مجله دانشکده پزشکی

مقدمه: در بیماران سل ریوی اسمیر مثبت، ارزیابی باکتریولوژیک خلط از نظر باسیل اسیدفاست (AFB: Acid fast bacilli) اهمیت اساسی دارد. این ارزیابی توسط تهیه اسمیر مستقیم خلط و کشت خلط انجام می شود. اکثر مطالعات نشان داده اند که با درمان کلاسیک یعنی رژیم شش ماهه شامل چهار داروی ایزونیازید، ریفامپین، پیرازینامید و اتامبوتول در دو ماه اول درمان که در عین حال به فاز حمله ای درمان معروف است و سپس دو داروی ایزونیازید و ریفامپین بمدت 4 ماه دیگر که تحت عنوان فاز نگهدارنده خوانده می شود، حدود 85% بیماران در دو ماه اول اسمیر خلط آنها تغییر یافته (Sputum conversion) و کشت خلط آنها منفی می شود. باید به یاد داشت عواملی ممکن است در زمان تغییر اسمیر تاثیرگذار باشند. هدف از انجام این مطالعه عبارت بود از ارزیابی درصدی از بیماران که در مدت 4 ماه از شروع درمان تغییر اسمیر پیدا کرده اند و در عین حال بررسی عوامل تاثیرگذار احتمالی در زمان تغییر اسمیر.

مواد و روش ها: بدین منظور با انجام یک مطالعه Cross sectional بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت که در طی سال های 79-1378 در بیمارستان امام خمینی، مرکز بهداشت غرب و بیمارستان مسیح دانشوری تحت نظر بودند، بررسی و زمان منفی شدن اسمیر خلط و عوامل موثر بر آن را مورد مطالعه قرار دادیم.

یافته ها: این مطالعه نشان داد که از کل بیماران به تعداد 218 نفر، 74.6% بیماران تا پایان ماه دوم فاز حمله ای درمان، تغییر اسمیر پیدا کرده بودند. تا پایان ماه سوم میزان تغییر اسمیر به 83.9% و تا پایان ماه چهارم این میزان به 85.3% رسید. همچنین در مورد نقش عوامل زمینه ای بیماران مانند سن، جنس، ملیت، علائم بالینی، بیماری های زمینه ای، اعتیاد به مواد مخدر و سیگار و نمای رادیوگرافی، در زمان منفی شدن اسمیر این بررسی نشان داد که میزان تغییر اسمیر ارتباط زیاد با وضعیت گرافی ریه بیماران (مخصوصا تعداد کاویته ها) و میزان غلظت باسیل در ابتدای درمان دارد. نقش متغیرهای دیگر مانند سن، دیابت، مصرف سیگار، کاهش وزن شدید و ملیت چندان قطعی نیست و نیازمند بررسی های کامل دیگر مخصوصا بصورت پروسپکتیو است. متغیرهای دیگر نیز ارتباط خاصی را نشان ندادند و یا آنکه از تعداد کافی جهت ارزیابی آماری برخوردار نبودند.

نتیجه گیری و توصیه ها: با در نظر گرفتن کلیه نتایج بدست آمده و مقایسه آن با نتایج مطالعات دیگر، عوامل مستقل پیش بینی کننده پاسخ دهی این بیماران با وسعت درگیری و تخریب بافت ریوی و میزان غلظت باسیل در ابتدای درمان در واحد حجم خلط مرتبط است. در مورد نقش عوامل دیگر جای بحث وجود دارد و به نظر می رسد لازم است مطالعات وسیعتر با گروه کنترل مناسب انجام شود.

