مجله دانشکده پزشکی

---

تیفوئید بیماری شایع کشور ما و سایر کشورهای در حال توسعه می باشد که بتدریج نسبت به بسیاری از داروها مقاوم گشته است. بدلیل وجود همین مقاومت، اثربخشی یک داروی جانشین مناسب یعنی سفیکسیم را بر روی بیماران مبتلا به تب تیفوئیدی مورد ارزیابی قرار داده و اثر درمانی آنرا با کلرامفنیکل مقایسه نمودیم. به همین منظور یک کارآزمایی بالینی در بیمارستان امام خمینی طی سالهای 1377 تا شهریور 1379 به مورد اجرا درآمد. در طی این مطالعه 44 بیمار مبتلا یه تب تیفوئیدی که کشت خون یا مغز استخوان آنها از نظر سالمونلاتیفی مثبت و فاقد هرگونه عارضه بیماری بودند به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند و تحت درمان با سفیکسیم 400 میلی گرم هر 12 ساعت (24 نفر) در یک گروه و در گروه دیگر کلرامفنیکل 500 میلی گرم هر 6 ساعت (20 نفر) قرار گرفتند. طول مدت درمان در گروه سفیکسیم 10 روز و در گروه کلرامفنیکل 14 روز بود و طی درمان به بررسی سیر بهبود علائم بالینی و آزمایشگاهی بیماران پرداختیم. تب بیماران دریافت کننده سفیکسیم بطور متوسط 5±1.9 روز و تب بیماران دریافت کننده کلرامفنیکل 3.8±1.2 روز قطع گردید که این اختلاف از لحاظ آماری معنی دار می باشد (P<0.05). در این مطالعه میزان بهبودی در سایر علائم بالینی و آزمایشگاهی در دو گروه اختلاف معنی داری نداشت. درمان با سفیکسیم در بیماران مبتلا به تیفوئید با میزان بهبودی بالینی 92% و بهبودی باکتریولوژیک 100% همراه بود. به هرحال، نتایج حاصل از این مطالعه، موید اثربخشی سفیکسیم در درمان تب تیفوئیدی می باشد و اگرچه این دارو از لحاظ قطع تب مانند سایر داروهای بتالاکتام کمی دیرتر عمل می نماید، ولی در مجموع یک داروی جانشین مناسب در درمان تب تیفوئیدی محسوب می شود.

---

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو که اولین بار در سال 1944 در کریمه و سپس در سال 1956 در کنگو شرح داده شد در اثر ویروسی از جنس نایرو ویروس از خانواده بونیا ویریده ها ایجاد می گردد. این ویروس غالبا بوسیله گزش کنه هیالوما به انسان منتقل می شود و مخزن اصلی ویروس در طبیعت کنه های هیالومائی هستند که بر روی بدن احشام زندگی می کنند ویروس از طریق تماس مستقیم با خون و ترشحات بدن بیمار و لاشه حیوانات آلوده سبب ایجاد همه گیری های متعدد شده است. این بیماری در اکثر مناطق صحرایی آفریقا، اروپای شرقی، خاورمیانه (خصوصا ایران و عراق) و پاکستان و هندوستان مشاهده می شود. این بیماری اخیرا در ایران شایع گردیده و طی سال های 1378 تا ابتدای سال 1381 حداقل 222 مورد مشکوک به بیماری گزارش شده است که از این تعداد 81 مورد با مثبت شدن تست IgM به روش الیزا، بیماری به اثبات رسیده است و از این 81 مورد 15 نفر فوت نموده اند همچنین در بررسی سرولوژیک انجام شده، تخمین زده می شود که حدود یک سوم دام های ایرانی به این ویروس آلوده شده اند. بیماری پس از طی دوره کمون کوتاه مدتی بصورت تب و لرز و میالژی و علائم گوارشی ظاهر می شود و پس از گذشت حدود 5 روز از شروع بیماری ناگهان وارد فاز خونریزی شده و خونریزی های شدید و علائم بروز DIC و شوک ایجاد می گردد و بیماران با همین تابلو فوت می نمایند و در صورت بهبودی وارد فاز نقاهت طولانی مدت حدود 2 تا 4 هفته می شوند. تشخیص بیماری براساس علائم بالینی و سرولوژی و یا کشت ویروس و PCR خون، جهت یافتن ویروس عامل بیماری میسر است و جهت درمان آن علاوه بر اقدامات حمایتی جهت اصلاح شوک و DIC می توان از داروی اختصاصی ریباویرین 10 روزه بهره جست. برای پیشگیری از ابتلا به بیماری، علاوه بر رعایت اقدامات حفاظتی در برابر گزش کنه و سمپاشی اصطبل ها (جهت کاهش جمعیت کنه ها) ایزولاسیون بیماران بستری و ضدعفونی نمودن وسایل شخصی بیمار و توالت ها و محیط آلوده به خون و ترشحات بیمار توصیه می گردد.

