فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

باتوجه به اهمیت بررسی آلودگی های فلزی در مواد غذایی، بویژه در ماهی و فرآورده های آن بدلیل پدیده تجمع پذیری و بزرگنمایی زیستی و به عنوان شاخصی از آلودگی آبها، برخی از کنسروهای ماهی تون موجود در بازار بمنظور اندازه گیری فلزات سمی جمع آوری و آنالیز گردید. پس از آماده سازی و هضم 21 نمونه کنسرو ماهی، میزان جیوه و ارسنیک بوسیله سیستم تولید هیدرید، میزان سرب و کادمیم بوسیله سیستم کوره گرافیتی و میزان قلع بوسیله سیستم شعله و با استفاده از طیف سنجی جذب اتمی اندازه گیری شد. مقادیر آلودگی به فلزات سنگین برحسب 1- µgg در وزن تر بیان شده و عبارت است از میانگین جیوه 0.057±0.117 با دامنه تغییرات 0.253-0.043، میانگین ارسنیک 0.082±0.128 با دامنه تغییرات 0.202-0.036، میانگین کادمیم 0.019±0.022، با دامنه تغییرات 0.072-0.004، میانگین سرب 0.018±0.037 با دامنه تغییرات 0.073-0.016 و میزان قلع در نمونه ها غیرقابل شناسایی بود. مقادیر فلزات سمی در کنسروهای ماهی تون کمتر از حد مجاز اعلام شده توسط FAO/WHO می باشد اما به منظور ارزیابی دقیق تر خطر، می بایست سایر منابع دریافت نیز بررسی گردد.

---

زمینه و هدف: این مطالعه با هدف بررسی بیوجذب سرب(II) و کادمیوم(II) بوسیله جلبک قهوه‌ای سارگاسوم انجام گردید. بدین منظور سینتیک و ایزوترم بیوجذب سرب(II) و کادمیوم(II) مورد بررسی قرار گرفت.

روش کار: تمام آزمایش‌های بیوجذب در فاز منقطع و در محلول حاوی یک فلز انجام گردید. آزمایش‌های سینتیک در سه غلظت اولیه سرب(II) و کادمیوم(II) و نسبت ثابت ماده جذب شدنی به جاذب صورت گرفت. در آزمایش‌های ایزوترم محدوده غلظت اولیه سرب(II) و کادمیوم(II)، 5-05/0 میلی مولار بود.

نتایج: آزمایش‌های سینتیک بیوجذب نشان داد که میزان جذب سرب(II) و کادمیوم(II) بوسیله جلبک قهوه‌ای سارگاسوم در طی مدت 15 دقیقه به 96-88% ظرفیت تعادلی می‌رسد و حداکثر زمان رسیدن به تعادل 2 ساعت می‌باشد. سینتیک بیوجذب سرب(II) و کادمیوم(II) از مدلهای سرعت درجه دوم کاذب و اشباع تبعیت می‌نمود (99/0

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که جلبک قهوه‌ای سارگاسوم یک بیوجاذب با ظرفیت جذب بالا برای سرب(II) و کادمیوم(II) می‌باشد.

---

زمینه و هدف: این تحقیق در سال 1388 به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین جیوه، سرب و کادمیوم در بافت­های عضله، کبد و آبشش ماهی بیاه (Liza abu) رودخانه­های بهمنشیر و دز، در استان خوزستان انجام شد.

روش­ کار: در این تحقیق 108 نمونه ماهی بیاه تهیه شد. جهت استخراج فلزات از بافت­های مورد مطالعه، از روش هضم خشک استفاده شد و تعیین غلظت فلزات سنگین به وسیله دستگاه جذب اتمی Perkin Elmer 4100 صورت پذیرفت. تجزیه و تحلیل داده­ها با نرم افزار SPSS17 و به کمک آزمون t انجام شد که وجود یا عدم وجود اختلاف معنی­دار در سطح 5 درصد (05/0= p) تعیین گردید.

نتایج: بالاترین غلظت جیوه، کادمیوم و سرب به ترتیب 005/0±029/0، 047/0±506/0 و 096/0±07/1 میلی­گرم بر کیلوگرم در آبشش و پایین­ترین غلظت به ترتیب 001/0±023/0، 040/0±346/0 و 030/0±903/0 میلی­گرم بر کیلوگرم در عضله بود. براساس نتایج به دست آمده در این تحقیق غلظت کادمیوم در آبشش، کبد و عضله ماهی بیاه بین رودخانه­های بهمنشیر و دز اختلاف معنی­داری داشت (05/0p≤)، اما فلزات جیوه و سرب در اندام­های مورد مطالعه ماهی بیاه در رودخانه­های دز و بهمنشیر اختلاف معنی­داری نداشت.

نتیجه­ گیری: در این تحقیق مقدار جیوه در مقایسه با آستانه استاندارد سازمان بهداشت جهانی پایین­تر بود اما مقدار سرب و کادمیوم از آستانه بالاتر بود.

---

  زمینه و هدف: مواجهه با فلزات ‌ سنگین همواره باعث ایجاد صدماتی در شاغلان صنایع گردیده است. فلزات ‌ سنگین قادرند با ایجاد اختلال در عملکرد آنزیم ‌ های بدن و یا تجمع در بافت ‌ های مختلف باعث اختلال در سلامت انسان شوند. کادمیوم یکی از فلزات سنگین سمی است که در بیشتر صنایع مورد استفاده قرار می ‌ گیرد و کارگران صنایع فلزی، دراغلب موارد به عنوان یک ناخالصی با آن مواجه می ‌ شوند.

  روش ‌ کار: در این مطالعه یک جاذب ‌ پلیمر ‌ قالب ‌ یونی ‌ مغناطیسی ساخته شد و عوامل موثر بر استخراج و واجذب (بازیافت ≥ 95%) آن بهینه شد. پس از تائید اعتبار و ساختار فیزیکی، جاذب جهت تعیین کادمیوم ادرار به کار گرفته ‌ شد.

  نتایج: در این مطالعه شرایط بهینه عوامل استخراج؛ pH نمونه (7)، زمان ‌ استخراج( min 5)، میزان ‌ جاذب ( mg 10) بوده و عوامل ‌ واجذب، زمان ( min 5)، حجم ( mL 6) و غلظت حلال شویش ( mol.L^-1 2) تعیین گردید. به دلیل عملکرد اختصاصی جاذب و نانوذره بودن آن حد آشکارسازی کادمیوم ppb 6/0تعیین و صحت و اعتبار روش بالا ارزیابی گردید (3% CV< ).

  نتیجه ‌ گیری: روش نانو جاذب ‌ های مغناطیسی قادراست مقادیر جزیی کادمیوم ادرار را با در اختیار داشتن امکانات در دسترس آزمایشگاهی همانند دستگاه FAAS به راحتی اندازه ‌ گیری کند. این روش علاوه بر صرفه ‌ جویی در هزینه ‌ ها و با حذف مراحل فیلتراسیون و سانتریفیوژ روند تجزیه را سرعت بخشیده و کار آنالیست ‌ ها را بسیار ساده نموده است.