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو که اولین بار در سال 1944 در کریمه و سپس در سال 1956 در کنگو شرح داده شد در اثر ویروسی از جنس نایرو ویروس از خانواده بونیا ویریده ها ایجاد می گردد. این ویروس غالبا بوسیله گزش کنه هیالوما به انسان منتقل می شود و مخزن اصلی ویروس در طبیعت کنه های هیالومائی هستند که بر روی بدن احشام زندگی می کنند ویروس از طریق تماس مستقیم با خون و ترشحات بدن بیمار و لاشه حیوانات آلوده سبب ایجاد همه گیری های متعدد شده است. این بیماری در اکثر مناطق صحرایی آفریقا، اروپای شرقی، خاورمیانه (خصوصا ایران و عراق) و پاکستان و هندوستان مشاهده می شود. این بیماری اخیرا در ایران شایع گردیده و طی سال های 1378 تا ابتدای سال 1381 حداقل 222 مورد مشکوک به بیماری گزارش شده است که از این تعداد 81 مورد با مثبت شدن تست IgM به روش الیزا، بیماری به اثبات رسیده است و از این 81 مورد 15 نفر فوت نموده اند همچنین در بررسی سرولوژیک انجام شده، تخمین زده می شود که حدود یک سوم دام های ایرانی به این ویروس آلوده شده اند. بیماری پس از طی دوره کمون کوتاه مدتی بصورت تب و لرز و میالژی و علائم گوارشی ظاهر می شود و پس از گذشت حدود 5 روز از شروع بیماری ناگهان وارد فاز خونریزی شده و خونریزی های شدید و علائم بروز DIC و شوک ایجاد می گردد و بیماران با همین تابلو فوت می نمایند و در صورت بهبودی وارد فاز نقاهت طولانی مدت حدود 2 تا 4 هفته می شوند. تشخیص بیماری براساس علائم بالینی و سرولوژی و یا کشت ویروس و PCR خون، جهت یافتن ویروس عامل بیماری میسر است و جهت درمان آن علاوه بر اقدامات حمایتی جهت اصلاح شوک و DIC می توان از داروی اختصاصی ریباویرین 10 روزه بهره جست. برای پیشگیری از ابتلا به بیماری، علاوه بر رعایت اقدامات حفاظتی در برابر گزش کنه و سمپاشی اصطبل ها (جهت کاهش جمعیت کنه ها) ایزولاسیون بیماران بستری و ضدعفونی نمودن وسایل شخصی بیمار و توالت ها و محیط آلوده به خون و ترشحات بیمار توصیه می گردد.

پنومونی همچنان شایع‌ترین علت مرگ در اثر بیماریهای عفونی در انسان است. عامل ایجاد کننده پنومونی اکثراً قابل تشخیص نیست. با توجه به گسترش مقاومت دارویی باید ویژگیها و عوامل مرتبط با پنومونی را جهت استفاده مطلوب از آنتی‌بیوتیک‌های تجربی (empiric) به خوبی شناخته شود.
روش بررسی: این مطالعه به شکل مقطعی(یکسال) در بیماران بستری در بیمارستان امام خمینی با تشخیص پنومونی اکتسابی از جامعه انجام شد.در مورد تمام این افراد چک لیستی براساس اطلاعات دموگرافیک، عوامل زمینه ای، علائم و نشانه های بالینی، یافته های کلینیکی و پاراکلینیکی تکمیل شد.
یافته‌ها: هفتاد و نه بیمار با تشخیص پنومونی اکتسابی از جامعه مورد بررسی قرار گرفتند. فاکتورهای زمینه ای به ترتیب شیوع عبارت بودند از مصرف سیگار(1/29%)، اختلالات نورولوژیک )19%)، CHF (2/15%)، COPD و دیابت(9/13%). تزریق وریدی و نقص ایمنی در بیماران غیرمسن (سن کمتر از 65 سال) شایع‌تر بود. شیوع کلی علائم به ترتیب عبارت بودند از سرفه 4/92%، تب 1/91%، دفع خلط 5/78% بود. متوسط دمای بدن و تعداد نبض در بیماران مسن کمتر بود.
نتیجه‌گیری: پنومونی اکتسابی از جامعه در سالمندان با مرگ و میر بالاتری همراه بوده و از نظر شیوع بیماریهای زمینه و بخصوص تظاهرات بالینی تفاوت‌هایی با بالغین غیر مسن دارد که باید برای تشخیص صحیح بیماری به آنها توجه داشت. این مطالعه نشان داد درصد قابل ملاحظه‌ای از این بیماران دارای حداقل یک مشکل زمینه ای همراه هستند که این مسئله می تواند یکی از علل مشکل مقاومت آنتی‌بیوتیکی باشد.

