مقدمه: استفاده از داروهای غیر مجاز و مواد مخدر و الکل در دوران بارداری هنوز بصورت یک معمای طبی و اخلاقی برای پزشکان وجود دارد و علیرغم افزایش پایگاه های بهداشت و سلامت عمومی و افزایش آگاهی و اطلاعات در مورد تاثیر داروها روی جنین در دوران بارداری، استفاده از این داروها در این دوران در حال افزایش است و لذا همواره سوال در مورد اینکه شیوع مصرف اینگونه داروها و مواد مخدر در زنان باردار به چه میزان می باشد برای پزشکان وجود دارد.
مواد و روش ها: در همین راستا مطالعه ای مقطعی روی 2189 زن باردار مراجعه کننده به درمانگاه های پره ناتال دانشگاه های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و ایران که واجد شرایط مطالعه بودند انجام شد.
یافته ها: اطلاعات لازم جهت انجام این پژوهش نشان داد که 5.29% از مادران مورد مطالعه در سه ماهه اول بارداری بطور خودسر دارو مصرف کرده اند که 0.9% آنها یکی از داروهای مجاز از دسته دارویی A و 5.2% آنها یکی از داروهای غیرمجاز از دسته دارویی B و C و D و X مصرف نموده بودند و بیشترین درصد مصرف داروهای خودسر (23.4%) مربوط به استامینوفن بوده است. همچنین 0.9% از مادران مورد مطالعه در سه ماهه اول بارداری از ماده مخدر و 0.2% آنان الکل مصرف کرده بودند. شیوع مصرف الکل در همسران مادران 11% و در نزدیکان مادر 15.7% و شیوع مصرف مواد مخدر در همسران مادران 29.3% و در نزدیکان آنها 34.4% بوده است. طبق نتایج این پژوهش مادرانی که همسرانشان از تحصیلات بالاتری برخوردار بودند نسبت به گروه با تحصیلات کمتر همسر و مادرانی که سابقه نازایی داشتند نیز نسبت به گروه با سابقه عدم نازایی، بیشتر دارو مصرف نموده بودند که این اختلاف بترتیب با (P<0.004) و (P<0.049) معنی دار شد و مادرانی که خود یا همسرانشان تمایلی به بارداری فعلی نداشتند بطور معنی داری نسبت به گروهی که بارداری با تمایل آنان بوده است نیز بیشتر دارو مصرف کرده بودند.
نتیجه گیری و توصیه ها: نتایج این پژوهش لزوم آموزش و ارتقا سطح آگاهی مادران و انجام مشاوره های لازم در جهت عوارض و خطرات حاصل از مصرف داروهای غیر مجاز در دوران بارداری و همچنین عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر توسط همسر و نزدیکان مادر روی جنین را آشکار می سازد.
