فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

بیمارستان همیشه مکانی نیست که بیماران در آن بهبود یابند بلکه گاهی بدلیل عدم کنترل موثر عوامل بیماریزا بروز یا تشدید عفونت ها یا بیماری ها در بیماران می گردد. این حالت که تحت عنوان عفونت های بیمارستانی نامیده می شود تقریبا تمام افراد بستری شده در بیمارستان ها را تهدید می کند. سوسری ها بدلیل رفتارهای زیستی خاص خود می توانند باعث بروز عفونت های بیمارستانی در بین بیماران بستری گردند. در این تحقیق به بررسی عفونت های بیمارستانی در بیمارستان های امام خمینی (ره) و شریعتی دانشگاه علوم پزشکی تهران جهت ارائه راه های کنترل پرداخته شده است. بدین منظور سوسری های جمع آوری شده پس از تشخیص و ثبت مشخصات محل جمع آوری، به آزمایشگاه منتقل گردید و در آنجا عمل جداسازی قارچ و باکتری طبق اهداف پیش بینی شده از سطوح خارجی بدن و دستگاه گوارش آنها صورت می گرفت. برای تعیین سطح حساسیت سوسری آلمانی، یک سری تست های حساسیت به حشره کش های متداول در بهداشت به دو روش تست های مرگ و میر و ضربه ای انجام شد. در این مطالعه جمعا 77 کلنی قارچ رشته ای، مخمری و مخمرمانند و آکتینوسیت از سطح خارجی بدن و 83 کلنی قارچ رشته ای و مخمری و مخمرمانند از دستگاه گوارش سوسری ها جداسازی و شناسایی گردید. از ارگانیسم های خطرناک جدا شده در این مطالعه می توان آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس فومیگاتوس را نام برد. مطالعه باکتری شناسی نشان داد که 100% سوسری های آلمانی مورد بررسی حامل فلور غنی میکروبی بودند. باکتری های غالب جدا شده از سوسری ها در این تحقیق عبارت بودند از: کلبسیلا، پسودوموناس، پروتئوس، سیتروباکتر، آنتروباکتر و اشرشیا. بررسی حساسیت آنتی بیوتیکی این میکروب ها نیز وجود انواع مقاوم باکتری های بیماریزا را به اثبات رساند. مقاومت دارویی در میکروب های جدا شده حاکی از آن بود که سوسری ها این آلودگی را از محیط بیمارستان کسب نموده اند. نتایج بدست آمده نشان می دهند که سوسری ها قادرند باکتری های بیماریزای دو یا چند مقاومتی بیمارستانی را بخوبی با خود حمل کنند. نتایج تست های مرگ و میر نسبت به حشره کش های مختلف نشان داد که سوسری های هردو بیمارستان نسبت به حشره کش پرمترین شدیدا مقاوم، به حشره کش آیکون متحمل و نسبت به سایر حشره کش های مورد تست حساس می باشند. براساس نتایج تست های ضربه ای، سوش های هردو بیمارستان شدیدا به پرمترین مقاوم، به دلتامترین متحمل، به آیکون متحمل و به سولفاک کاملا حساسند

