مجله دانشکده پزشکی

---

سردرد یکی از شایع‌ترین علل مراجعه بیماران به مراکز درمانی است. بسیاری از پزشکان پس از گرفتن شرح حال برای پی بردن به علت سردرد درخواست تصویربرداری‌هایی مثل CT اسکن مغز می‌کنند. علت عمده درخواست تصویربرداری‌های مغز ترس از ضایعات ارگانیک مغزی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در تعداد زیادی از موارد CT اسکن‌های انجام شده نرمال هستند با توجه به اینکه تصویربرداری موجب صرف هزینه و وقت می‌شود و بیمار در معرض اشعه قرار می‌گیرد این سوال مطرح می‌شود که CT مغز در بیماران مبتلا به سردرد در چه مواردی اندیکاسیون دارد؟

روش بررسی: بیماران مبتلا به سردرد که جهت انجام CT اسکن مغز در سال 84-83 به مرکز تصویربرداری بیمارستان امام خمینی مراجعه کردند مورد بررسی قرار گرفتند برای بیماران پرسشنامه‌ای که شامل شرح دقیق علائم بالینی بیمار و یافته‌های CT اسکن بود تهیه شد در مجموع تعداد 146 بیمار مورد بررسی قرار گرفتند.

یافته‌ها: مطالعه نشان می‌دهد که سردرد در زنان تقریبا" دو برابر مردان شایع‌تر است. فقط 8/6% بیماران سردردی CT اسکن غیرطبیعی داشتند. و علائم نورولوژیک همراه با سردرد در بیماران با CT اسکن غیرطبیعی شایع‌تر از بیماران با CT طبیعی بوده و رابطه معنی‌داری بین CT غیرطبیعی مغز و علائم نورولوژیک وجود دارد.

نتیجه‌گیری: در انتخاب بیماران با شکایت سردرد جهت انجام CT مغز، معیارهای دیگر شامل شرح حال دقیق با تأکید بر علائم نورولوژیک ضروری است.

---

سی‌تی‌اسکن اسپیرال دقت تشخیصی بیماران مبتلا به درد شکم حاد را افزایش داده است. در این مطالعه نتایج سی‌تی‌اسکن اسپیرال و سونوگرافی را در مقایسه با رادیوگرافی ساده شکم در بیماران مبتلا به درد شکم حاد غیرترومایی را ارزیابی می‌کنیم.

روش بررسی: داده‌های مربوط به 91 بیمار متوالی با درد شکم حاد غیرترومایی مراجعه‌کننده به بخش اورژانس بیمارستان سینا که تحت سی‌تی‌اسکن اسپیرال قرار گرفتند، مورد ارزیابی قرار گرفت. علاوه بر سی‌تی‌اسکن رادیوگرافی ساده و سونوگرافی به ترتیب برای 64 و 66 بیمار انجام شد. حساسیت، ویژگی و دقت تشخیصی روش‌های تصویربرداری بر اساس تشخیص نهایی با یافته‌های عمل جراحی، پاتولوژی و پی‌گیری بالینی بیماران مورد مقایسه قرار گرفت.

یافته‌ها: از بین 91 بیماری که مورد ارزیابی قرار گرفتند، حساسیت، ویژگی و دقت تشخیصی سی‌تی‌اسکن اسپیرال به ترتیب 2/92%، 86/92% و 3/92% بود. گزارش‌های مربوط به رادیوگرافی بیماران حساسیت، ویژگی و دقت تشخیصی 2/13%، 7/72% و 4/23% بود. سونوگرافی برای ارزیابی درد شکم حاد حساسیت، ویژگی و دقت تشخیصی 2/73%، 90% و 7/75% داشت.

