مجله دانشکده پزشکی

---

مساله غذا و تولید و نگهداری آن همواره یکی از مسایل مهم حیات انسانی بوده است. محدودیت تولید آن در ارتباط با اوضاع جوی، جغرافیایی، جمعیتی و نگهداری آن در رابطه با مال اندیشی و آینده نگری برای برطرف نمودن یکی از اساسی ترین نیازهای بشری، مطالب و مباحث متعددی را برانگیخته است. متفاوت بودن مناطق مختلف کره زمین از نظر جنس خاک، دما، میزان رطوبت و بارندگی از یکطرف و ساخت و تراکم جمعیتی از طرف دیگر، نه تنها میزان و نوع تولید مواد غذایی را محدود کرده، بلکه شیوه های نگهداری و متدهای جلوگیری از فساد آنها را در چارچوب امکانات و تسهیلات موجود معین نموده است. تولید مازاد بر نیاز در مناطق حاصلخیز و نیاز مبرم به دریافت مواد غذایی در مناطق خشک و کویری، ضرورت مبادله و انتقال مواد غذایی را به لحاظ اقتصادی و انسانی بطور روزافزونی اجتناب ناپذیر می نماید. آنچه در اینمورد بسیار مهم و حیاتی بنظر می رسد سلامتی غذا، آلوده نبودن آن و مقاومت آن در برابر فرآیند فسادپذیری است. بنابراین تلاش برای حفظ و نگهداری موادغذایی خام و پخته ابعاد ویژه ای یافته است. در دویست سال اخیر روشهای بسیار پیشرفته ای جهت نگهداری موادغذایی طراحی شده که در اکثر آنها نقش بسته بندی بسیار حیاتی می باشد. غذاهای بسته بندی شده بدلیل تولید صنعتی نقش بسیار مهمی را در بهداشت تغذیه مردم ایفا می کند و به همین دلیل آمار بیماریهای ناشی از مصرف غذاهای آلوده در کشورهای صنعتی کاهش یافته و رفته رفته تمایل مردم به مصرف غذاهای صنعتی کاسته می شود. بدلیل پرهزینه بودن تولید صنعتی غذاهای بسته بندی شده، عده ای با سرمایه اندک در محیط های غیربهداشتی اقدام به تولید غذاهای بسته بندی شده غیرمجاز می کنند که مصرف آنها خطرات زیادی را به همراه دارد. این مقاله به بررسی میزان غذاهای بسته بندی غیرمجاز می پردازد.

---

هدف: با اینکه همواره بر لزوم انجام لاواژ برونکوآلوئولار در تشخیص و تفکیک عفونتهای ریوی مجهول در بیماران بدحال تاکید می شود، ولی این باور نیز وجود دارد که به هنگام لاواژ، ارگانیسم های موجود در مجاری تنفسی فوقانی نمونه های بدست آمده از ریه را آلوده کرده و نتایج بدست آمده را مخدوش می کنند، این مطالعه برای بررسی این مدعا انجام شده است. روش: در یک مطالعه آینده نگر 40 بیمار را که کاندید لاواژ ریه بودند به ترتیب ارجاع برگزیده ابتدا شستشوی حلق و دهان بعمل آورده و بلافاصله لاواژ ریه را انجام می دادیم و هر دو نمونه را جهت کشت ارسال می داشتیم. نتایج: داده های ما دو گروه مختلف را نشان می دهد: گروه اول (55 درصد کل بیماران) دارای فلور نرمال حلقی دهانی و گروه دوم (45 درصد کل) دارای میکروارگانیسم پاتوژن بوده اند. گروه اول تماما دارای فلور نرمال در راههای تنفسی فوقانی بوده اند که در بررسی راههای تنفسی تحتانی آنان نیمی دارای همان فلور بوده و کشت نیم دیگر بیماران منفی بوده است. اما در گروه دوم اکثریت بیماران دارای پاتوژن در محیط تنفسی تحتانی بوده اند در صورتی که کشت محیط فوقانی نیمی از افراد این گروه، منفی بوده است. پیشنهاد: بنظر می رسد که محل اصلی استقرار عفونت ریوی در مناطق پریفرال باشد که برداشت از این منطقه در تایید عفونت، لازم و مفید است و اگر در مواردی شک به انتقال عامل عفونت از حلق به ریه باشد بایستی کشت همزمان از نمونه هر دو منطقه بعمل آید. ضمنا این مطالعه نشان می دهد که ادعای مربوط به لزوم کاربرد ابزارهای گران قیمت و پیچیده، شاید نیاز به برآوردی مجدد داشته باشد.