---

پرسنــل پزشکـی در معرض خطر ابتلا به ویروس‌های منتقله از خون می‌باشند. هدف مطالعه حاضر، تعیین جنبه‌های اپیدمیولوژیک موارد مواجهه شغلی در پرسنل و عوامل موثر بر آن بوده است.

روش بررسی: این مطالعه توصیفی تحلیلی در سه بیمارستان دانشگاه علوم پزشکی تهران در پرسنل حرف پزشکی که در طی یک سال با خون، ترشحات آلوده به خون و یا سایر مایعات منتقل‌کننده ویروس‌ها مواجهه شغلی داشته‏اند، انجام شده است.

یافته‌ها: از 900 پرسنل مصاحبه شده، 391 نفر حداقل یک مواجهه در طی یک سال داشتند و جمعا˝ 476 مواجهه یعنی به‌طور متوسط 53/0 بار به ازاء هر نفر در سال رخ داده است. بیشترین مواجهه یافتگان پرستاران (1/26%) و سپس خدمه (2/20%) بوده‌اند (001/0p<). در پرسنلی که کمتر از پنج سال سابقه کار داشتند، مواجهه شغلی 8/53% بود (001/0p<). بیشترین مواجهه در بخش‌های داخلی (3/23%) و اورژانس (21%) بوده است. در 8/58% موارد، مواجهه از طریق پوست بود. در 93/85% مواجهه یافتگان سابقه واکسیناسیون هپاتیت مثبت بوده است. 1/61% افراد در هنگام مواجهه از دستکش استفاده نموده بودند. شستن دستها در 38/91% و مشاوره با متخصص عفونی در 38/29% انجام شده بود. از نظر مواجهه پرخطر با سه ویروس مورد مطالعه 72 مواجهه با مواد آلوده به این ویروس‌ها رخ داده بود.

نتیجه‌گیری: در مجموع عوامل موثر بر مواجهه در این مطالعه شغل پرسنل و مدت سابقه‌کار پرسنل و بخش محل خدمت بوده است. لذا آموزش پرسنل، استفاده از وسایل محافظتی، واکسیناسیون پرسنل علیه هپاتیت B از جمله روش‌های پیشگیری از کسب بیمارستانی بیماری‌های هپاتیت و HIV می‌باشد.

---

زمینه و هدف: در این مطالعه ما روایی آزمون ELISA را در تشخیص بروسلوز مورد بررسی قرار داده و با تعیین دقیق cut-off point برای ELISA حساسیت و ویژگی این آزمون را مشخص کردیم. روش بررسی: در این مطالعه ما 56 مورد قطعی بیماری بروسلوز را بر اساس نتیجه کشت خون و سرولوژی جمع‌آوری و همراه با 126 مورد کنترل شامل 73 فرد سالم و 53 بیمار تب‌دار غیر بروسلوزی مورد مطالعه قرار دادیم. مقادیر IgG و IgM به روش ELISA در گروه شاهد و بیمار تعیین و به‌وسیله نمودارBox plot  و ROC Curve مورد مقایسه قرار گرفت. مقادیری از IgG و IgM که ماکزیمم حساسیت و ویژگی را داشت به عنوان cut-off point تعیین گردید. یافته‌ها: 19 بیمار کشت خون مثبت از نظر بروسلا ملی تنسیس و 54 بیمار تیتر سرولوژی 160/1 و بالاتر داشتند. نمودار Box plot درجه بالای پراکندگی مقادیر IgG و IgM را در بیماران مبتلا به بروسلوز نسبت به کنترل سالم و کنترل تب‌دار نشان داد. البته مقادیر IgM در بیماران و افراد گروه شاهد تا حدی با یکدیگر همپوشانی داشتند. منحنی ROC روایی و قابلیت اعتماد ELISA را در تشخیص بیماری بروسلوز نشان داد. سطح زیر منحنی در مورد IgG بیشتر از IgM بود. در نهایت حساسیت و ویژگی ELISA IgG وELISA IgM  در چند cut-off point محاسبه گردید. نتیجه‌گیری: ELISA به‌خصوص ELISA IgG آزمون قابل اعتمادی برای تشخیص بیماری بروسلوز است. در مورد ELISA IgG بیشترین حساسیت (9/92% و ویژگی (100%) به‌ترتیب در cut-off point برابر IU/ml10 و IU/ml50 دیده می‌شود.