---

توکسوپلاسموز از جمله بیماری های مشترک انسان و حیوان است که انتشار وسیعی دارد. این بیماری در اثر آلودگی به تک یاخته انگلی توکسوپلاسما گوندیی ایجاد می شود. از مهمترین روش های تشخیص این بیماری، تکنیک های سرولوژیکی از جمله روش ایمونوفلورسانت آنتی بادی غیر مستقیم (IFA) و ELISA می باشد. هدف از انجام این مطالعه مقایسه دو روش IFA و ELISA بمنظور تعیین شیوع آنتی بادی ضد توکسوپلاسمایی در خانم های باردار بوده است. در این مطالعه توصیفی-مقطعی، طی چهار ماه (از مهر ماه تا دی ماه 1380) از 600 زن باردار مراجعه کننده به زایشگاه های الزهرا و ایزدی شهر قم نمونه خون تهیه شد. پس از خونگیری و جداسازی سرم، نمونه های سرم به روش های IFA و ELISA مورد آزمایش قرار گرفت. از تعداد 600 نمونه سرم مادران آزمایش شده به روش IgG-ELISA تعداد 257 نفر (42.8%) و با روش IgG-IFA تعداد 246 نفر (41%) دارای آنتی بادی IgG اختصاصی بودند. همچنین مقایسه بین دو روش IFA و ELISA نشان می دهد 246 مورد (41%) در هردو روش جواب مثبت و 343 مورد (57.2%) در هردو روش جواب منفی داشتند و تنها 11 مورد (1.8%) با روش ELISA جواب مثبت دادند که در روش IFA منفی بودند. در این مطالعه تاثیر عوامل مختلفی که ممکنست در میزان شیوع عفونت توکسوپلاسمایی دخالت داشته باشد، مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل با آزمون Chi-square ارزیابی شد. این نتایج نشان می دهد اگرچه انتقال عفونت توکسوپلاسمایی در این شهر همانند سایر نقاط جهان و ایران صورت گرفته است، اما درصد قابل توجهی از زنان باردار (57.2% با روش ELISA و 59% با روش IFA) فاقد هرگونه مصونیت اکتسابی در مقابل این عفونت بودند. بنابراین بررسی وضعیت ایمنی و انجام آزمایش های اختصاصی قبل از ازدواج و نیز آموزش و آگاه نمودن مردم منطقه بویژه زنان باردار از برنامه های آموزش بهداشت و مراقبت های دوران بارداری، ضروری بنظر می رسد. از طرفی باتوجه به میزان هماهنگی بین دو تست IFA و ELISA با (98.2%)، چنین نتیجه گیری می شود که اولا ارزش تشخیصی دو روش تقریبا برابر است و ثانیا روش ELISA بعلت حساسیت و ویژگی بالا، تکنیک ساده تر و هزینه کمتر، جهت غربالگری عفونت توکسوپلاسمایی ارجح می باشد.

---

عارضه میازیس همواره در نتیجه تخم گذاری و لاروگذاری مگس های گروه سیکلوراف و رشد متعاقب آنها در انساج بدن ایجاد می شود. با آنکه بقای لارو این مگس ها در طبیعت متکی به حضور دام های اهلی و حیات وحش می باشد ولی بالغین اینگونه مگس ها در محوطه های دامداری، پارک ها و همچنین بر روی زباله ها و شاخ و برگ برخی از گیاهان و درختچه هایی که از نظر شهد و گرده برای این گروه از حشرات مناسب می باشند، یافت می شوند و در جستجوی میزبان مناسب هستند. مطالعه حاضر در شهرستان تهران و حومه آن به انجام رسیده است. در این بررسی مگس های بالغ با استفاده از توری حشره گیری از مناطق و مکان های مختلف از قبیل باغ ها، پارک ها، دامداری ها، محل های جمع آوری زباله و مناطق مسکونی داخل شهر تهران و نیز شهر و روستاهای اطراف آن صید گردید. جمعا 22 مگس از 5 خانواده مگس های سیکلوراف با استفاده از کلیدهای تشخیص معتبر مورد شناسایی قرار گرفت که از مجموع آنها 13 گونه جزء گروه مگس های دارای اهمیت پزشکی بودند و نهایتا از میان گروه اخیر 4 گونه Sarcophaga fertoni و Sarcophaga peregrina و Calliphora vomitoria و Lucilia richardsi برای اولین بار از ایران گزارش می گردد.

---

زمینه و هدف: ظهور مجدد برخی از بیماری های عفونی گذشته و پیدایش بیماری های عفونی جدید توجه ویژه سامانه های بهداشتی را به مسایل مربوط به بیماری های عفونی معطوف ساخته است. هدف از انجام این پژوهش ارایه روشی آماری برای مدل یابی بروز بیماری های عفونی، بر اساس رویکرد بیزی است.

روش کار: از آنجا که بیماری های عفونی عمدتا در یکی از دو فاز اپیدمی و یا غیراپیدمی قرار دارند، به نظر می رسد مدل سازی بروز این بیماری ها با استفاده از توابع توزیع آمیخته (Mixed distributions) در مقایسه با مدل های متکی بر برازش یک تابع توزیع واحد، دارای ارجحیت باشد. در این پژوهش مدل های مارکف پنهان (Hidden Markov Models) که ابزاری مناسب برای کار با توزیع های آمیخته است برای تعیین مدل آبیاری بیماری های عفونی تشریح شده و برای برآورد پارامترهای مدل از رویکرد بیزی (Bayesian approach) استفاده شده است. سپس روش آماری ارایه شده بر روی داده های میزان بروز ماهیانه بیماری مالاریا به کار گرفته شده تا قابلیت عمل این روش در کار با داده های واقعی مورد آزمایش قرار داده شود.