بیماری‌های عفونی در زمره شایع‌ترین علل مرگ و میر قرار می‌گیرند. به نظر می‌رسد در روزهای تعطیل و حتی روزهای ماقبل تعطیل به‌علت رکود کاری در بیمارستان، بیماری‌های عفونی با مرگ و میر بیشتری همراه شوند. در این مطالعه بر آن شدیم به بررسی علل، عوامل زمینه‌ای و محاسبه میزان مرگ و میر و ارتباط آن با روزهای تعطیل در بین بیماران بستری در بخش عفونی بیمارستان امام بپردازیم.

روش بررسی: طی یک مطالعه توصیفی - تحلیلی گذشته‌نگر پرونده بیماران متوفی که طی سال‌های 1381 لغایت 1383 در بخش عفونی بستری بودند مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات لازم از پرونده بیماران استخراج گردید.

یافته‌ها: طی سه سال مجموعاً تعداد 3976 نفر بستری و تعداد 216 نفر فوت کرده بودند. علل شایع مرگ و میر به ترتیب سپسیس 56 نفر (26 درصد) پنومونی باکتریال 48 نفر (22 درصد) و سل 41 نفر (19 درصد) بود. میزان مرگ و میر در سال‌های 1381، 1382، 1383 به ترتیب 08/5 درصد، 31/5 درصد و 86/5 گزارش شد. نسبت تعداد موارد مرگ و میر به تعداد موارد بستری در روزهای تعطیل 21/9 درصد، در روزهای ماقبل تعطیل 21/10 درصد و در روزهای غیر تعطیل 56/4 درصد محاسبه گردید.

نتیجه‌گیری: سپسیس، پنومونی باکتریال و سل شایع‌ترین علل مرگ و میر بودند. همچنین مرگ و میر بیماران بستری در بخش عفونی در روزهای تعطیل و قبل تعطیل به‌صورت معنی‌داری بیشتر از روزهای غیر تعطیل است.

میلوپراکسیداز (MPO)، آنزیمی آهن‌دار در گرانول‌های آزوروفیلیک نوتروفیل‌ها است که در عملکرد میکروب کشی نقش دارد و باعث تبدیل پراکسید هیدروژن به HOCl می‌شود. با این حال عفونت‌های شدید در کمتر از 5% مبتلایان به کمبود MPO اتفاق می‌افتد که غالبا˝ در یک بیمار دیابتی است. در این طرح، بیماران دیابتی عفونت‌دار را از لحاظ احتمال نقص آنزیمی فوق با دیابتی‌های بدون عفونت مقایسه نمودیم، تا ببینیم شیوع نقص میلوپراکسیداز در بیماران دیابتی که دچار عفونت شده بودند بیشتر است یا خیر و در صورتی که عفونت در بیماران فوق شایع‌تر باشد، این عفونت‌ها کدامند؟

روش بررسی: در یک مطالعه case-control، 100 بیمار دیابتی در بیمارستان امام در سال‌های 84 و 85 که حائز شرایط بودند، در دو گروه بررسی و اطلاعات مصاحبه، پرونده و آزمایشگاه ارزیابی گردید.

یافته‌ها: علی‌رغم اختلاف لام‌ها در شدت رنگ‌پذیری، آنزیم MPO در 100% بیماران مثبت بود و اختلافی بین دو گروه مشاهده نشد. میانگین سنی و مدت ابتلا به دیابت در گروه هدف بیشتر بود. در ارتباط با جنسیت، نوع دیابت و میزان HbA1c، اختلاف معنی‌داری بین دو گروه وجود نداشت. BMI و PMN در گروه هدف بالاتر بود. شایع‌ترین عفونت‌ها در گروه هدف به‌ترتیب: عفونت‌های بافت نرم، استخوان و مفاصل، TB، پنومونی و ادراری بود.

نتیجه‌گیری: بررسی ارتباط نقص MPO با عفونت امکان‌پذیر نبوده و انجام مطالعات به روش کمی جهت بررسی شیوع این اختلال در ایران پیشنهاد می‌گردد.