نتیجه‌گیری: این مطالعه دال بر این است رادیوگرافی ساده شکم یک تکنیک تصویربرداری با حساسیت و دقت تشخیصی پایین برای ارزیابی درد شکم حاد غیر ترومایی در بین بیماران مراجعه‌کننده به بخش اورژانس محسوب می شود. سی‌تی‌اسکن اسپیرال یک تکنیک با دقت تشخیصی بالا برای ارزیابی مبتلایان به درد شکم حاد غیرترومایی با امکان تصویربرداری در شرایط اورژانس محسوب می‌شود.

---

800x600 زمینه و هدف: سی‌تی‌اسکن اولین بار در سال 1972 میلادی در معاینات کلینیکی مورد استفاده قرار گرفت و هم‌اکنون یکی از روش‌های رایج تشخیصی است. در مطالعه سال 1998 توسط سازمان ملی حفاظت پرتوی بریتانیا، مشخص گردید اگرچه فقط 2% کل معاینات پرتو تشخیصی مربوط به سی‌تی‌اسکن است ولی سهم آن در دوز دریافتی بیماران از کل معاینات تشخیصی با اشعه ایکس 20% می‌باشد. هدف از این مطالعه تدوین پروتکلی برای بیمارستان‌های تابعه دانشگاه علوم پزشکی تهران براساس میزان دوز رسیده به بیمار و راهنمایی بیمار جهت مراجعه درست به هر بیمارستان براساس نوع وخامت بیماری می‌باشد.

روش بررسی: در این تحقیق، به منظور محاسبه دوز اعضاء و دوز موثر به کمک نرم‌افزار ImPACT، اطلاعات مربوط به بیماران شامل قد، وزن، جنس و شرایط پرتونگاری در یک فرم مخصوص ثبت گردید. با استفاده از این اطلاعات و وارد نمودن آن در فایل ورودی نرم‌افزار ImPACT دوز اعضاء و موثر برای 150 بیمار (تحت معاینه سی‌تی‌اسکن معمولی سر) محاسبه گردید.

یافته‌ها: بیشترین دوز مغز، برای بیماران مورد معاینه در بیمارستان امام‌خمینی به‌دست آمد. در حالی‌که بیماران مورد معاینه در بیمارستان امیراعلم کمترین دوز در بین پنج مرکز دریافت داشتند. ماکزیمم دوز موثر بیماران در این مطالعه از مقدار گزارش شده در نشریه سال 1991 NRPB کمتر می‌باشد.

نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از اندازه‌گیری دوز موثر و اعضا در دو مرکز یاد شده با یک نوع دستگاه (EX/Toshiba Xvision) می‌تواند موید این باشد که طریقه استفاده از دستگاه و میزان mAs, Kvp آن عامل مهمتری از نوع دستگاه می‌باشد. چرا که هم ماکزیمم دوز و هم مینیمم دوز در یک نوع دستگاه ولی در دو مرکز مختلف واقع شده است.