نتایج: مجموع مجذور مربعات خطای مدل برازش شده برای میزان های بروز ماهیانه بیماری مالاریا 190.59 و مربع ضریب همبستگی پیرسن بین مقادیر مشاهده شده و مقادیر حاصل از مدل 0.84 به دست آمده است. مقادیر این دو معیار موید آن است که مدل مارکف پنهان به همراه معادله رگرسیون دوره ای برای مدل سازی میزان بروز ماهیانه بیماری مالاریا دارای نیکویی برازش (Goodness of fit) مناسبی است.

نتیجه گیری: روش آماری مدل های مارکف پنهان از کارآیی لازم برای مدل یابی بروز بیماری های عفونی برخوردار است.

---

زمینه و هدف: عفونتهای سوختگی بعنوان یک عفونت بیمارستانی، عامل مهمی در مرگ و میر بیماران و ناتوانیهای بعد از سوختگی محسوب می شود. از آنجایی که اطلاع از باکتری های شایع ایجاد کننده عفونت و الگوی مقاومت آنها نقش مهمی در پیشگیری و درمان سریع عفونتهای سوختگی دارد این مطالعه به منظور بررسی عفونتهای زخم سوختگی در بخش سوختگی بیمارستان دانشگاهی امام رضا(ع) شهر مشهد و تعیین الگوی مقاومت باکتری های جداشده نسبت به آنتی بیوتیکها طراحی و اجرا گردید.
روش کار: در این بررسی از 126 بیمار بستری در بخش سوختگی بیمارستان دانشگاهی امام رضا (ع) تعداد 344 نمونه گرفته شد و پس از شناسایی گونه باکتریهای موجود در نمونه ها، حساسیت این باکتری ها در برابر 14 آنتی بیوتیک مورد استفاده در بخش سوختگی با استفاده از روش Agar diffusion مورد بررسی قرار گرفت .
نتایج: نتایج نشان می دهد که 7/27 % از نمونه های گرفته شده در اولین پانسمان استریل بودند و به تدریج با افزایش آلودگی در هفته سوم فقط 5 % زخم ها استریل بودند. در این مطالعه بیشترین آلودگی مربوط به باکتری پسودوموناس آئروژینوزا (7/31%) می باشد. دربین آنتی بیوتیکهای مورد بررسی بیشترین مقاومت در مقابل آموکسی سیلین دیده شد و بیشترین حساسیت نسبت به سیپروفلوکساسین و ایمی پنم مشاهده شد.
نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان می دهد که بخصوص در مورد باسیلهای گرم منفی و استافیلوکوکوس اورئوس احتمال آلودگی بالایی وجود دارد که بکارگیری روشهای جدی پیشگیری از عفونت را ضرورتی انکار ناپذیر می نماید و در همین راستا برای درمان این عفونتها نیز بایستی در انتخاب داروی مناسب، آنتی بیوتیکهایی از قبیل سیپروفلوکساسین و ایمی پنم مدنظر باشد.

---

زمینه و هدف: برخی گونه‌های حائز اهمیت پزشکی از مگس‌ها در خانواده موسیده و فانیده وجود دارند که جزء مگس‌های سینانتروپیک (اهلی) بوده و می توانند ناقل مکانیکی بسیاری از عوامل بیماریزا به انسان باشند. شناخت و تعیین گونه‌های مگس‌ها برای آگاهی از وضعیت موجود و برنامه ریزی کنترل آنها ضروری است. با توجه به اینکه گونه‌های مگس‌های موسیده و فانیده تاکنون بطور کامل در تهران مشخص نگردیده است، لذا مطالعه حاضر برای این منظور طراحی شد.