---

عفونت های انگلی، بویژه انگل های فرصت طلب از مشکلات اصلی بیماران دچار نقص سیستم ایمنی است. این گروه از بیماران که می توانند طیف وسیعی از مبتلایان به سرطان، گیرندگان پیوند عضو، دریافت کنندگان داروهای شیمیایی تضعیف کننده سیستم ایمنی و افراد تحت پرتودرمانی را دربرگیرند، نسبت به افراد عادی در برابر عفونت های مختلف آسیب پذیرتر بوده و عوارض بیشتری را تحمل می کنند. هدف از این بررسی تعیین شیوع انگل های روده در گیرندگان داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی بدلیل سرطان بوده است. برای این منظور 261 نمونه مدفوع از مبتلایان به سرطان تحت شیمی درمانی جمع آوری و به آزمایشگاه انگل شناسی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی آورده شد. در مورد هر نمونه آزمایش های مستقیم، تغلیظ فرمالین-اتر، شناورسازی شیتر، رنگ آمیزی زیل-نلسون اصلاح شده، کشت بر روی نوار کاغذ صافی به روش هارداموری و کشت به روش پلیت آگار انجام گرفت و شیوع انگل های روده در این بیماران مشخص گردید. در این مطالعه 89 نمونه یا (34%) به انگل های روده ای مبتلا بودند. 31.9% مبتلایان را گروه سنی زیر 20 سال، 34.6% مبتلایان را گروه سنی 50-21 سال و 36.5% مبتلایان را گروه سنی بالای 51 سال تشکیل می دادند که پس از انجام آزمون آماری X² اختلاف معنی داری بین شیوع انگل های روده ای و دو متغیر سن و جنس مشاهده نگردید. میزان آلودگی به انگل های روده ای در مبتلایان به سرطان در گروه درمانی 4-1 دفعه 34.6% و در گروه درمانی بیشتر از 5 دفعه 33.6% بود که از نظر آماری با کمک آزمون X² رابطه معنی داری بدست نیامد. باتوجه به مطالعه انجام شده و نتایج حاصل از آن پیشنهادات ذیل مطرح می گردند: الف) انجام آزمایش مدفوع از نظر انگل های روده ای قبل از انجام شیمی درمانی. ب) اگر بیمار در گروه خطر قرار دارد، این آزمایش مدفوع باید به دفعات متعدد (5 الی 7 مرتبه) انجام می شود و در غیر این صورت انجام آزمایش مدفوع یکبار کافی است. ج) انجام مرتب آزمایش مدفوع از نظر انگل های روده ای در مدت شیمی درمانی. د) استفاده از روش های اختصاصی جهت شناسایی هرچه بیشتر و بهتر آلودگی های انگل روده ای در موارد مشکوک و بیماران مستعد به ابتلا باید بعمل آید.

---

این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی 1155 کودک از 4 دبستان دخترانه و پسرانه شهرری در سال 76-1375، جمعیت تعیین فراوانی آلودگی در ناحیه مزبور در بین کودکان مدارس و اثر متغیرهایی از قبیل سن، جنس، میزان تحصیلات پدر و مادر و تعداد افراد خانواده بر میزان آلودگی انگلی انجام پذیرفته است. در این مطالعه اثر آلودگی انگلی بر سدیمانتاسیون و ائوزینوفیلی بررسی و همچنین اثر آلودگی انگلی بر رشد با اندازه گیری BMI مطالعه شده است. از هر کودک یک نمونه مدفوع آزمایش شده، محدوده سن 11-6 سال بوده و از کل کودکان، 599 نفر پسر و 556 نفر دختر بودند. از 1155 کودک، 179 کودک آلوده به انگل بودند. شایعترین انگل، ژیاردیا در 14.11% موارد بود و هیمنولپیس نانا (1.21%)، اسکاریس لومبریکوئید و آنتروبیوس ورمیکولاریس هرکدام (0.08%) موارد آلوده را شامل شدند. از نظر سن، جنس، میزان تحصیلات پدر و مادر، اندازه خانواده، ائوزینوفیلی، Body mass index و ESR بین کودکان آلوده به ژیاردیا و کودکان غیر آلوده تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت. در 163 کودک، یعنی 91% موارد، آلودگی مربوط به انگل ژیاردیا بود و در 162 مورد، هیچ نشانگانی از آلودگی موجود نبود. 163 کودک آلوده به ژیاردیا با مترونیدازول به مقدار 15 میلیگرم/کیلوگرم/روز، منقسم در سه دز، برای مدت 7 روز درمان شدند.

---

مسمومیت با سرب یکی از مهمترین مشکلات زیستی شهرهای بزرگ جهان است و آثار زیان‌آور سرب روی اکثر بافتها مطالعه شده ولی روی رشد و وزن جنین در دوران حاملگی کمتر بررسی شده است. هدف این طرح بررسی وجود همبستگی بین غلظت سرب خون مادر، بندناف جنین و شیر مادر و اثر آن بر وزن نوزاد هنگام تولد می‌باشد.

