مجله دانشکده پزشکی

واسطه های التهابی مشتق از اسید آراشیدونیک در بیماریهای التهابی باعث تداوم التهاب و علائم بالینی می گردند. با افزودن روغن ماهی به رژیم غذایی، اسیدهای چرب اشباع نشده اومگا-3 موجود در آن بطور رقابتی مانع تشکیل واسطه های التهابی گردیده و پروستاگلاندین و لوکوترین هائی تولید می کنند که فعالیت بیولوژیکی خفیف تر دارند و بدین طریق باعث کاهش التهاب در بیماریهائی مثل آرتریت رماتوئید می گردند. این خاصیت ضدالتهابی روغن ماهی در چندین مطالعه کنترل شده نشان داده شده است. مطالعه حاضر که به روش دوسوکور، آینده نگر و کنترل شده با دارونما انجام شده است به بررسی اثر روغن ماهی در آرتریت روماتوئید می پردازد. 43 بیمار مبتلا به آرتریت روماتوئید فعال بطور تصادفی در دو گروه درمان (تجویز روزانه 10 گرم روغن ماهی) و یا شاهد (تجویز روزانه 10 گرم روغن ذرت) قرار گرفتند. داروهای اولیه و رژیم غذائی بیماران بدون تغییر ادامه یافت. متغیرهای شاخص درد مفصلی (Joint pain index)، شاخص تورم مفصلی (joint swelling index)، سفتی صبحگاهی (Morning stiffness) و قدرت مشت (Grip strength) قبل و پس از درمان ارزیابی گردیده و مقدار اختلاف آنها در هر دو گروه با Paired t-test مقایسه شد. مقایسه اختلاف دو گروه یا انجام t-test و مقایسه قدرت فعالیت فیزیکی (Functional capacity) با Wilcoxon ranks test انجام شد. در گروه درمان 19 نفر و در گروه شاهد 20 نفر مطالعه را کامل کرده اند. پس از هشت هفته درمان با روغن ماهی، شاخص درد مفصلی از 11±30 به 11±18 (P<0.01)، شاخص تورم مفصلی از 4±8 به 2±4 (P<0.01) و سفتی صبحگاهی از 41±87 به 16±24 دقیقه (P<0.01) کاهش یافته است. در گروه شاهد متغیرهای فوق به ترتیب از 14±19 به 14±25، از 8±8 به 6±7 و از 71±80 به 75±76 تغییر یافته و این اختلاف در گروه شاهد معنی دار نیست. مقایسه گروه درمان و شاهد در پایان مطالعه نشان می دهد که اختلاف معنی داری در شاخص تورم مفصلی (P<0.05)، سفتی صبحگاهی (P<0.01) و قدرت فعالیت فیزیکی (P=0.05) دیده شده است. در شاخص درد مفصلی و قدرت مشت در مقایسه با گروه شاهد تغییر معنی دار دیده نشده است. تحمل روغن ماهی خوب بوده و در مدت درمان عوارضی مشاهده نشد. مطالعه فوق نشان می دهد که روغن ماهی اثر ضدالتهابی دارد و می توان آن را همراه با داروهای دیگر در درمان آرتریت روماتوئید بکار برد. به علت نداشتن عوارض و سهولت دسترسی به آن در کشور ما، تجویز طولانی مدت آن در آرتریت روماتوئید پیشنهاد می شود.