روش کار: بررسی حاضر یک نوع مطالعه توصیفی- مقطعی و تاکسونومیک می باشد که در  دو نوبت در طی سال‌های 76-1375 و 81-1379 به مدت سه سال در شهر تهران و اطراف آن به انجام رسیده است. صید مگس‌ها در مناطق مورد مطالعه، با استفاده از توری دستی حشره‌‌گیری انجام گرفت. همچنین برای تعیین فون مگس‌ها در زیستگاه ‌های مختلف، 4 بیوتوپ شامل لاشه حیوانات ، فضولات حیوانی (دامی و پرندگان) و انسانی، زباله‌ها و مواد آلی در حال فساد و اماکن داخلی انسانی انتخاب گردید. برای صید مگس‌های فعال در این محیط ها از توری بزرگ حشره گیری (با دهانه دایره ای شکل و به قطر 95 سانتی متر) استفاده شد.

نتایج: در مطالعه حاضر جمعاً تعداد 2418 نمونه از مگس های بالغ شامل 8 خانواده Muscidae, Fanniidae, Calliphoridae Sarcophagidae,  Tachinidae, Syrphidae, Conopidae, و Anthomyiidae صید گردید که از این میان تعداد 1279 نمونه صید شده اختصاصاً از خانواده موسیده و فانیده بود. از دو خانواده اخیر، 4 جنس و 5 گونه حائز اهمیت پزشکی صید گردید.

نتیجه گیری: بر اساس مستندات علمی موجود، دو گونه موسینا استابولانس و فانیا اسکالاریس برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. البته موسینا استابولانس یک گونه با انتشار جهانی است و وجود آن در ایران محتمل بوده است.

---

  زمینه و هدف: پشه خاکی ها در انتقال برخی بیماریها نظیر انواع لیشمانیوز، تب پشه خاکی و بیماری کاریون نقش دارند. آگاهی از ترکیب گونه ای و تغییرات جمعیت پشه خاکی ها، نخستین گام در جهت ایجاد اطلاعات پایه در کنترل ناقلین لیشمانیوز احشایی محسوب می شود. این تحقیق در دو ناحیه غرب و شرق شهرستان مشکین شهر به ترتیب با میزان های شیوع شدید و کم و در دو اقلیم نیمه خشک خفیف در غرب و نیمه خشک استپی در شرق به صورت مقایسه ای انجام شد.

  روش کار: پشه خاکی ها به روش تله چسبان از ابتدای فصل فعالیت هر 15 روز یکبار از اماکن داخلی و خارجی چهار روستای منتخب در غرب و شرق شهرستان مشکین شهر جمع آوری شدند. پشه خاکی ها بعد از برداشت از تله چسبان در استن شستشو و در اتانول 70% نگهداری شدند. از نمونه ها در محیط پوری اسلاید های میکروسکوپی تهیه شد و با استفاده از کلید های شناسائی معتبر تعیین هویت گردیدند. به کلیه اسلایدهای میکروسکوپی برچسب استاندارد زده شد و تحت کد GC22ST6-93 در موزه حشره شناسی پزشکی دانشکده بهداشت نگهداری می شوند.

  نتایج: در این مطالعه، 783 عدد پشه خاکی شامل 547 نر و 236 ماده از دهستان مشکین غربی مشتمل بر 20 گونه از دو جنس Phlebotomus (28/66% ) و Sergentomyia (72/33%) صید شد که از این تعداد 571 پشه خاکی از اماکن خارجی (73%) و 212 عدد از اماکن داخلی (27%) بدست آمد. نمونه برداری هائی که از منطقه شرق و دهستان ارشق انجام شد 400 پشه خاکی شامل 261 نر و 139 ماده از 17 گونه مشتمل بر دو جنس Phlebotomus (5/64% ) و Sergentomyia (5/35%) که از این تعداد 324 مورد از اماکن خارجی(81%) و 76 مورد از اماکن داخلی (19%) صید شد. گونه Se.mervynae برای اولین بار از مشکین شهر گزارش می گردد.

  نتیجه گیری: از ناقلین لیشمانیوز احشایی ، گونه های Ph.kandelakii و Ph . perfiliewi با وفور بیشتری از نواحی غرب شهرستان مشکین شهر نسبت به منطقه شرق صید گردید. طول دوره فعالیت و تعداد نسل پشه خاکی ها در منطقه غرب بیشتر از شرق این شهرستان ملاحظه شد. گونه غالب جنس Phlebotomus در منطقه شرق Ph.papatasi و گونه Ph.andrejevi با وفور بیشتری از دو ناحیه مورد بررسی صید گردید. بطور کلی ناقلین قطعی لیشمانیوز احشایی در کشور، در نواحی غرب شهرستان مشکین شهر حضور دارند.