روش بررسی: مطالعه از نوع بررسی مقطعی (Cross sectional) بود. پس از تکمیل پرسشنامه، پنج میلی‌لیتر خون از 86 مادر و نوزاد و سه میلی‌لیتر شیر از مادران منطقه غیرآلوده و 85 نمونه خون مادر و نوزاد و شیر مادر منطقه آلوده جمع‌آوری و با روش اسپکترومتری جذب اتمی مورد سنجش قرار گرفت.

یافته‌ها: میانگین غلظت سرب خون مادران، نوزادان و شیر مادران در منطقه غیرآلوده به ترتیب: 1/4±6/7، 2/3±9/5 و 5/2±2/4 و در منطقه آلوده به ترتیب 41/8±07/9، 18/5±6/6 و 5/5±8/5 میکروگرم در میلی‌لیتر و میانگین وزن نوزادان در منطقه غیرآلوده 5/0±2/3 و در منطقه آلوده 4/0±2/3 کیلوگرم بود.

نتیجه‌گیری: بین میانگین غلظت سرب شیر مادران در دو منطقه غیرآلوده و آلوده تفاوت معنی‌داری وجود داشت (012/0(p=. با استفاده از آزمون Correlation و t-test، بین میانگین غلظت سرب خون مادران و نوزادان ومیانگین سرب شیر مادران و خون نوزادان در هر دو منطقه ارتباط معنی‌داری وجود داشت (001/0(p=. وزن نوزادان درهنگام تولد بین پنج تا دو کیلوگرم و به‌طور متوسط 5/3 کیلوگرم بود و با مقایسه آن با میانگین وزن نوزادان در منطقه آلوده و غیر آلوده احتمالا" آلودگی سرب برروی وزن نوزادان اثر چندانی ندارد (89/0p=).

---

بی‌خوابی و کاهش کیفیت خواب باعث نقص در کارکرد روزانه و افت عملکرد کلی فرد می‌گردد. با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا به سنجش کیفیت خواب در دانشجویان پزشکی بپردازیم.

روش بررسی: پرسشنامه‌های تهیه‌شده شامل اطلاعات دموگرافیک، مقیاس خواب‌آلودگی ایپورث و پرسشنامه سنجش کیفیت خواب پیتزبورگ به‌روش سرشماری در بین تمامی دانشجویان دانشکدۀ پزشکی زنجان توزیع و پس از تکمیل جمع‌آوری گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط نرم‌افزار SPSS انجام شد.

یافته‌ها: در مجموع 133 نفر (4/59%) کیفیت خواب مطلوب و 91 نفر (6/40%) کیفیت خواب نامطلوب داشتند. شیوع کیفیت خواب نامطلوب در مقطع علوم پایه (6/24%)، فیزیوپاتولوژی (9/42%)، کارآموزی (7/41%) و کارورزی (5/53%) بود (008/0=p). شیوع کیفیت خواب نامطلوب در افراد ساکن در خوابگاه 6/37%، منزل دانشجویی 6/44%، زندگی با والدین 8/20% و منزل شخص متأهلی 5/61% بود (024/0=p). 8/35%از افراد مجرد و 9/64%از افراد متأهل کیفیت خواب نامطلوب داشتند (001/0=p). 9/57% از افراد با وضعیت اقتصادی پایین کیفیت خواب نامطلوب داشتند. این میزان برای وضعیت اقتصادی متوسط 9/46% و برای وضعیت اقتصادی بالا 9/33% بود (049/0=p). 5/47% از دانشجویان با معدل کمتر از 16 و 32% از افراد با معدل بیشتر از 16 کیفیت خواب نامطلوب داشتند (047/0=p). کیفیت خواب ارتباط واضحی با سابقه افسردگی و اضطراب، BMI و جنس دانشجویان نشان نداد.

نتیجه‌گیری: شیوع بالای کیفیت خواب نامطلوب منجر به عملکرد کلی و تحصیلی نامطلوب در تعداد زیادی از دانشجویان پزشکی می‌گردد.

---

زمینه و هدف: شواهد متعددی نشان می‌دهد که مواجهه با استرس‌های محیطی مختلف در طی دوران بارداری بر رفتارهای فیزیولوژیک فرزندان موثر است. در این مطالعه تجربی اثر استرس صوتی در دوران بارداری، بر یادگیری تثبیت حافظه فضایی فرزندان نر موش‌های صحرایی در ماز آبی موریس و نیز میزان کورتیکوسترون سرم آن‌ها بررسی شده است.

