تشخیص زودهنگام فاسیولوزیس در پیشگیری و کنترل بیماری اهمیت زیادی دارد. دو گونه مولد این بیماری یعنی فاسیولا هپاتیکا و فاسیولا ژیگانتیکا از نظر ریخت‌شناسی با یکدیگر شباهت‌های زیادی دارند اما در بعضی از ویژگی‌ها متفاوتند. در این مطالعه وجود یا عدم تشابه بین آنتی‌ژن‌های خام دفعی- ترشحی و سوماتیک دو گونه انگل با آزمایش الیزا بررسی شد.
روش بررسی: آنتی‌ژن‌های خام هر دو گونه (اعم از دفعی- ترشحی و سوماتیک) تهیه و تا زمان استفاده در برودت ºc 20- نگهداری شد. در تهیه آنتی سرم، آنتی‌ژن‌ها با دوز افزایشی ml 5/2-5/0 در پنج نوبت و به‌فاصله هفت روز به خرگوش‌های آزمایشگاهی تزریق شد. ده روز پس از آخرین تزریق، خون‌گیری و نمونه‌های سرم پس از جداسازی، تا زمان استفاده در برودت ºc 20- نگهداری شد. واکنش آنتی‌ژن‌های خام هرگونه با آنتی‌سرم خود (همولوگ) و نیز آنتی‌سرم گونه دیگر (هترولوگ) با روش الیزا بررسی و مقادیر الیزا (OD) ثبت شد.
یافته‌ها: مقادیر الیزا هنگام واکنش آنتی‌ژن‌های هرگونه با آنتی‌سرم گونه دیگر در مقایسه با نمونه‌های کنترل نشان داد که آنتی‌ژن‌های هر گونه با آنتی‌سرم گونه دیگر واکنش قوی نشان می‌دهد یعنی بسیاری از مواد آنتی‌ژنیک دو گونه مشابهند و در آزمایش الیزا واکنش متقاطع وجود دارد. از طرفی آنتی‌ژن‌های فاسیولا هپاتیکا و فاسیولا ژیگانتیکا با آنتی‌سرم خود واکنش قوی‌تری را در مقایسه با آنتی‌سرم یکدیگر نشان دادند و علی‌رغم وجود تشابه بین بسیاری از مواد آنتی‌ژنیک دو گونه، برخی از این مواد با یکدیگر متفاوتند.
نتیجه‌گیری: تفاوت‌های موجود بین مواد آنتی ژنیک فاسیولا هپاتیکا و فاسیولا ژیگانتیکا در حدی نیست که مانع از واکنش متقاطع بین دوگونه انگل در آزمایش الیزا بشود و تحقیقات بیشتر برای شناسایی، جداسازی و تخلیص مواد آنتی‌ژنیک هرگونه توصیه می‌شود.
