Ethics code: IR.SBMU.RETECH.REC.1403.083
1- دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
2- استادیار گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران ،shahbodaghi@sbmu.ac.ir
3- دکتری علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، مرکز تحقیقات پیشگیری از بیماری‌های متابولیک، پژوهشکده علوم غدد درون‌ریز و متابولیسم، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
2- استادیار گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران ،
3- دکتری علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، مرکز تحقیقات پیشگیری از بیماری‌های متابولیک، پژوهشکده علوم غدد درون‌ریز و متابولیسم، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده: (311 مشاهده)
زمینه و هدف: کتابدار داده‌ی کارآمد و واجد توانمندی‌ها و قابلیت‌های لازم، از مهمترین مولفه‌ها در مدیریت دادههای پژوهشی است. هدف از پژوهش حاضر استخراج توانمندی‌ها و قابلیت‌های مورد انتظار برای کتابدار داده به‌منظور ایفای نقش در مدیریت دادههای پژوهشی است.
روش بررسی: این مطالعه از نوع مرور دامنه بوده و برای ارایه ساختارمند یافته‌ها از مدل چرخه‌ی حیات دادههای زیست‌پزشکی هاروارد استفاده شده است. به‌منظور دستیابی به متون مرتبط، استراتژی جستجو با استفاده از کلیدواژه‌های مرتبط در پایگاه‌های اطلاعاتی Scopus، PubMed، Web of Science و همچنین سایر پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر داخلی و خارجی در بازه زمانی ۵ سال اخیر انجام شد. مقالات پژوهشی اصیل فارسی و انگلیسی که به‌نحوی به توانمندی‌ها و قابلیت‌های مورد انتظار برای کتابدار داده در مدیریت دادههای پژوهشی پرداخته بودند، جامعه پژوهش حاضر را تشکیل دادند.
یافته‌ها: از ۵۰۶۴ مدرک یافت شده، ۱۹۶ مدرک جهت بررسی متن کامل به مرحله بعد وارد شد. پس از بررسی متن کامل این مدارک، در نهایت ۱۷ مطالعه وارد پژوهش شد. درمجموع ۹۲ توانمندی و قابلیت در ۲۳ فرایند از ۷ مرحله چرخه‌ی حیات دادههای زیست‌پزشکی هاروارد، ۱۶ مورد مربوط به مرحله اول، ۱۶ مورد مرحله دوم، ۷ مورد مرحله سوم، ۱۵ مورد مرحله چهارم و پنجم، ۱۲ مورد مرحله ششم، ۸ مورد مرحله هفتم، و ۱۸ مورد مربوط به توانمندی‌ها و قابلیت‌های عمومی بود. مطابق یافته‌ها، بیشترین مطالعات به توانمندی‌ها و قابلیت‌های مورد نیاز برای مرحله دوم یعنی«گردآوری و ایجاد» و کمترین مطالعات به مرحله هفتم یعنی«انتشار و استفاده‌ی مجدد» پرداخته‌اند. در خصوص انجام فرایند«مدیریت تصاویر» در مرحله سوم و«پیش‌چاپ و انتشار» در مرحله هفتم در هیچ‌یک از مطالعات توانمندی و قابلیتی مورد اشاره قرار نگرفته بود.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که در میان مراحل مختلف چرخه‌ی حیات داده، مرحله‌ی«گردآوری و ایجاد» بیشترین میزان توجه را داشته است. همچنین کتابدار داده باید علاوه بر توانمندی‌ها و قابلیت‌های تخصصی و حرفه‌ای، ویژگی‌های عمومی لازم را هم داشته باشد. توصیه می‌شود که یافته‌های این پژوهش به‌منظور تربیت کتابدار داده برای طراحی برنامه‌های آموزشی کوتاه‌مدت و بلند‌مدت مدنظر قرار گیرد.
روش بررسی: این مطالعه از نوع مرور دامنه بوده و برای ارایه ساختارمند یافته‌ها از مدل چرخه‌ی حیات دادههای زیست‌پزشکی هاروارد استفاده شده است. به‌منظور دستیابی به متون مرتبط، استراتژی جستجو با استفاده از کلیدواژه‌های مرتبط در پایگاه‌های اطلاعاتی Scopus، PubMed، Web of Science و همچنین سایر پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر داخلی و خارجی در بازه زمانی ۵ سال اخیر انجام شد. مقالات پژوهشی اصیل فارسی و انگلیسی که به‌نحوی به توانمندی‌ها و قابلیت‌های مورد انتظار برای کتابدار داده در مدیریت دادههای پژوهشی پرداخته بودند، جامعه پژوهش حاضر را تشکیل دادند.
یافته‌ها: از ۵۰۶۴ مدرک یافت شده، ۱۹۶ مدرک جهت بررسی متن کامل به مرحله بعد وارد شد. پس از بررسی متن کامل این مدارک، در نهایت ۱۷ مطالعه وارد پژوهش شد. درمجموع ۹۲ توانمندی و قابلیت در ۲۳ فرایند از ۷ مرحله چرخه‌ی حیات دادههای زیست‌پزشکی هاروارد، ۱۶ مورد مربوط به مرحله اول، ۱۶ مورد مرحله دوم، ۷ مورد مرحله سوم، ۱۵ مورد مرحله چهارم و پنجم، ۱۲ مورد مرحله ششم، ۸ مورد مرحله هفتم، و ۱۸ مورد مربوط به توانمندی‌ها و قابلیت‌های عمومی بود. مطابق یافته‌ها، بیشترین مطالعات به توانمندی‌ها و قابلیت‌های مورد نیاز برای مرحله دوم یعنی«گردآوری و ایجاد» و کمترین مطالعات به مرحله هفتم یعنی«انتشار و استفاده‌ی مجدد» پرداخته‌اند. در خصوص انجام فرایند«مدیریت تصاویر» در مرحله سوم و«پیش‌چاپ و انتشار» در مرحله هفتم در هیچ‌یک از مطالعات توانمندی و قابلیتی مورد اشاره قرار نگرفته بود.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که در میان مراحل مختلف چرخه‌ی حیات داده، مرحله‌ی«گردآوری و ایجاد» بیشترین میزان توجه را داشته است. همچنین کتابدار داده باید علاوه بر توانمندی‌ها و قابلیت‌های تخصصی و حرفه‌ای، ویژگی‌های عمومی لازم را هم داشته باشد. توصیه می‌شود که یافته‌های این پژوهش به‌منظور تربیت کتابدار داده برای طراحی برنامه‌های آموزشی کوتاه‌مدت و بلند‌مدت مدنظر قرار گیرد.
نوع مطالعه: مروری |
موضوع مقاله:
کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