روش ‌بررسی: فرزندان نر از مادرانی که دوره بارداری را به طور طبیعی گذراندند یا در هفته آخر بارداری در معرض استرس قرار داشتند، به چهار گروه 10 سری شامل یک گروه کنترل، و سه گروه که در هفته آخر جنینی روزانه 1، 2 و 4 ساعت در معرض استرس صوتی بودند، تقسیم شدند. یادگیری فضایی طی پنج شب و هر شب چهار مرحله آزمایش، توسط ماز آبی موریس سنجیده شد. در شب آخر میزان تثبیت حافظه فضایی نیز بررسی شد. مدت زمان سپری شده و مسافت پیموده شده در ربع‌های مورد نظر ماز تجزیه و تحلیل شد.

یافته‌ها: نتایج حاصل نشان داد که مواجهه روزانه به مدت دو و یا چهار ساعت در هفته آخر بارداری باعث ایجاد اختلال در روند یادگیری و نیز تثبیت حافظه فضایی فرزندان می‌شود (05/0p<). میزان کورتیکوسترون سرم این حیوانات نیز به وضوح افزایش یافته بود و با نتایج حاصل از مطالعات رفتاری همخوانی داشت. اعمال روزانه یک ساعت استرس تغییری در میزان کورتیکوسترون و رفتار فرزندان ایجاد نکرد.

نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های ما، مواجهه روزانه با استرس صوتی در هفته آخر بارداری، می‌تواند سبب افزایش کورتیکوسترون سرم و کاهش یادگیری و حافظه در فرزندان نر بالغ شود.

---

زمینه و هدف: کارکنان اتاق عمل با آلودگی‏های صوتی ناخواسته‎ای که اغلب بیش‌از حد استاندارد است مواجه می‎شوند. چون تاکنون مطالعه‌ای در ایران صورت نگرفته است، این مطالعه انجام شد. روش بررسی: پژوهش‌گر قبل‌از شروع به کار اتاق عمل ضمن روشن نمودن دستگاه Sound level meter آن در سطح سر متخصص بیهوشی تنظیم نمود. در پایان جراحی‌ها دستگاه میانگین، انحراف‌معیار و حداقل و حداکثر مقادیر اندازه‏گیری‏شده را در اختیار قرار داد و مشخصات لازمه را به چک لیست وارد شد. یافته‌ها: شدت صوت در اتاق عمل ارتوپدی به نحو معناداری بیش‌از سایر اتاق‌های عمل بود (81/5±71 دسی‌بل، 02/0 P=). مقایسه تراز فشار صوت ماکزیمم در اتاق‌های عمل مختلف نشان داد که میانگین تراز فشار صوت ماکزیمم در اتاق عمل ارتوپدی (2/108 دسی‌بل، 003/0P=) و اتاق عمل جنرال 2 (5/109 دسی‌بل، 01/0P=) از سایرین به نحو معناداری بیش‌تر بود. نتیجه‌گیری: میانگین آلودگی صوتی در اتاق‌های عمل دو برابر بیش‌تر از حد استاندارد بود.

---

زمینه و هدف: آلودگی هوا به‌ویژه پدیده ریزگردها و ذرات معلق موجب مرگ تعداد زیادی از شهروندان شده و بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های قلبی-عروقی و تنفسی را ایجاد می‌کنند. بنابراین مطالعه حاضر با هدف کمی‌سازی اثرات بهداشتی منتسب به ذرت معلق کوچکتر از μm 10 تهران طی دهه گذشته (1384-1393) انجام گرفت.

روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی-مقطعی ‌بود. فرایند انجام این مطالعه 12 ماه به‌طول انجامید. محل انجام پژوهش گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی ایران بود. ابتدا داده‌‌های ساعتی از شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران و اداره کل محیط‌ زیست تهران دریافت گردید. سپس بر اساس معیارهای سازمان بهداشت جهانی، اعتبارسنجی گردیده و شاخص‌های آماری مورد نیاز جهت کمی‌سازی اثرات بهداشتی در نرم‌افزار Excel محاسبه گردید. در نهایت برآورد تعداد موارد کل مرگ، مرگ قلبی-عروقی و تفسی و بیماری‌های قلبی-عروقی و تنفسی با استفاده از مدل AirQ انجام گرفت.

یافته‌ها: تعداد موارد کل مرگ، مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی و تنفسی به‌ترتیب ناشی از مواجهه با ذرات معلق در مجموع دهه گذشته 17776، 12121 و 3306  مورد بود. همچنین مجموع تعداد موارد مراجعه به بیمارستان به علت بیماری‌های قلبی-عروقی و تنفسی در دهه گذشته به‌ترتیب 20990 و 54352 نفر طی سال‌های 1393-1384 بود.

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج اثرات و پیامدهای بهداشتی ناشی از مواجهه با ذرات معلق در کلانشهر تهران بسیار شدید می‌باشد و موجب افزایش مرگ و میر و بیماری‌های قلبی-عروقی و تنفسی در میان شهروندان می‌گردد.

---