---

زمینه و هدف: در مبتلایان به عفونت HIV، شمارش CD4 T-cell به‌عنوان یک شاخص آزمایشکاهی مناسب برای تعیین پیشرفت بیماری، در تصمیم‌گیری برای شروع درمان ضد رتروویروسی و نیز پی‌گیری پاسخ به درمان کمک‌کننده است، حال آنکه در بیشتر مناطق آلوده با HIV دسترسی به CD4 T-cell counts به‌عنوان عامل تعیین‌کننده شروع درمان وجود ندارد. در این شرایط بنابر توصیه سازمان بهداشت جهانی می‌توان از شمارش تعداد کل لنفوسیت‌ها (TLC) به‌جای CD4 جهت شروع درمان ضد رتروویروسی استفاده کرد. هدف مطالعه تعیین ارتباط شمارش تعداد کل لنفوسیت‌ها (TLC) با CD4 در مبتلایان به عفونت HIV است.

روش بررسی: این مطالعه به‌صورت گذشته‌نگر در 100 بیمار مبتلا به عفونت HIV انجام شد. واحد آنالیز، هر بار آزمایش CD4 و CBC diff بود. در این مطالعه از تعداد کل لنفوسیت‌ها به‌عنوان متغیر پیش‌بینی کننده اصلی و از CD4 به‌عنوان پیامد استفاده شد.

یافته‌ها: در این مطالعه تعداد کل لنفوسیت‌ها (TLC) و CD4 در مبتلایان به عفونت HIV با یکدیگر کاملاً همخوانی داشته‌اند. این همخوانی تحت تاثیر جنس، سن و هماتوکریت قرار نگرفت. ولی افرادی که بدون درمان بودند به‌طور معنی‌داری ارتباط قوی‌تر نسبت به افرادی که درمان ضد رتروویروس می‌گرفتند، مشاهده شد. حد بهینـه TLC Optimal TLC Cutoff برای پیش‌بینی CD4 در این مطالعه cell/mm31300 تعیین شد.

نتیجه‌گیری: اندازه‌گیری تعداد کل لنفوسیت‌ها ساده و ارزان است و می‌تواند در مناطقی که امکان دسترسی به آزمایش CD4 نیست، در تصمیم‌گیری برای شروع درمان ضد رتروویروسی استفاده شود.

---

زمینه و هدف: با توجه به شیوع بالای سل در مبتلایان به HIV/AIDS، این بیماری عامل مهم مرگ و میر در این بیماران می‌باشد.¹ حدود یک سوم افراد مبتلا به HIV به‌طور همزمان مبتلا به عفونت سلی هستند.³ عدم کنترل مناسب این عفونت بار اقتصادی و اجتماعی زیادی را به جامعه تحمیل می‌نماید. با توجه به آن‌که مطالعات در خصوص تعیین عوارض داروهای ضد سل در بیماران مبتلا به HIV کمتر انجام شده است، همچنین به دلیل اهمیت کاهش مرگ و میر، کاهش هزینه‌های بیمار، شناسایی فارماکوکینتیک دارویی و اهمیت تکمیل درمان‌های ضد سل، این مطالعه انجام گردید.

روش بررسی: مطالعه به صورت کوهورت تاریخی طراحی شد. با مراجعه به مرکز تحقیقات ایدز، مرکز مشاوره، بیماری‌های رفتاری و واحدهای مبارزه با سل مراکز بهداشتی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران، تعداد 75 بیمار HIV مثبت و منفی مبتلا به سل ریوی منطبق با معیارهای ورود و خروج، انتخاب شد و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.

