فصلنامه دانشکده بهداشت و

زمینه و هدف: از آنجایی که فرآیندهای شناختی و همچنین عملکردی افراد می تواند به شکل مستقیم تحت تأثیر سیستم عصبی مرکزی قرار گیرد و همچنین با توجه به شیوع بالای مصرف مواد مخدر، بررسی و شناخت دقیق ابعاد گوناگون اعتیاد و ارتباط آن با کارکردهای اجرایی مغز، این تحقیق می تواند یکی از اهداف کاربردی برای کمک به کشف راه کارهای درمانی اختصاصی و به کامل تر شدن برنامه های درمانی موجود و بهینه شدن سطح فعالیت های عملکردی و در نهایت افزایش بهزیستی روانشناختی این بیماران شود. بر این اساس مطالعه حاضر با هدف مقایسه کارکردهای اجرائی مغز در بین دو گروه از معتادان دارای بازگشت و بدون بازگشت انجام پذیرفت.

روش کار: جامعه آماری شامل تمامی مردان مراجعه کننده به مراکز درمانی ترک اعتیاد شهر تهران در سال 1392 بود که در گذشته دارای سوء مصرف مواد مخدر مت-آمفتامین (شیشه) بوده­ و اقدام به ترک آن نموده­اند و همچنین افرادی که پس از ترک مصرف، مجدداً به مصرف  مواد مخدر روی آورده­اند. نمونه انتخاب شده برای هرگروه شرکت کننده، شامل30 نفر بود وگروه های مورد نظر از میان افرادی که رضایت خود را برای شرکت در این پژوهش اعلام نموده بودند انتخاب گردید که اکثر بیماران از مراحل آزمون رضایت داشتند. در مطالعه حاضر برای تشخیص وابستگی و عدم وابستگی افراد به مواد افیونی از ارزیابی و تشخیص متخصصان مراکز درمانی ترک اعتیاد و همچنین از ملاک­های DSM-IV-TR برای تشخیص وابستگی به مواد یا ترک آن استفاده گردید. ابزار آماری مورد استفاده در این پژوهش کارت­های ویسکانسین و آزمون رنگ واژه استروپ بود و برای تحلیل داده ها از مدل آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) استفاده شد.

نتایج: نتایج بدست آمده نشان داد گروه افراد دارای بازگشت در فرآیندهای مفهوم­سازی، انعطاف­پذیری، آغاز گری، طرح پذیری، بازداری پاسخ و بصورت کلی در کارکردهای اجرایی مغز عملکرد ضعیف­تری نسبت به گروه افراد بدون بازگشت از خود نشان دادند.

نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده در این پژوهش می­توان چنین نتیجه­گیری نمود که مصرف مواد مخدر می­تواند موجب تضعیف کارکردهای اجرایی مغزی در معتادین شده و رهایی از وابستگی به بهبود این فرآیندهای مغزی منجر­ گردد. اگر چه یافته های این پژوهش با یافته­های مطالعات مرتبط همسو بوده است، با این وجود اظهار نظر قطعی در این زمینه نیازمند پژوهش­های بیشتری در آینده می­باشد.