Normal 0 false false false EN-GB X-NONE AR-SA MicrosoftInternetExplorer4

---

زمینه و هدف: در حال حاضر استاندارد طلایی برای فیکساسیون داخلی ستون فقرات استفاده از پیچ پدیکول م یباشد. استفاده از پیچ پدیکول ممکن است همراه با عوارض بوده و اطلاع از مورفومتری پدیکول و آناتومی ساختما ن های عصبی مجاور به کاهش خطرات و عوارض عمل جراحی کمک خواهد نمود . با توجه به اینکه طبق اطلاع ما تاکنون در خصوص ابعاد پدیکول در مناطق مختلف ایران بررسی صورت نگرفته است، اقدام به مطالعه حاضر گردید . روش بررسی: این بررسی در بیمارانی انجام شد که ب ه علل مختلف تحت انجام س ی تی اسکن ستون فقرات کمری قرار گرفته بودند. تعداد 25 مهره سالم در افراد بالای 18 سال در جنس مذکر و به همین تعداد در جنس مونث جهت مطالعه بر روی ابعاد مختلف مهره انجام شد و در مقایسه E-Film انتخاب شدند و انداز ه گیری با استفاده از برنامه کامپیوتری به عنوان معن ی دار در نظر گرف ته شد . یافت هه:ا عرض پدیکول در ناحیه لومبر په ن ترین p≤0/ با سایر مطالعات 05 8 میلی متر بود . متوس ط / با متوسط 25 L 16 میلی متر و تن گ ترین پدیکول در مهره 1 / با متوسط 08 L پدیکول در مهره 5 12 میل یمتر بود. از ابعاد مهم دیگر عمق طولی پدیکول / 10 و 86 / 8 و 48 / به ترتیب 82 L و 4 L و 3 L آن برای مهر ههای 2 ،50/42 ،48/68 ،47/ به ترتی ب 98 L و 5 L4 ،L3 ،L2 ،L یا طول مسیر پیچ پدیکول می باشد، این ابعاد در مهر ه ها ی 1 47 بود . تعدادی از ابعاد انداز ه گیری شده در این مطالعه، در مقایسه با بررس ی های گزارش شده / 48/32 و 8 تفاوت هایی را نشان داد که از نظر آماری قابل تو جه بود . نتیج هگیر : ی اندازه و شکل پدیکول در نژادهای مختلف متفاوت بوده و در بررسی ما نیز تفاو تهای قابل توجه در برخی از ابعاد مهره مشاهده گردید.

---

زمینه و هدف: بیماری مزمن انسدادی ریه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ریوی است. وجود یک سیستم مکانیزه که بتواند میزان صدمه وارد شده به بیمار را تخمین بزند در معالجه بیمار بسیار کمک‌ کننده خواهد بود. در این مقاله یک سیستم نوین کمک تشخیصی کامپیوتری (CAD) برای تشخیص بیماری و وخامت آن با استفاده از تصاویر سی‌تی‌اسکن پیشنهاد شده است.

روش بررسی: در دو حالت دم کامل و بازدم کامل از بیست و چهار نمونه تصویر‌برداری شد و با الگوریتم بخش‌بندی کانتورهای فعال نسج ریه از بقیه تصویر جدا گردید. در ادامه الگوی نرمال شده تغییرات نسج خارجی ریه به عنوان معیاری در شناسایی بیماری در نظر گرفته شد. با استفاده از طبقه‌بندی‌کننده بیز الگوها به دو کلاس سالم و بیمار دسته‌بندی گردید. در نهایت آزمون آماری t برای بررسی صحت کلاس‌بندی‌ها اعمال گردید.

یافته‌ها: با روش پیشنهادی نسبت ارتجاع‌پذیری ریه و گیر افتادگی هوا به صورت کمّی به‌دست می‌آید. نزدیک بودن این مقدار به عدد صفر بیانگر افزایش هوای مرده در ریه و ابتلای بیمار به انسداد و تنگی نفس می‌باشد. با بررسی تصاویر ریه در بیماران و افراد سالم مقدار آستانه برای تشخیص بیماری به‌دست آمد. نتایج اعمال روش پیشنهادی بر روی تصاویر کلینیکی نشان می‌دهد که تا حد زیادی می‌توان به کارایی آن امید داشت.

نتیجه‌گیری: با توجه به دشواری و زمان‌بر بودن روش‌های مرسوم تشخیص بیماری انسدادی مزمن ریه، روشی نوین برای طراحی سیستم کمک تشخیصی کامپیوتری جهت کمک به پزشک در تشخیص بیماری انسدادی مزمن ریه پیشنهاد شده است.

