مجله دانشکده پزشکی

مقدمه: مطالعات بی‌شماری، تاکنون، نشان داده‌اند که استفاده از روش «روتین» برای انجام آزمایشات پاراکلینیکی قبل از اعمال جراحی، نه تنها هزینه- ثمربخش نیست، بلکه باعث بهم خوردن برنامه اتاق‌های عمل شده، خطر محکومیت قانونی پزشکان را افزایش داده و حتی در مواردی برای سلامت بیماران خطرآفرین می‌باشد. از سوئی دیگر نتایج چنین آزمایشاتی ندرتاً موجب تغییر در طرح درمانی بیماران می‌شود. روش جایگزینی که تابه حال پیشنهاد می‌شد، انجام آزمایشات بر مبنای اندیکاسیون‌های حاصل از شرح حال و معاینه بالینی می‌باشد که منجر به حذف آزمایشاتی به میزان 60 درصد می‌شود. چنین روشی متأسفانه در هیچ جای جهان نتوانسته است جایگزین روش روتین شود. علت آن، سادگی و سهولت بسیار زیاد روش «روتین» در برابر پیچیدگی و مشکلات روش «روتین» مبتنی بر اندیکاسیون می‌باشد.
مواد و روشها: براساس یک مطالعه توصیفی گذشته نگر، پرونده 1700 بیمار که در طبقه‌بندی جامعه آمریکایی متخصصان بیهوشی American Society of Anesthesiogists در گروه I و II قرار می‌گرفتند و در بخش‌های جراحی عمومی بیمارستان سینا از اول مهر ماه 79 لغایت مهر 80 بستری گردیده اند بررسی شد. نتایج آزمایشات شمارش کامل گلبولی، قند خون ناشتا، نیتروژن اوره، کراتینین، سدیم و پتاسیم خون و رادیوگرافی قفسه سینه و الکتروکاردیوگرام و آزمایش کامل ادرار، بین دو گروه زیر چهل سال (894 مورد) و چهل سال و بالاتر (806 مورد) مقایسه و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.
یافته ها: از تعداد 4935 مورد آزمایش که بر روی بیماران زیر چهل سال انجام شده تنها 1004 مورد (3/20%) براساس شرح حال و معاینات بالینی اندیکاسیون داشته است و نتایج آنها در طرح درمانی هیچ بیماری تأثیر نداشته است. در بیماران 40 ساله و بالاتر، 6300 مورد آزمایش انجام شده است که تعداد 3361 مورد آن (3/53%) اندیکاسیون داشته است. در این گروه طرح درمانی پنج بیمار به علت آزمایشات تغییر کرده است.
نتیجه‌گیری و توصیه‌ها: انجام آزمایشات قبل از اعمال جراحی به روش «روتین» معایب متعددی دارد که هزینه-ثمربخش بودن آنرا تأیید نمی‌کند و روش جایگزینی آزمایشات «مبتنی بر اندیکاسیون» نیز در مرحله اجرا مشکلات و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. محدود کردن آزمایشات روتین به گروه سنی چهل سال و بالاتر و انجام ندادن هیچ آزمایشی در گروه سنی زیر چهل سال، در عین حفظ سادگی و قابل اجرا بودن روش روتین، موجب کاهش چشمگیر هزینه‌های زاید (52%)، بدون تأثیر سوء در روند درمان و سلامت بیماران می‌شود.