یافته‌ها: در مطالعه حاضر فراوانی نوروپاتی محیطی (73%)27، آرترالژی (8/83%)31، استفراغ (6/48%)18، سردرد (3/70%)26، سرگیجه (1/54%)20، سمیت کلیوی (8/10%)4 و راش پوستی (27%)10 در مبتلایان به عفونت HIV به‌طور معنی‌داری بیش از بیمارانی بود که به عفونت HIV مبتلا نبودند. ولی بین فراوانی سمیت کبدی، تب و آنمی ارتباط معنی‌دار وجود نداشت.

نتیجه‌گیری: بیماران مبتلا به سل و آلوده به HIV که تحت درمان داروهای ضد رتروویروسی نیستند به عوارض داروهای خط اول درمان سل بیشتر مبتلا می‌شوند.

---

زمینه و هدف: آباکاویر (Abacavir) یکی‌از داروهایی است که در رژیم‌های درمانی آنتی‌رتروویرال برای درمان عفونت HIV و بیماری ایدز کاربرد دارد. مهم‌ترین عارضه جانبی دارو واکنش افزایش حساسیت است که با عوارض متعدد و جدی می‌تواند همراه باشد. واکنش افزایش حساسیت به آباکاویر ارتباط تنگاتنگی با آلل HLA-B*57:01 دارد، از همین رو، شناسایی بیماران آلل مثبت و عدم شروع دارو در آنان راهکار مؤثری در پیشگیری از عارضه افزایش حساسیت می‌باشد. روش بررسی: در یک پژوهش مقطعی (Cross-sectional) از مهر‌ماه تا اسفند‌ماه 1391، تعداد 122 نفر از بیماران مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری بیمارستان امام‌خمینی (ره) به‌روش نمونه‌گیری غیرتصادفی در دسترس به مطالعه وارد شدند. بیماران به‌صورت هم‌زمان از بیماران HIV مثبت و بیماران HIV مثبتی که وارد مرحله ایدز شده‌اند انتخاب گردیدند. وجود یا نبود آلل HLA-B*57:01 به‌روش PCR-SSP در آنان تعیین گردید. یافته‌ها: از مجموع 122 بیمار وارد شده در مطالعه 73 نفر (8/59%) مرد بودند. به‌ترتیب، 7/1% و 7/40% از بیماران دچار عفونت هم‌زمان به هپاتیت B و C بودند. سابقه اعتیاد و درمان آنتی‌رتروویرال نیز به‌ترتیب در 50/38% و 50% از بیماران مثبت بود. در مجموع سه نفر از 122 بیمار ارزیابی‌شده آلل HLA-B*57:01 مثبت داشتند که نشان‌دهنده فراوانی 46/2% (فاصله اطمینان 95%: 005/0 تا 30/7) بود. نتیجه‌گیری: مطالعه حاضر نشان می‌دهد که فراوانی آلل HLA-B*57:01 در جمعیت ایرانی 5/2% است. این میزان، مشابه جمعیت‌های دیگر در خاورمیانه است اما از برخی جمعیت‌های آسیای جنوب شرقی، اروپایی و آمریکایی کم‌تر است.

---

زمینه و هدف: ابولا از علل مهم تب‌های خونریزی‌دهنده می‌باشد. میزان بالای مرگ و نبود درمان قطعی، این عفونت را به صورت یک معضل خطرناک مطرح کرده است. ابولا در مراحل اولیه که دارای علایمی مانند تب، بی‌اشتهایی و تهوع است می‌تواند با مالاریا اشتباه شود. معرفی بیمار: آقایی 54 ساله، که هشت ماه پیش به سودان رفته بود، یک هفته پیش از بازگشت دچار احساس کسالت، تب و لرز شد. علایم بیمار تا چهار هفته ادامه یافت، در هفته آخر دچار هماچوری شد و در نهایت از بیمارستان دیگری با تشخیص احتمالی ابولا به مرکز ما ارجاع شد. اما در لام خون محیطی گامتوسیت‌های مالاریای فالسیپاروم مشاهده گردید. نتیجه‌گیری: ابولا می‌تواند در هر بیمار تب‌دار با سابقه‌ای از اقامت یا مسافرت به مناطق اندمیک مورد شک قرار گیرد. اما عدم وجود شک بالینی به مالاریا در بیماران مشکوک به ابولا، ممکن است باعث اشتباه پزشک در تشخیص، درمان نادرست و مرگ بیمار گردد.