---

زمینه و هدف: امروزه آزمایش‌های سی‌تی‌اسکن نقش مهمی را در تشخیص بیماری‌ها ایفا می‌کنند و به همین دلیل دوز قابل‌توجهی از آزمایش‌های پرتونگاری پزشکی را به خود اختصاص داده‌اند. یکی از نکات مهم در به‌کارگیری پرتوهای یونیزان رعایت اصول حفاظت پرتویی می‌باشد. هدف این مطالعه ارایه و تدوین سطح قابل‌قبول دوز جذبی در آزمایش‌های سی‌تی‌اسکن می‌باشد.
روش بررسی: سطح دوز مرجع تشخیصی در گروه سنی بزرگ‌سالان (بیش‌تر از 15 سال) در 11 مرکز سی‌تی‌اسکن شهر تهران مورد مطالعه قرارگرفته است. چارک سوم  Computed Tomography Dose Index Weighted (CTDIw)به عنوان دوز مرجع تشخیصی (Diagnostic Reference Level) در نظر گرفته شده است.
یافته‌ها: مقدار دوز مرجع تشخیصی در گروه سنی بزرگ‌سالان (بزرگ‌تر از 15 سال) برای سر، سینوس، ریه، شکم و لگن به ترتیب برابر است با: 87/50، 27/38، 05/8 و 11/9 میلی‌گری.
نتیجه‌گیری: میزان دوز مرجع تشخیصی برای آزمایش‌های سر از بقیه نواحی بیش‌تر است و دوز مرجع تشخیصی در شهر تهران در گروه سنی مورد نظر و پروتکل‌های مورد مقایسه کم‌تر از دوز مرجع ملی می‌باشد.

---

---

زمینه و هدف: سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن بدون ماده حاجب دقیق‌ترین روش برای تشخیص سنگ است. باتوجه به‌این‌که تعیین اندازه سنگ ملاک اصلی در برنامه‌ریزی درمانی است، هدف از این مطالعه مقایسه سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن بدون کنتراست در تعیین اندازه سنگ کلیه می‌باشد.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، بیماران بیمارستان نمازی دانشگاه علوم پزشکی شیراز که از تیر تا مهر سال 1396 مراجعه کرده بودند موردبررسی قرار گرفتند. یک رادیولوژیست سی‌تی‌اسکن بیماران را با تصاویر سونوگرافی آنها ازنظر اندازه سنگ بررسی کرد. میزان همبستگی اندازه سنگ در سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن در زیرگروه‌های مختلف با دسته‌بندی اندازه سنگ به سه زیرگروه ارزیابی شد.
یافته‌ها: میانگین اندازه سنگ اندازه‌گیری‌شده با سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن به‌ترتیب 26/5±23/11 و 7/4±48/9 میلی‌متر بود که تفاوت معناداری داشت. بیشترین میزان همبستگی در سنگ‌های بیش از mm 10 (%81) و سپس در mm 5-10 (3/%69) مشاهده شد. کمترین تطابق در سنگ‌های کمتر از mm 5 (5/%37) مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که سونوگرافی اندازه را در مقایسه با سی‌تی‌اسکن بیش‌ازحد برآورد می‌کند. این تفاوت در هر سه زیرگروه مشاهده شد، اما این تفاوت در اندازه سنگ کمتر از mm 5 بیشتر بود. میزان همبستگی در کلیه راست بیشتر از کلیه چپ است. پنجره استخوانی اندازه سنگ را درمقایسه با پنجره بافت نرم کم تخمین است. استفاده از سونوگرافی به‌عنوان غربالگری یا آزمایش اولیه برای تشخیص سنگ کلیه توصیه می‌شود. اما به‌دلیل محدودیت آن سی‌تی‌اسکن یک روش تشخیصی استاندارد درنظر گرفته می‌شود.
 

