زمینه و هدف: در سال‌های اخیر نگرانی‌های در حال افزایشی در خصوص بروز ناهنجاری‌های تولیدمثلی در جمعیت‌های انسانی وجود دارد. این تحقیق با هدف مطالعه اثرات در معرض قرار گرفتن مادر به دی اتیل‌هگزیل-فتالات بر روند تکامل پس از تولد تخمدان نوزادان موش‌های صحرایی انجام گرفت.
روش بررسی: 40 موش صحرایی ماده به‌طور تصادفی به گروه شاهد و سه گروه آزمون، که به‌ترتیب طی دوره شیردهی مقادیر 10، 100 و 500 میلی‌گرم بر کیلوگرم دی‌اتیل‌هگزیل‌فتالات را با روش گاواژ دریافت نمودند، تقسیم شدند. تخمدان نوزادان در سن 60 روزگی پس از تولد از محوطه شکمی خارج و بعد از توزین، تثبیت و آماده‌سازی مقاطع بافتی سریال شش میکرونی، تغییرات ساختاری فولیکول‌های تخمدانی و اجسام زرد مطالعه گردید.
یافته‌ها: میانگین وزن بدن نوزادان در گروه‌های مورد مطالعه تغییر معنی‌داری نشان نداد. وزن تخمدان نوزادان در گروه دوز بالا به‌طور معنی‌داری (037/0p=) کاهش یافت. کاهش معنی‌دار تعداد فولیکول‌های اولیه (012/0p=) و تعداد و قطر فولیکول‌های ثانویه (به‌ترتیب 023/0p= و 012/0p=) و آنترال (به‌ترتیب 025/0p= و 018/0p=) نیز در گروه دوز بالا در مقایسه با گروه شاهد مشاهده گردید. همچنین، تعداد اجسام زرد در گروه دوز بالا در 60 روزگی پس از تولد به‌طور معنی‌داری (023/0p=) کاهش یافت. علاوه‌براین، افزایش معنی‌دار تعداد فولیکول‌های آترتیک در گروه‌های دوز متوسط (012/0p=) و دوز بالا (036/0p=) مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: مطالعه حاضر نشان می‌دهد در معرض قرارگیری مادر در برابر دی‌اتیل‌هگزیل‌فتالات طی دوره شیردهی تکامل پس از تولد ساختار بافتی تخمدان نوزادان را تحت تأثیر قرار داده و موجب کاهش باروری و کارایی تولیدمثلی آن‌ها در هنگام بلوغ می‌شود.
