عصبی برابر 16 در هزار، در نوزادان  با  سابقه  تعویض خون برابر 18 در هزار، در نوزادان با  سابقه بستری درNICU 15 در هزار،  در نوزادان  با  ناهنجاری های رانیوفاشیال برابر17 در هزار و درنوزادان با سابقه وزن زیر 1500 گرم در بدو تولد برابر 19 در هزار بوده است. از مجموع نوزادان مورد بررسی، 39376 پسر و 37124  دختر بودند که از این تعداد 193 نوزاد  پسر( 5 در هزار) و 169 نوزاد دختر (6/4  در هزار) کم شنوا تشخیص داده شدند.

نتیجه گیری : نتایج بدست آمده برمعقول بودن غربال گری شنوایی نوزادان  در کشور حکایت دارد. با توجه به تفاوت نسبت کم شنوایی در گروه پرخطر به گروه بدون عوامل خطرساز, شنوایی مستمر در این گروه از نوزادان مورد تاکید است.

---

  زمینه و هدف: ویروس لنفوتروپیک سلول T انسانی( HTLV-I ) عامل دو بیماری مهم لوسمی ـ لنفومای سلول T بالغین (ATL) و بیماری پاراپارزی اسپاستیک تروپیکال ( HAM/TSP ) می ‌ باشد. راه­های انتقال آن از مادر به فرزند، تماس جنسی و انتقال خون می­باشد. تامین سلامت خون از وظایف اصلی سازمان انتقال خون می­باشد. با توجه به اینکه مشهد در منطقه آندمیک آلودگی قرار دارد، بررسی پیوسته میزان شیوع آلودگی به این ویروس در اهداکنندگان و پایش مداوم تغییرات آن اهمیت دارد.

  روش کار: در این مطالعه توصیفی- مقطعی کلیه اهداکنندگان پایگاه انتقال خون در شهر مشهد در سال­های 1388 و 1389 مورد مطالعه قرار گرفتند. اهداکنندگانی که به طریق الایزا و تایید با روش وسترن بلات از نظر آلودگی به HTLV-I سرم مثبت بودند به عنوان افراد آلوده و گروهی از اهداکنندگان سالم به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شدند. یافته­ها وارد نرم افزار SPSS17 شد و آنالیز گردید.

  نتایج: از تعداد 165860 اهداکننده خون، 432 نفر براساس پاسخ نهایی وسترن بلات، آلوده به ویروس HTLV-I بودند. شیوع کلی آلودگی در سالهای 88 و 89 به ترتیب 25/0% و 26/0% محاسبه شد. همچنین بین متغیرهای سن، جنس، وضعیت تاهل، دفعات اهدای خون و سطح تحصیلات با مثبت بودن سرم اختلاف معنی دار وجود داشت.

  نتیجه گیری: بهبود روش­های انتخاب اهداکنندگان و غربالگری آزمایشگاهی باعث روند نزولی میزان شیوع آلودگی در اهداکنندگان شده است. با توجه به فراوانی کمتر آلودگی در اهداکنندگان مستمر، افراد با سن پایین تر و دارای تحصیلات بالاتر، انتخاب اهداکنندگان خون ازمیان این گروههای جمعیتی تاکید می شود.

---

زمینه و هدف: شیوع کم خونی در زنان باردار در کشورهای در حال توسعه متغیر و بین100 ;35% گزارش شده است. شیوع کم خونی در زنان باردار ایرانی در مطالعه مرور نظام مند در سال 1384، 4/12% برآورد شده است. مطالعه ی حاضر با هدف بررسی شیوع کم خونی در زنان باردار ایرانی بین سال های 1384 تا 1395 با استفاده از مرور نظام مند و متاآنالیز انجام شده است.

روش کار: این مطالعه یک مرور نظام مند بر اساس مستندات به دست آمده از بانک های اطلاعاتی شامل Magiran, Iranmedex, SID, Medlib, IranDoc, Scopus, PubMed, ScienceDirect, Embase, Springer, Web of Science, Online Library Wiley و هم چنین موتور جستجوی Google scholar در بازه ی زمانی 1384 تا 1395 انجام شد. سپس تمام مقالات مرور شده که دارای معیار ورود به مطالعه بودند مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از مدل اثرات تصادفی به روش متاآنالیز و با استفاده نرم افزار Stata Ver.11.1 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.