---

زمینه و هدف: چندین یافته تیپیک و غیرمعمول با وضوح بالا (HRCT) کوید-19 مشاهده شد. هیچ مطالعه‌ای برای بررسی رابطه بین وجود ندول‌ها در این بیماران و وضعیت بیمار وجود ندارد. مطالعه حاضر فراوانی ندول‌های ریوی را در بیماران کووید-19 از نظر وضعیت بیمار ارزیابی می‌کند.
روش بررسی: در این مطالعه گذشته‌نگر-مقطعی تصاویر پزشکی بیماران مراجعه‌کننده به سه مرکز وابسته به دانشگاه پزشکی شیراز (بیمارستان‌های نمازی، علی‌اصغر و شهید فقیهی) جهت انجام HRCT کووید-19 از فروردین تا شهریور 1399 با شرایط خوب، نامناسب و نسبتا خوب بررسی شدند. اطلاعات دموگرافیک بیمار، شکل ندول، تعداد، اندازه، محل، وجود کاویتاسیون و GGO در اطراف ندول ارزیابی و ثبت شد.
یافته‌ها: در مجموع 20576 بیمار وارد مطالعه شدند. 1/2% موارد ندول سالید داشتند. 76/96% آنها با GGO همراه بودند و 42/10% با یک حفره همراه بودند. در شرایط خوب، بیماران به‌طور قابل‌توجهی ندول‌های سالید         بیشتری (46/3%) نسبت به سایرین نشان دادند. اندازه ندول‌ها در بیماران با وضعیت خوب (cm 8/1) به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از بیماران نسبتا خوب (cm 22/1) یا بیماران با وضعیت نامناسب (cm 15/1) است. 86/79%، 5/12% و 64/7% از ندول‌ها به‌ترتیب متعدد، دوگانه/سه‌تایی و منفرد بودند.
نتیجه‌گیری: فراوانی ندول‌ها در HRCT بیماران با شرایط خوب به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از بیماران با شرایط نسبتا خوب یا نامناسب بود. آنها همچنین دارای ندول‌های متعدد و بزرگتر بودند. آزمون ضریب-پیرسون همبستگی منفی کوچکی را بین وجود ندول‌ها و وضعیت بیمار نشان داد. به‌نظر می‌رسد وجود آنها نشان‌دهنده ایمنی بالاتر در برابر عفونت‌های ویروسی است. در پیگیری‌ها مشخص شد افرادی که ندول داشتند در بخش مراقبت‌های ویژه بستری نشده‌اند.
 

---

زمینه و هدف: برای تشخیص قطعی ضایعات قفسه سینه نیازمند نمونه‌برداری و بررسی بافت‌شناختی هستیم. باتوجه به اینکه تاکنون مطالعات بسیار محدودی برای مقایسه دو روش فوق برای ارزیابی ضایعات داخل قفسه سینه در ایران انجام شده است در این مطالعه سعی شده است تا این دو روش در این امر مقایسه شود. 
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی که از ابتدای فروردین 1399 تا انتهای اسفند 1399در کلینیک ریه بیمارستان فیروزگر تهران انجام شد، 30 بیمار با شکایت توده داخل قفسه سینه که نیازمند اخذ CT-Scan قفسه سینه بودند، همزمان تحت بررسی با MRI نیز قرار گرفتند. هیستوپاتولوژی به‌عنوان استاندارد طلایی تشخیصی در نظرگرفته شد. سپس نتایج تشخیصی مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل با استفاده از SPSS software, version 23 (IBM SPSS, Armonk, NY, USA) قرار گرفته است.
یافته‌ها: در این مطالعه تعداد 30 بیمار با میانگین سنی 83/44 سال (71/12SD=) و 60% مرد مورد مطالعه قرار گرفتند. براساس گزارش بافت‌شناختی موارد صحیح تشخیص داده شده در CT-Scan برابر 25 مورد (3/83%) و در MRI برابر 28 مورد (3/93%) بوده است. ضریب تطابق کاپا با CT scan برابر 783/0 و با MRI برابر 912/0 بود. در مورد دو روش CT scan و MRI نیز ضریب تطابق کاپا برابر 783/0 بود (001/0P< در هر سه مورد).  
نتیجه‌گیری: MRI نسبت به CT-Scan روش بهتری برای ارزیابی ضایعات داخل قفسه سینه است و شاید با ارزیابی این ضایعات با هر دو روش فوق دیگر نیازی به اخذ بیوپسی و بررسی هیستوپاتولوژی نباشد اما برای اثبات این موضوع نیاز به انجام مطالعه‌ای چند مرکزی و با حجم نمونه مناسب می باشد.