مجله تخصصی

مقدمه و اهداف: رشته‌کوه‌ زاگرس مهد تمدن‌های بزرگ مانند بین‌النهرین و ایلام بوده و تنوع قومیتی و زبانی رایج در آن نشان از مهاجرت‌های گوناگون سیاسی و اجتماعی در طول تاریخ دارد. این مطالعه به منظور بررسی نقش رشته‌کوه‌های زاگرس در تغییرات جمعیتی و ژنتیکی منطقه با بررسی ساختار چند ریختی ژنتیکی سویه‌های اجداد پدری انجام شده است.

روش کار: تعداد 297 نمونه خون از مردان ساکن در نواحی بومی استان‌های شمال غرب ایران جمع‌آوری شد. فراوانی هاپلوگروپ‌های مختلف کروموزوم‌Y و فاصله‌ی ژنتیکی (Fst) و تنوع ژنی محاسبه‌شده با استفاده از تکنیک‌های نوین آماری در جمعیت‌های ساکن در دو طرف رشته‌کوه زاگرس مقایسه گردید.

نتایج: در این پژوهش، زمان پراکندگی و ورود هاپلوگروپG2-M406  به ایران حدود 8800 سال پیش محاسبه گردید که مقارن با اولین سکونت‌های انسانی عصر نوسنگی در رشته‌کوه‌های زاگرس می‌باشد. تعدادی از سویه‌های ژنتیکی منشعب شده از آسیای مرکزی در قسمت شرقی زاگرس  و مرکز ایران به صورت برجسته‌ای بیش‌تر از غرب زاگرس می‌باشد. در نقطه مقابل، سویه‌ها‌ی ژنتیکی منتسب به اروپا در جمعیت‌های قسمت غربی زاگرس  بیش‌تر مشاهده می‌شوند.

نتیجه‏گیری: نتایج پژوهش ضمن تأیید انتشار و گسترش رو به سمت غرب قبل از عصر کشاورزی از فلات ایران به اروپا از مسیر قفقاز و ترکیه، الگوی قابل تأملی از درخت ژنتیکی جمعیت‌ها ترسیم نمود، که تأکیدی بر اهمیت مناطق حاصلخیز در شمال ایران برای حرکت ژنتیکی از میان موانع جغرافیایی ایران دارد. نقش ممانعت کنندگی رشته‌کوه‌های زاگرس در گردش ژنتیکی از مرزهای غربی و گردش آزاد ژنی داخل ایران نیز در این مطالعه تأیید شد.