نتایج: 25 مطالعه واجد شرایط با حجم نمونه56610 نفر مورد بررسی قرار گرفت. شیوع کم خونی در زنان باردار ایرانی17% (فاصله اطمینان 95% :20-14) برآورد گردید. بیشترین میزان شیوع کم خونی مربوط به مرکز کشور (23%) و کمترین این میزان در غرب کشور (12%) بود. شیوع کم خونی در زنان باردار شهری و روستایی به ترتیب 21% و 8% محاسبه شد.

نتیجه گیری: شیوع کم خونی در زنان باردار ایرانی در 11 سال اخیر نسبت به سال های قبل از 2005 افزایش یافته است. لذا     می بایست برنامه­های مداخله ای مناسب در کلینیک های بارداری و یا قبل از ازدواج تنظیم و اجرا گردد.

---

زمینه و هدف: سوءمصرف مواد یکی از مشکلات دیرپای اجتماعی و سلامتی ایران محسوب می‌گردد. به منظور برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای پیشگیری، درمان و کاهش آسیب سوء مصرف مواد، دستیابی به اطلاعات دقیق، قابل اعتماد و روزآمد در ارتباط با این اختلال، ضروری است. هدف از این مطالعه، دستیابی به داده‌هایی دقیق در مورد شیوع و الگوی مصرف مواد در جمعیت تهران بود.
روش کار: پژوهش از نوع مقطعی و پیمایش خانوار بر روی حجم نمونه 6024 نفری از ساکنین 15 تا 64 ساله شهر تهران انجام گرفت. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، فرم محقق ساخته‌ای بود که اطلاعات دموگرافیک و اطلاعات مربوط به مصرف انواع مواد در هفته، ماه و سال گذشته و در طول عمر را جمع‌آوری کرد.
نتایج: 5646 نفر در مطالعه شرکت نمودند. شیوع مصرف در طول عمر در استان تهران برای سیگار، 9/21% ، برای قلیان، 8/26%، برای مشروبات الکلی، 1/12% و برای مواد، 3/7% بود. این میزان در هفته گذشته برای سیگار، 9/12% ، برای قلیان 5/10%، برای مشروبات الکلی 8/1% و برای مواد، 2/2% بود.
نتیجه گیری: شیوع مصرف سیگار، قلیان، مشروبات الکلی و مواد در استان تهران بالا است. این آمار برای مصرف الکل، قلیان و سیگار در طول عمر، بالاتر از آمارهای کشوری و برای مصرف مواد در طول عمر، کمتر از شیوع در کشور است.

---

زمینه و هدف: کم کاری مادرزادی تیروئید شایع ترین اختلال دستگاه غدد درون ریز کودکان و یکی از علل عقب افتادگی ذهنی می باشد که تنها در صورت تشخیص و درمان به هنگام، قابل پیشگیری است. مطالعه حاضر با هدف بررسی شیوع کم کاری مادرزادی تیروئید در نوزادان غربالگری شده در شهر مشهد انجام گردید.
روش کار: در این مطالعه مقطعی 4484 نوزاد تازه متولد شده در شش ماهه اول سال 94 مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از اطلاعات ثبت شده در فرم های غربالگری جمع آوری و با استفاده از آزمون های آماری و سطح معنی داری 5% مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج: تعداد 4484 نفر مورد بررسی قرار گرفتند که از بین آنها 51% پسر و 48% دختر بودند. میزان فراخوان 6/2% و شیوع هیپوتیروئیدی 1 در370 نوزاد برآورد شد. بین هیپوتیروئیدیسم و وزن هنگام تولد، تغذیه نوزاد، میزان غلظت TSH اولیه و میزان غلظت TSH وریدی رابطه آماری معنی داری وجود داشت.
نتیجه گیری: با توجه به میزان شیوع هیپوتیروئیدی در مشهد که برابر با شیوع کشوری و به طور قابل توجهی از مقادیر جهانی بالاتر است، برای شناسایی عوامل مرتبط با بیماری انجام پژوهش های جامع تر و همچنین طراحی مداخلات مناسب در راستای پیشگیری از بیماری ضروری به نظر می رسد.